Geschiedenis Magazine 3 2024

More documents

Recommendations

Info

zekeringen om kortsluiting te voorkomen van het bedrijf Tavaro, wapenonderdelen van de firma Oerlikon en juweellagers die de wrijving tussen draaiende onderdelen, bijvoorbeeld binnen horloges, kunnen verminderen. Op zich mocht Zwitserland als neutrale staat volgens de Haagse Conventies met alle strijdende partijen handel blijven drijven, wat met de geallieerden nog een tijdlang lukte via de haven van Genua en tot eind 1942 via Vichy-Frankrijk. De geallieerden probeerden de Zwitsers te bewegen hun kant te kiezen, onder andere door een zwarte lijst van Zwitserse bedrijven op te stellen waar geen zaken meer mee mocht worden gedaan omdat ze ook aan de asmogendheden leverden. Toen in 1943 steeds duidelijker werd dat de Duitsers aan de verliezende hand waren en aan militaire kracht hadden ingeboet, kozen de Zwitsers onverkort voor de geallieerde zijde. Na dat jaar kromp de export naar Duitsland met maar liefst de helft ten opzichte van 1942. Roofgoud Door de stabiele waarde van de munt en de wereldwijde acceptatie in het betalingsverkeer was de Zwitserse franc een belangrijk internationaal betaalmiddel. Dit was de nazi’s niet ontgaan. Met francs kon Berlijn bij neutrale landen aankopen doen, zoals olie of metalen zoals wolfraam voor de productie van wapens en machines. Het bewind verkocht daarom goud ter waarde van ruim zeven miljard euro aan de Zwitsers. Het grootste deel was afkomstig van Joodse holocaustslachtoffers en uit de bankkluizen van bezette landen. Tijdens de oorlog hadden de Zwitsers geen moeite met deze duistere transacties, maar later voelden ze nattigheid. In 1946 sloot Zwitserland met de Verenigde Staten, Frankrijk en Groot-Brittannië daarom het Akkoord van Washington waarmee het land alle aanspraken op het roofgoud in de toekomst afkocht met een eenmalige betaling 250 miljoen Zwitserse franc (nu bijna 3 miljard euro). Toch zou deze kwestie de Zwitsers blijven achtervolgen. Zwitserland benadrukte na de oorlog de onafhankelijkheid die het land ondanks de druk van de strijdende partijen had weten te bewaren. De Zwitserse politici onderstreepten bijvoorbeeld hun humanitaire inzet: toen de oorlog nog woedde hadden ze vluchtelingen Grüningers rehabilitatie Paul Grüninger stierf op 22 februari 1972. Vlak voor zijn dood erkende Yad Vashem, de officiële Israëlische staatsinstelling voor het herdenken van de Joodse slachtoffers van de Holocaust en de redders van Joden, hem als een van de ‘Rechtvaardigen onder de Volkeren’. Zijn familie wilde hem vervolgens ook in Zwitserland rehabiliteren. Zeer behulpzaam hierbij was Stefan Kellers boek Grüningers Fall. Geschichten von Flucht und Hilfe (1993) waarin hij beschrijft hoe Grüninger te werk ging. In 1995 werd Grüningers veroordeling uit 1939 vernietigd en de erfgenamen kregen een schadevergoeding van 1,3 miljoen Zwitserse francs, te betalen door het kanton Sankt Gallen. In 1998 werd door zijn familie de Paul Grüninger Stichting opgericht die zich met subsidies, bijeenkomsten en door middel van een aanmoedigingsprijs inzet voor menselijkheid en moed. Sindsdien zijn er verschillende documentaires en een speelfilm aan hem gewijd. In februari 1945 mochten na een deal tussen het Hitlerbewind en een Zwitserse politicus 1200 Joden het concentratiekamp Theresienstadt verlaten. Joodse organisaties brachten de afkoopsom bijeen. Het Zwitserse Rode Kruis regelde opvang, onder andere in een gevorderde school in Sankt Gallen, waar ook burgers en reservisten meehielpen. De foto hiernaast van een maaltijduitdeling is in die school genomen, op 11 februari (US Holocaust Memorial Museum). opgevangen, na afloop hadden voormalige concentratiekampgevangenen in Zwitserse ziekenhuizen op krachten mogen komen en konden statenloos geworden oorlogsslachtoffers in Zwitserland terecht. Het hoofdredactionele commentaar in de Gazette de Lausanne benadrukte in 1951 dat Zwitserland de vuurproef had doorstaan: het had zich succesvol tegen de Duitse druk geweerd. Vanaf de jaren ’60 bekritiseerden wetenschappelijke publicaties, boeken en documentaires dat ideaalbeeld van neutraliteit en humaniteit echter steeds meer. In 1995 kwam dit