Geschiedenis Magazine 3 2024

Boven: cartoon getiteld The Bosses of the Senate, waarop Robber Barons de
politici in Washington in hun greep hebben (uit Puck, 23 januari 1889).
Rechts zien we een spotprent (Puck, 30 januari 1884) van John ‘Honest’ Kelly
(1822-1886), wiens middle name ironisch opgevat dient te worden: hij werd
verdacht rijk in de tijd dat hij als Boss de Democratisch Partij in New York
City beheerste. Het onderschrift van de cartoon luidt: ‘ik heb de combinatie
[van de kluis vol omkoopgeld], what are you going to do about it?’. Ook
op plaatselijk niveau wisten ondernemers en bestuurders elkaar namelijk
te vinden. Met donaties in de partijkas en andere douceurtjes ‘kochten’
aannemers, winkeliers en toeleveranciers van bijvoorbeeld bouwmateriaal
contracten en andere voordelen, bijvoorbeeld dat de sheriff af en toe een
oogje dichtkneep. Dat lukt natuurlijk alleen als de eigen kandidaten bij
de verkiezingen op het pluche belandden of konden blijven. Om dat te
bewerkstelligen mobiliseerden wijkmedewerkers van de ‘political machine’
bij elke verkiezing de achterban; dat waren gewone mensen die in ruil voor
hun stem baantjes kregen bij de betrokken ondernemers of op het stadhuis,
of geholpen werden bij het vinden van huisvesting.
razendsnelle industrialisatie was mogelijk door de overvloed aan
natuurlijke grondstoffen en de constante toevoer van goedkope
arbeidskrachten: miljoenen immigranten uit Europa en China
kwamen hun geluk beproeven. Kleine plaatsjes, dorpen eigenlijk,
groeiden binnen korte tijd uit tot grote steden. In Chicago bijvoorbeeld
woonden in 1830 krap honderd mensen, in 1890 waren het
er meer dan één miljoen.
Fortuinen
De productie in fabrieken nam snel toe en zo werden de VS in de
tweede helft van de 19de eeuw de grootste economie ter wereld.
Dit was mogelijk gemaakt door investeringen van ambitieuze
ondernemers in voor de industrialisatie belangrijke sectoren als
spoorwegen, olie, katoen, staal, banken...
De ondernemers verdienden er fortuinen mee en velen etaleerden
deze nieuwe rijkdom zonder enige gêne. Ze bouwden grote
stadsvilla’s en luxueuze buitenhuizen en voor de laatste mode
winkelden ze geregeld in Parijs. Ook hielden ze extravagante
danspartijen. Bradley Martin en zijn vrouw Cornelia bijvoorbeeld,
uit een geslacht van kooplieden en bankiers, organiseerden in
1897 een bal waarvoor het interieur van het Waldorf-Astoria Hotel
werd omgetoverd tot een replica van het paleis van Versailles.
Anderen betaalden de prijs voor deze buitensporige weelde.
Werknemers maakten lange dagen onder gevaarlijke omstandigheden
en kregen weinig betaald. Ondertussen stegen de
prijzen razendsnel omdat ondernemers hun concurrentie de
nek omdraaiden en vervolgens konden vragen wat ze wilden.
Olietycoon John. D. Rockefeller maakte bijvoorbeeld afspraken
GESCHIEDENIS MAGAZINE • nr 3 APRIL-MEI 2024 67