Geschiedenis Magazine 3 2024

More documents

Recommendations

Info

Een blokje om op Vlooienburg 22 GESCHIEDENIS MAGAZINE • nr 3 APRIL-MEI <strong>2024</strong>
In de Amsterdamse buurt Vlooienburg woonden en werkten in de 17de eeuw houthandelaren, kooplieden, middenstanders, chirurgijns, arbeiders en anderen uit alle windstreken en van uiteenlopende religieuze gezindten. Historisch-archeologisch onderzoek werpt nieuw licht op de bewoners van deze eerste multi-etnische buurt van Nederland. Maarten Hell geeft een routebeschrijving. Marijn Stolk licht enkele interessante vondsten toe. Het eiland Vloeyenburg is in 1596 aangeplempt in de Amstel om opslagruimte voor bouw- en brandhout te bieden. Het lag op de plek waar nu de Stopera staat, het stadhuis- en operagebouw aan het Waterlooplein. De oorspronkelijke naam herinnert aan de vroegste periode waarin dit stukje stad geregeld overstroomde. In de 17de eeuw maakten de houtkopers plaats voor migranten. De buurt was in trek bij Sefardische Joden uit Spanje en Portugal, en later vooral bij Midden- en Oost-Europese Joden, de Asjkenaziem. Zij vonden er voldoende betaalbare huisvesting en ruimte voor hun religieuze instellingen zoals synagogen, rituele baden en koosjere vleeshallen. Vlooienburg bleef de kern van de latere, omvangrijkere Jodenbuurt, maar was geen ‘getto’ waar Joden zich móesten vestigen, zoals bestond in bijvoorbeeld Venetië. Op Vlooienburg woonden voornamelijk Joden maar ook leden van de gereformeerde kerk en relatief veel christelijke ‘dissenters’, zoals katholieken en lutheranen uit Duitsland en Scandinavië en Britse puriteinen. Zij kwamen naar het eiland omdat er al familie of kennissen woonden en omdat er werk, woonruimte en eigen godshuizen waren. Verder had een kleine groep zwarten hier hun thuis. Ze kwamen uit de WIC-koloniën naar Amsterdam, waar ze vrije mensen waren. Ze werkten zelf- De Lange Houtstraat, hoek Korte Houtstraat rond 1650 (reconstructie door Mikko Kriek/Tijm Lanjouw, 4D Research Lab, Universiteit van Amsterdam, 2020). standig, bijvoorbeeld als zeeman, of in de huishoudens van Sefardische Joden. Begin 20ste eeuw liet het stadsbestuur een deel van de verpauperde en verkrotte woningen slopen. Er kwam soms vervangende nieuwbouw, maar een deel bleef braak liggen en werd bijvoorbeeld in beslag genomen door de Joodse onderdelenverkoper Jack Maandag en diens ‘autokerkhof’ (een term die hijzelf voor zijn sloperij had bedacht). Tijdens de Duitse bezetting werden de overgebleven Joodse bewoners naar de vernietigingskampen afgevoerd. Het ooit zo levendige eiland werd een spookstad. De laatste woonhuizen moesten in 1981 wijken voor de bouw van de Stopera. Archeologen legden toen honderd percelen bloot, inclusief 95 beerputten. De hierin aangetroffen vondsten geven samen met diepgravend archiefonderzoek een beeld van het leven op Vlooienburg. Voor de bouw van de Stopera legden archeologen honderd percelen bloot, inclusief 95 beerputten Voor een kennismaking met een diverse groep bewoners uit de tweede helft van de 17de eeuw lopen we een rondje om het oostelijke bouwblok. De routebeschrijving hoort bij de afbeelding op p. 24; we lopen met de klok mee. Lange Houtstraat Beginpunt A is de bakkerij van Johannes Franck, strategisch gelegen in het hart van het eiland. Franck, een Duits-lutherse migrant, levert koosjer brood en – met Pesach – matses aan zijn Joodse buurtge- VLOOIENBURG GESCHIEDENIS MAGAZINE • nr 3 APRIL-MEI <strong>2024</strong> 23
Page 1 and 2: WWW.GESCHIEDENISMAGAZINE.NL NUMMER
Page 3 and 4: 34 SPECIAL WO 2 Rotterdam Rotterdam
Page 5 and 6: TIPS VOOR DE BOEKENWEEK ‘Je weet
Page 7 and 8: Virtueel museum van Vlaanderen Onde
Page 9 and 10: 29 maart - 30 juni 2024 op Amstel 5
Page 11 and 12: RONALD PRUD’HOMME VAN REINE De We
Page 13 and 14: In 1625 heroverden Spaans-Portugese
Page 15 and 16: OVERLEVEN IN KOBARID Het Sloveense
Page 17 and 18: DAAN NIJSSEN In 128 v. Chr. kwam de
Page 19 and 20: ZIJDEROUTE Perzische strijders, wan
Page 21: Hoog tijd voor een boek van Walburg
Page 25 and 26: zichzelf in de buurt, uit Afrika, B
Page 28 and 29: MACHTIGE VROUWEN Moeders des Vaderl
Page 30 and 31: niet zien. Wel benoemde ze generaal
Page 32 and 33: 6 Albertine Agnes met haar kinderen
Page 34 and 35: SPECIAL WO II Conservatieve student
Page 36 and 37: daartoe te bespreken tijdens de bor
Page 38 and 39: SPECIAL WO II Hitlers waagstuk Op 9
Page 40 and 41: Oorlogsposter, met onderin de in me
Page 42 and 43: Een Canadese soldaat in actie in Ca
Page 44 and 45: en massale vuurkracht van schepen,
Page 46 and 47: westkust te moeizaam verloopt beslu
Page 48 and 49: SPECIAL WO II Zwitserland tijdens d
Page 50 and 51: zekeringen om kortsluiting te voork
Page 52 and 53: TENTOONSTELLING De verlaten stad Ma
Page 54 and 55: van de seksualiteit en verleiding.
Page 56 and 57: Angst voor rabiës in de 19 de eeuw
Page 58 and 59: Hondenpenning Waar rabiës op het p
Page 60 and 61: Saga’s Kostuumontwerp uit 1876 va
Page 62 and 63: Het feit dat er op IJsland geen pol
Page 64 and 65: 5 vliegen elkaar naar de keel’. D
Page 66 and 67: 19DE EEUW Amerikaanse roofridders O
Page 68 and 69: met een aantal spoorwegmagnaten, me
Page 70 and 71: MET RECEPT WAT DE POT SCHAFTE Eten
Page 72 and 73:
BOEKEN FENNEKE SYSLING Tokiotribuna
Page 74 and 75:
DJOEKE VAN NETTEN Gewone Amsterdamm
Page 76 and 77:
HENK SLECHTE De kleine Napoleon ‘
Page 78 and 79:
AGENDA Haags Historisch Museum Roel
Page 80 and 81:
Het Spoorwegmuseum viert een feestj
Page 82 and 83:
VOLGEND NUMMER Japanse troepen op R
Page 84:
Herman de Liagre Böhl Connie Patij
show all

Geschiedenis Magazine 3 2024

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?