Geschiedenis Magazine 3 2024

MEER NIEUWS, ARTIKELEN EN COLUMNS? KIJK OP WWW.GESCHIEDENISMAGAZINE.NL
Herontdekking van de indianen
Wat als Hitler en Göring wél
hadden gezegevierd in de
Slag om Engeland? Wat als
Napoleon een vrouw was
geweest? Boeiende vragen,
maar historici kunnen er weinig mee omdat
een sluitend antwoord onmogelijk is. De
geschiedenis is nu eenmaal verlopen zoals
die is. Wat niet betekent dat het onzinnig is
om op een andere manier naar dat verloop
te kijken, integendeel. De uitkomst stond
immers niet van tevoren vast. Het levert
juist een rijker en eerlijker beeld op als we
ook naar het verleden kijken vanuit het perspectief
van de mensen die zich verzet
hebben tegen de overwinnaars. Dan
komt beter uit dat de ‘verliezers’ niet
altijd passieve of weerloze slachtoffers
waren. Zo schetste Pekka
Hämäläinen krachtige en vindingrijke
indianenvolken in zijn
The Comanche Empire (2008) en
Lakota America. A New History
of Indigenous Power (2019).
Hämäläinen boorde met
verrassend resultaat nieuwe
bronnen aan, terwijl andere
historici er steeds beter in
slagen om schijnbaar simpele
inboedellijsten van slavenhouders
of rechtbankverslagen
zó uit te leggen dat die allerlei
tot nu toe nauwelijks bekende
details prijsgeven over het leven
én het verzet van slaafgemaakten.
Sommigen pleiten er op basis daarvan
zelfs voor de hele geschiedenis
te herschrijven. Dit doet onder andere
het 1619 Project in de Verenigde Staten.
Het traditionele nationale verhaal ziet
een beginpunt in 1620: toen arriveerde de
Mayflower met de protestantse, Engelse (en
witte) ‘Pilgrim Fathers’. Een jaar eerder was
echter in Virginia het eerste slavenschip aangemeerd.
De betrokken auteurs hameren
op de centrale rol van de slavernij en haar
nasleep in de Amerikaanse geschiedenis en
presenteren 1619 als het eigenlijke geboortejaar
van de natie.
Zij gaan daarbij, betoogt Ned Blackhawk,
ten onrechte voorbij aan de fundamentele
betekenis van de indianen: díe waren er al
ver voor 1619 en hebben cruciale gebeurtenissen
en ontwikkelingen beïnvloed.
Blackhawk, hoogleraar geschiedenis aan
Yale University en lid van de Te-Moak-stam
(onderdeel van de Westelijke Shoshones in
Nevada), begint zijn boek The Rediscovery of
America. Native Peoples and the Unmaking
of US History (in januari in vertaling uitgekomen
bij Omniboek) dan ook niet aan de
oostkust. Hij start met katholieke paters
Ook de Seneca kwamen in 1763 in opstand. Deze
prent is van chief Ki-on-twog-ky (begin 19de
eeuw, Library of Congress).
op verkenningstocht door New Mexico en
Arizona – Spaans-koloniaal gebied. Hij zet
consequent de indiaanse invloed op de
vorming van de VS in de schijnwerpers. Hier
halen we er één voorbeeld uit: de aanloop
naar de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog
(1776-1783) tegen de Britten. Er brak
in 1763 een grote opstand uit van stammen
ten zuiden van de Grote Meren tegen het
nieuwe Britse gezag – de Britten hadden
kort tevoren de Fransen als politieke macht
van het Amerikaanse continent verjaagd. De
indianen eisten de respectvollere behandeling
die ze kenden van de Fransen, die ook
nog eens scheutiger waren met geschenken
zoals kleding, tabak, kruit en wapens. Zulke
gratis goederen maakten het de chiefs
makkelijker om hun alliantie met de Fransen
aan hun volk uit te leggen; ze hadden kruit
en wapens trouwens nodig om te jagen en
bont te kunnen verkopen. De Britten stopten
met die geschenken én behandelden
de indianen niet als bondgenoot
maar als overwonnenen. Bovendien
trokken er steeds meer witte boeren
naar deze streken. Ze wilden er
een nieuw bestaan opbouwen
maar kwamen in conflict met de
oorspronkelijke bewoners. De
opstand ging gepaard met grof
geweld tegen vooral die nieuwe
boeren en hun gezinnen. Duizenden
van hen werden gedood of
gevangen genomen.
De rebellie tegen de Britten had
niet het effect waar de indianen
op hoopten, maar grote impact
had ze wél: het idee ontstond dat
Europeanen en indianen onverenigbare
blokken waren die van elkaar
gescheiden dienden te zijn, elk in hun
eigen territorium, en dat een centrale
overheid krachtig moest optreden tegen
‘de indiaanse dreiging’. Dit resulteerde op
de langere termijn in het reservatenbeleid,
waardoor veel stammen naar onvruchtbare
terreinen in het westen werden gedeporteerd.
Maar op de kortere termijn was er een
ander, politiek gevolg: Londen wees het gebied
ten westen van de bergrug van de Appalachen
voorlopig aan de indianen toe en
verbood nieuwe boeren de bergen over te
steken. De schatkist was leeg, het geld voor
hun militaire bescherming ontbrak. Maar de
landhonger was groot en het verbod droeg
sterk bij aan het anti-Britse sentiment aan
de Amerikaanse oostkust. In 1776 leidde dit
tot de Onafhankelijkheidsoorlog waaruit de
Verenigde Staten werden geboren...
8
GESCHIEDENIS MAGAZINE • nr 3 APRIL-MEI 2024