Geschiedenis Magazine 3 2024

TENTOONSTELLING
De verlaten stad
Magnifieke Griekse tempels domineren het landschap van Paestum aan de baai
van Salerno. In het Rijksmuseum van Oudheden komt de dynamische geschiedenis
van de stad uit ca. 600 v.Chr. tot leven. Het is de afscheidstentoonstelling van
conservator Ruurd Halbertsma. Hier geeft hij vast een voorproefje.
De vlakte van Salerno ten zuiden van Napels was
sinds de middeleeuwen onbewoond. Aanslibbing
van rivieren had het land drassig gemaakt en
malaria had de bewoners verdreven naar hoger
gelegen woonsteden. Er werden alleen wat waterbuffels
gehouden voor de productie van mozzarella. In de 18de
eeuw trokken ingenieurs met hun apparatuur naar het zuiden en
brachten de vlakte in kaart, in opdracht van de koning van Napels
die plannen maakte om het gebied te draineren en er wegen aan
te leggen. In het immense, onherbergzame gebied stuitten zij tot
hun grote verrassing op een vrijwel intacte stadsmuur. Binnen de
muur werd hun gevoel van vervreemding nog groter: er stonden
drie grote antieke gebouwen, met imposante zuilen van bijna twee
meter in doorsnee – een vergeten en verlaten stad was uit het niets
opgedoemd. De ingenieurs keerden met hun verhalen, schetsen en
tekeningen terug naar Napels en het nieuws bracht een stroom van
oudheidkundigen en architecten op gang die deze bijzondere plek
wilden bekijken. Geleerden bogen zich over de vraag welke plaats
dit kon zijn. Op een laat-antieke wegenkaart (de Tabula Peutingeriana)
kwam er maar één in aanmerking: in de vlakte van Salerno stond
alleen Paestum aangegeven. Die naam kwam ook voor in teksten uit
de oudheid – er was bij toeval een antieke stad herontdekt.
Tempelruïne in Paestum, foto RMO.
52
GESCHIEDENIS MAGAZINE • nr 3 APRIL-MEI 2024