Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
niet zien. Wel benoemde ze generaals en onderhandelde ze over<br />
voorraden en versterking van de grenzen. Daarnaast bewandelde<br />
ze het diplomatieke pad. Ze onderhandelde persoonlijk<br />
met Eleonora, koningin van Frankrijk, om de vriendschap tussen<br />
de twee landen te herstellen. Haar uitvoerige correspondentie<br />
bewijst hoe handig ze haar positie wist te verbeteren. Ze deed<br />
zich voor als bescheiden en kwetsbaar (geaccepteerde vrouwelijke<br />
eigenschappen) om haar daden en ambities te verhullen.<br />
Strategisch zette ze vooral haar zwakke gezondheid in, waardoor<br />
ze bevelen van Karel V kon omzeilen, sturen of negeren zonder<br />
zijn gezag expliciet in twijfel te trekken. Toen ze in 1555 terugtrad<br />
als landvoogdes liet ze de Nederlanden achter als een gebied dat<br />
meer dan ooit een eenheid vormde.<br />
3<br />
Maria van Hongarije was van 1531 tot 1555 regentes<br />
der Nederlanden. Sinds de dood van haar echtgenoot in<br />
1526 kleedde ze zich in het zwart en droeg ze de witte<br />
weduwekap. Hier is ze afgebeeld in reiskleding (prent ca.<br />
1538-1553, Rijksmuseum Amsterdam).<br />
3 Maria van Hongarije (1505-1558)<br />
Maria van Hongarije valt in de categorie ‘machtige weduwe’,<br />
maar ze nam ook toen haar man, koning Lodewijk II<br />
van Hongarije, nog leefde actief deel aan de politiek van het hof.<br />
Na zijn dood in 1526 was Maria als weduwe zonder erfgenaam<br />
vier jaar lang regentes van het koninkrijk totdat haar broer Ferdinand<br />
de troon overnam. Toen vroeg haar broer, keizer Karel V, haar<br />
om landvoogdes van de Nederlanden te worden. Ze maakte haar<br />
reputatie als kundig bestuurder al snel waar en in 1540 verleende<br />
Karel V haar volledige en absolute macht over staatsraden, financiën<br />
en andere justitiële zaken. Zo kreeg ze ongekende politieke<br />
macht en een bevoorrechte juridische positie, die ze onder meer<br />
gebruikte om de territoriale eenheid van de Nederlanden te bevorderen.<br />
Behendig behartigde ze de belangen van haar onderdanen<br />
bij de keizer, en haar verzoenende aanpak hielp de interne<br />
onrust te beteugelen. Ze wist de zware belastingdruk te verminderen<br />
door het gebruik van creatieve financiële strategieën.<br />
Ook bij de vele gewapende conflicten die in deze periode werden<br />
uitgevochten, onder meer in het kader van de godsdienststrijd,<br />
speelde Maria een belangrijke rol, al liet ze zich op het slagveld<br />
4 Louise de Coligny (1555-1620)<br />
Na de moord op Willem van Oranje in 1584 bleef<br />
Louise de Coligny, zijn vierde vrouw, achter<br />
met de zes maanden oude Frederik Hendrik<br />
én de zorg voor vijf stiefdochters.<br />
Door de vele schulden die Willem<br />
voor de strijd gemaakt had, waren ze<br />
berooid. Vaak wordt ze neergezet<br />
als tragische weduwe, maar dat is<br />
onterecht: ze bouwde haar positie<br />
snel uit. Als dochter van hugenotenleider<br />
Gaspard de Coligny bezat<br />
ze in Frankrijk een invloedrijk<br />
netwerk van protestantse adel.<br />
Vriend en verwant Hendrik van<br />
Navarra werd in 1589 gekroond<br />
tot Hendrik IV van Frankrijk. Louise<br />
werd, mede door het slim inzetten<br />
van haar enorme (correspondentie)<br />
4<br />
Louise de Coligny<br />
als weduwe van<br />
Willem van Oranje<br />
(ongedateerd,<br />
atelier Michiel van<br />
Mierevelt, Mauritshuis<br />
Den Haag).<br />
netwerk, een van zijn naaste vertrouwelingen.<br />
Dit gebruikte ze om te bemiddelen<br />
tussen de Republiek en het Franse<br />
hof, in gesprekken met de koning of zijn<br />
gezanten. Door haar diplomatieke vernuft<br />
waren beide partijen ervan overtuigd dat<br />
ze hún belang diende.<br />
Bij alles wat ze deed, hield ze de belangen<br />
van de Oranje-Nassau-dynastie in het oog.<br />
Zo arrangeerde ze strategische huwelijken<br />
voor enkele dochters van Willem van<br />
Oranje met machtige protestantse edelen<br />
in Frankrijk en Duitsland. Ze gaf tevens haar<br />
politieke kennis door aan haar stiefdochters:<br />
in hun vele onderlinge brieven noemden zij zichzelf en elkaar<br />
‘staatsvrouwen’ (femmes d’état). Na hun huwelijken verspreidde<br />
zich zo een nieuwe generatie politieke vrouwen door Europa en<br />
vormden hun hoven bouwstenen van een machtig internationaal<br />
netwerk. Louise resideerde in Paleis Noordeinde waar ambassadeurs<br />
en andere invloedrijke personen in en uit liepen. Het<br />
30<br />
GESCHIEDENIS MAGAZINE • nr 3 APRIL-MEI <strong>2024</strong>
Change language