Geschiedenis Magazine 3 2024

NIEUWS
Wat kwam er in de media over geschiedenis? Is er iets interessants ontdekt? Een recent inzicht?
Geschiedenis Magazine maakt een selectie uit het nieuws. Met bijdrage van Herman Clerinx (HCI).
WO2 in kleur
Samuel Noach, beter bekend onder
zijn bijnamen ‘Goedkope Sam’ en
‘De man van Deventer’, was een textielhandelaar
in die plaats. Hij werd
geboren in 1882, leerde het vak als jongen
en begon op zijn 18de voor zichzelf, in linnen
lakens. Hij ging eerst langs de deuren
met een grote kar en had later een winkel,
die hij niet zelf bemande want hij was liever
op pad. Hij maakte heel modern reclame
voor zijn zaak: met een foto van zichzelf
kondigde hij zich in kranten aan met ‘Hier
ben ik!’ en hij maakte zichzelf als een soort
Forrest Gump onderdeel of zelfs middelpunt
van belangrijke gebeurtenissen. De
foto die hiernaast is afgedrukt, is echter
niet zo’n reclamekiekje: de optimistisch
ingestelde Noach had geweigerd onder te
duiken toen de oorlog begon. Hij werd gefotografeerd
op het dakterras van zijn pand,
klaar voor vertrek naar een Sallands werkkamp.
Vandaar is hij gedeporteerd, eerst
naar Westerbork en toen naar Auschwitz,
waar hij in 1942 werd omgebracht.
Hoewel er tijdens de Tweede Wereldoorlog
zeker kleurenfoto’s zijn gemaakt, was dit
oorspronkelijk een zwart-witexemplaar. Het
is een van de 600 foto’s die colorist Jakob
Lagerweij onder handen heeft genomen. Hij
vond ze bij Nederlandse instellingen als het
NIOD, in lokale archieven, bij provincies en
gemeenten en in privécollecties, maar ook in
bijvoorbeeld België, Canada, Australië, Duitsland
en de VS. Lagerweij heeft de beelden
gerestaureerd en op basis van gedegen historisch
onderzoek ingekleurd; de schrijvers
Ad van Liempt, Matty Verkamman en Jaap
Visser namen de informatieve, toegankelijke
bijschriften voor hun rekening. De vier delen
van WO2 in kleur behandelen de periode
vanaf het einde van de Eerste Wereldoorlog
tot en met de Politionele Acties in Indonesië.
Die omvang en tijdsspanne maken het
project uniek. Gebeurtenissen in Nederland
(en in iets mindere mate België) vormen de
rode draad, maar er is ook flink wat aandacht
voor andere landen. Meer informatie via de
website van Jakob Lagerweij: www.cpoj.nl
Een van de boeken uit de serie WO2 in kleur
winnen? Stuur een mailtje met uw adres
naar redactie@geschiedenismagazine.
nl o.v.v. WO2 in kleur. De winnaars krijgen
bericht.
Reus tegen
Vikingen
Er ligt een naakte man op een heuvel
bij het dorp Cerne Abbas ten
noorden van Dorchester (Dorset).
Hij ligt er al eeuwen: doordat er ooit
begroeiing is weggehaald en sleuven zijn
gegraven en vervolgens opgevuld met verpulverde
kalksteen, is er een grote figuur te
zien, met in zijn hand een vervaarlijke knots
met uitsteeksels. Historici hebben lang
gedebatteerd over zijn herkomst, leeftijd
en betekenis en konden er geen betrouwbare
geschreven bronnen over vinden.
Recent onderzoek heeft uitgewezen dat de
Reus van Cerne Abbas uit de vroege middeleeuwen
stamt, en historici hebben met
die kennis in het achterhoofd opnieuw naar
oude documenten uit de periode 700-1100
gekeken. Volgens de nieuwste theorie,
gepubliceerd in het blad Speculum (Chicago
University Press, januari 2024), stelt
hij Hercules voor. Die speciaal gevormde
knots was al in antieke beeltenissen zijn
vaste attribuut. De onderzoekers denken
dat de van grote afstand zichtbare kalkman
bedoeld was als herkennings- en verzamelpunt
voor troepen om de Vikingaanvallen
af te slaan. Het stuk is te lezen via
https://www.journals.uchicago.edu/
met zoekterm Cerne Abbas.
6
GESCHIEDENIS MAGAZINE • nr 3 APRIL-MEI 2024