Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
op arme gronden, verdraagt slecht weer en levert per hectare drie<br />
keer zoveel calorieën op als graan. In Zeeuws-Vlaanderen aten<br />
boeren en soldaten tijdens de Negenjarige Oorlog (1688-1697) al<br />
aardappels, die verbouwd werden in tuintjes en op akkers. In 1736<br />
bepaalde het provinciale bestuur van Zeeland dat over aardappels<br />
belasting moest worden betaald: tegen die tijd aten de Zeeuwen<br />
er dus al veel van. Vanuit het zuiden verspreidde de aardappel zich<br />
naar de noordelijke provincies. Ook in andere delen van Europa<br />
kreeg de pieper rond die tijd voet aan de grond, al was er in<br />
tarwe-producerende gebieden minder behoefte aan dan in onze<br />
streken.<br />
Hoe zit het dan met die verhalen? Volgens Earle geven ze aan<br />
dat de elite zich in de loop van de 18de eeuw steeds meer ging<br />
interesseren voor het dieet van de lagere klassen. De bevolking<br />
groeide flink en er waren veel oorlogen en voedseltekorten.<br />
Voedselopstanden lagen dus voortdurend op de loer. De aardappel<br />
was veel makkelijker te verbouwen dan tarwe, en vormde<br />
zo een goede aanvulling of alternatief. Aardappelpromotors als<br />
Parmentier, die vele essays schreef over de aardappel, moesten<br />
vooral leden van hun eigen klasse overtuigen. Want de boeren?<br />
Dat waren allang aardappeleters.<br />
Charlotte Kleyn is culinair historica en journalist. Ze publiceerde onder<br />
andere het boek Trek, eten onderweg, toen en nu. Daarnaast is ze conservator<br />
<strong>Geschiedenis</strong> van de Voeding bij het Allard Pierson.<br />
Antoine Parmentier, bezig met een<br />
aardappel (detail 19de-eeuwse<br />
prent, Wikimedia Commons).<br />
De Fransen eren aardappelpromotor Antoine-Augustin Parmentier nog altijd<br />
met straatnamen, standbeelden én twee populaire gerechten. Potage parmentier<br />
is een aardappel-preisoep en doodeenvoudig te maken door gelijke delen<br />
aardappel en het wit en groen-wit van prei samen te koken in gezouten<br />
water en alles vervolgens te pureren met een flinke klont boter of scheut<br />
room erdoor. Hachis parmentier is een gehaktschotel met aardappelpuree.<br />
Wij maken hem vleesloos met linzen.<br />
Hachis Parmentier met linzen<br />
Ingrediënten voor 4 personen:<br />
• 3 eetlepels olijfolie<br />
• 3 sjalotten, gesnipperd<br />
• 2 knoflooktenen, fijngesneden<br />
• 2 winterpenen, in kleine blokjes<br />
• 600 gram gekookte linzen (zelf koken? Neem 300 gram droge linzen)<br />
• 1 blik gepelde tomaten à 400 ml<br />
• 100 milliliter witte wijn<br />
• zwarte peper<br />
• 1 kilo kruimige aardappels, geschild<br />
• 50 gram boter + extra<br />
• 200 milliliter hete melk<br />
• Nootmuskaat<br />
• 50 gram oude Goudse kaas of comté, geraspt<br />
• 50 gram paneermeel of panko<br />
Verwarm de olijfolie en bak de sjalotten, knoflook en winterpeen onder een deksel<br />
zacht. Voeg de linzen, tomaten en wijn toe en laat afgedekt 30 minuten zachtjes<br />
pruttelen. Breng op smaak met zout en zwarte peper.<br />
Kook ondertussen de aardappels gaar en stamp ze met de boter en melk tot<br />
smeuïge puree. Breng op smaak met zout, nootmuskaat en peper.<br />
Verwarm de oven voor op 200 graden. Vet een springvorm of ovenschaal in met<br />
boter. Verdeel de linzensaus over de bodem en verspreid de kaas erover. Dek af<br />
met de puree, bestrooi met het paneermeel en leg er wat vlokjes boter op. Zet 20<br />
minuten in de oven tot de bovenkant een mooi korstje heeft.<br />
GESCHIEDENIS MAGAZINE • nr 3 APRIL-MEI <strong>2024</strong> 71
Change language