tot een uitbarsting: toen spande het Joods Wereldcongres, een internationale federatie van Joodse organisaties, een proces aan tegen de Zwitserse banken UBS, Credit Suisse en Swiss Bank Corporation. Zij werden ervan beschuldigd dat ze nabestaanden de toegang verhinderden tot geld dat Joodse slachtoffers van de nazi-vervolging bij de banken in veiligheid hadden gebracht. Uiteindelijk kwam het tot een schikking waarbij de banken ongeveer twee miljard euro betaalden aan het Gribetz Plan ter ondersteuning van nabestaanden en slachtoffers van de holocaust. Een regeringscommissie onderzocht vervolgens de rol van Zwitserland tijdens de oorlog en concludeerde in 2002 onder meer dat het land te ver was gegaan in zijn economische relaties met nazi- Duitsland en dat het vluchtelingenbeleid fundamentele humanitaire principes had geschonden. Het imago van Zwitserland als strikt neutrale mogendheid en humanitair toevluchtsoord lag daarmee definitief aan diggelen. Ruud Stevens is historicus, gespecialiseerd in economische geschiedenis. VERDER LEZEN f G. Kreis, Switzerland and the Second World War, Routledge, 2014 f N. Wylie, Britain, Switzerland, and the Second World War, Oxford University Press, 2003 50 GESCHIEDENIS MAGAZINE • nr 3 APRIL-MEI <strong>2024</strong>
Maakeenreisdoor degeschiedenis inHistoryland Wetenschap enplezier... gaansamenin Historyland! SCAN MIJ Ontmoet levensechte zeedieren uit de Oeroceaan. www.historyland.nl Bezoek Historyland, een museum en themapark op negen hectare binnen en buitengebied. Zie echte skeletten en oeroude fossielen van miljoenen jaren oud.Vergaap je aan dino’s, wisenten, mammoeten en een mosasaurus en zie lang uitgestorven oervissen je tegemoet zwemmen in de Oeroceaan.Wandel op het buitenterrein met Romeinenland, historische golfbaan, tanks uit de TweedeWereldoorlog (o.a.eenT34) en goudzoekersdorp.Wil je meer weten? Bezoek onze site www.historyland.nl Vantoennaarnu,vanjongnaaroud Ravenseweg 11c 3223 LM Hellevoetsluis T 0181-744 171 E info@historyland.nl
Page 1 and 2: WWW.GESCHIEDENISMAGAZINE.NL NUMMER
Page 3 and 4: 34 SPECIAL WO 2 Rotterdam Rotterdam
Page 5 and 6: TIPS VOOR DE BOEKENWEEK ‘Je weet
Page 7 and 8: Virtueel museum van Vlaanderen Onde
Page 9 and 10: 29 maart - 30 juni 2024 op Amstel 5
Page 11 and 12: RONALD PRUD’HOMME VAN REINE De We
Page 13 and 14: In 1625 heroverden Spaans-Portugese
Page 15 and 16: OVERLEVEN IN KOBARID Het Sloveense
Page 17 and 18: DAAN NIJSSEN In 128 v. Chr. kwam de
Page 19 and 20: ZIJDEROUTE Perzische strijders, wan
Page 21 and 22: Hoog tijd voor een boek van Walburg
Page 23 and 24: In de Amsterdamse buurt Vlooienburg
Page 25 and 26: zichzelf in de buurt, uit Afrika, B
Page 28 and 29: MACHTIGE VROUWEN Moeders des Vaderl
Page 30 and 31: niet zien. Wel benoemde ze generaal
Page 32 and 33: 6 Albertine Agnes met haar kinderen
Page 34 and 35: SPECIAL WO II Conservatieve student
Page 36 and 37: daartoe te bespreken tijdens de bor
Page 38 and 39: SPECIAL WO II Hitlers waagstuk Op 9
Page 40 and 41: Oorlogsposter, met onderin de in me
Page 42 and 43: Een Canadese soldaat in actie in Ca
Page 44 and 45: en massale vuurkracht van schepen,
Page 46 and 47: westkust te moeizaam verloopt beslu
Page 48 and 49: SPECIAL WO II Zwitserland tijdens d
Page 52 and 53: TENTOONSTELLING De verlaten stad Ma
Page 54 and 55: van de seksualiteit en verleiding.
Page 56 and 57: Angst voor rabiës in de 19 de eeuw
Page 58 and 59: Hondenpenning Waar rabiës op het p
Page 60 and 61: Saga’s Kostuumontwerp uit 1876 va
Page 62 and 63: Het feit dat er op IJsland geen pol
Page 64 and 65: 5 vliegen elkaar naar de keel’. D
Page 66 and 67: 19DE EEUW Amerikaanse roofridders O
Page 68 and 69: met een aantal spoorwegmagnaten, me
Page 70 and 71: MET RECEPT WAT DE POT SCHAFTE Eten
Page 72 and 73: BOEKEN FENNEKE SYSLING Tokiotribuna
Page 74 and 75: DJOEKE VAN NETTEN Gewone Amsterdamm
Page 76 and 77: HENK SLECHTE De kleine Napoleon ‘
Page 78 and 79: AGENDA Haags Historisch Museum Roel
Page 80 and 81: Het Spoorwegmuseum viert een feestj
Page 82 and 83: VOLGEND NUMMER Japanse troepen op R
Page 84: Herman de Liagre Böhl Connie Patij

Geschiedenis Magazine 3 2024

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?