Biografi over folkemusikarar og –dansarar i Numedal

Recommendations

Info

Folkemusikere og folkedansere i Numedal brennevin. Da kom feslet av, og det blei veldig til speling. Og ikkje var det noko sår å sjå på fingeren. Ole Gleden (1898-1988), fortalde om ein gong Hellik Rud kom innom Gleda på veg frå Kongsberg. Han hadde vel litt i hovudet, og ville prøve fela til far, sa Ole. - Ja, du bli'kje fer gammæl du ’a, sa far. - Je bli bere å bere å bere, je, svara Hellik samstundes med han spela. Og han trampa svært, mintest Ole, som berre var ein gutunge den gongen. Av utsjånad var Hellik Rud lang og helst noko ulenkjeleg, hadde lange fingrar og ein lang hals med ei stor barkekule (adamseple). I tillegg var han nokså original i framferd. Og dei som hørte han spela og lærte av han, var ofte meir opptekne av faktene hans enn av musikken. I Hellik Rud si tid gikk gjetordet om Gullek og Eivind Spellemennar framleis for fullt, og det var truleg ikkje så lett å komma i opprop. Noko seinare blei det mange fleire spelemenn i bygda igjen, og Hellik flutte ut. Blant dei som lærte av Hellik kan nemnast: Ole Gleden (Strålsund), Anders Ødegarden, Hellik Wingestad (sen.), Gullik Sandbek, Ole Hakkelberg og Hellik Ranvik. Nils Kollansrud og Christian Watnebryn lærte noko av han med han var i Drammen. (Christian hadde vel truleg også hørt han ein del før.) Gaute Buen, Jondalen, nemner i eit brev til Arne Bjørndal at han hadde hørt Hellik Rud på Kongsbergmarken og at Hellik tolka Numedalsspelet mykje godt. Ole Hakkelberg snakka om at Hellik Rud kunne svært mange slåttar. Ikkje alle hadde namn, nokre av slåttane hans var: Tangeslåtten, Tannlausen, Vesle jenta mi, Ransåsen, Gamle Signe, Hostveiten, Bekar-Anne, Tusen-Tore (H. Rud kalla han Kravik'n) og Honkle-Guri. Desse er springarar. Ein sjeldan springar som Hellik Ranvik hadde etter han, har vi rett og slett gitt namnet Hellik Rud. Av hallingar kan nemnast: Gudvangen, Den sjuke hallingen, Skjellerud'n (blir kalla Spretten i Hallingdal), Gamle Rotneims-Knut, Torstein Langbein, Ørsteingutten. Hellik Rud var ein framifrå handverkar, ein givnad han hadde ervd frå faren. Hellik kunne gjera mest kva det skulle vera. Han laga møblar, som roskåp og skjenkar. Han laga òg feler. Han hadde stempel som han sette i felene. Boge og strenger gjorde han òg (hadde strengelegge). Han laga kastemaskinar eller rensemaskinar til å rense korn med. Gamle munnladningsgevær laga han om til bakladningar. Han hadde sett opp ei svær smie på Søre Rud. Der hadde han laga til nokre rare greier slik at han hengte opp hesten når nokon skulle sko, slik at hesten ikkje skulle få sparke med han skodde (fortalt av Hans Flaatrud). Hellik og broren Niri overtok garden etter faren, men hadde han berre eit lite bel. Seinare kom dei til Ramsrud (broren Ole hadde Ramsrud) og deretter til Nord-Gardar. Der dreiv Hellik handel. Elles sto hugen mest til felearbeid og speling. Etter ei tid flutte dei til Kofstad, Øvre Eiker og i 1910 vidare til Drammen der Hellik døydde i 1913. Han blei gravlagt på Bragernes kyrkjegard. Hellik var ikkje så sterk, men kona var sterk som ein bjørn, og broren Niri som òg var sterk, var med og hjelpte dei både på Ramsrud, Gardar og Kofstad. Hellik og Marit hadde ei dotter, Margit g.m. Einar Rognstad. Ein av sønene deira, Arne, spela waldhorn i musikkselskapet Harmonien i Bergen. Litteratur: Flatin, Tov. Gamalt frå Numedal VII s. 67 Spelemannsbladet nr 7 1989 Rud, Marit Kittilsd. (1815—1899) Flesberg. Dans Svært god til å danse. «Hei Marit Rud, je ske deg snu, du ske få danse metta di du,» song dei til henne etter slåttestevet til springaren Kari Rud. Sonen Hellik Rud vidkjend spelemann og sentral tradisjonsberar. Biografier samlet av Numedal Spel- og Dansarlag. Versjon: juni 2011. 138
Folkemusikere og folkedansere i Numedal Rudi, Helga f. Natvig Brun (f. 1927) Rudi, Ola (1924-2004) Nore. Dans Rustand, Berit f. Bakken (1903—1989) Vokal, harpeleik, gitar, toradar Rustand, Hellik A. (1905—1989) Hardingfele Flesberg. Berit av Blinde-Knutslekt, svært musikalsk, mest kjend for songen, spela harpeleik attåt. Spela òg toradar ei tid, jamvel til dans på Skyttarhuset. Spela litt trekkspel, gitar og orgel. Dikta viser. Hellik byrja å spela i ei blømingstid for flesbergspelet, spela saman med m.a. Ole Bakken, Ole Berget (Østre), Kristoffer Huslende og Gullik Tåsjemogen, truleg òg Erik Deildok og Hellik A. Juveli. Hellik med i styret i Flesberg spelemannslag. Saman med kona noko med i kristen verksemd, spela songar og salmetonar. Berit var svært musikalsk, mest var ho kjend for songen sin og den fine songstemma, og at ho spela zitter attåt. Ho spela toradar òg ei tid, jamvel til dans på skyttarhuset. Ho spella og litt trekkspel, gitar og orgel. Dikta viser, og sang sammen med andre til underholdning. Ofte på kristne møter. Helik var ein av mange som tok til med fela i den tid på vestsida i Flesberg. Kven som lærte av kven er ikkje så godt å seie sikkert, men samtidige spelemenn var mellom andre, Ole Bakken, Ole Berget (Østre), Kristoffer Huslende og Gullik Tåsjemogen. Andre som sikkert òg hadde påverknad var Erik Deildok, Hellik A. Juveli med fleire. Hellik Rustand var ei tid med i styret i Flesberg spelemannslag. Ein gong Hellik var på vitjing til spelemenn i Lyngdal var han borte heile dagen, då han kjem heim så seier kona Berit: Nå har de vel fått spella au nå. Nei svara Hellik, vi var nettopp ferdig med å stemme nå. Hellik og kona Berit var noko med i kristen verksemd, der spela Hellik song- og salmetonar. Rødberg, Hans (1917—1998) Uvdal/Rødberg. Dans Ettertrakta læremeister og dansepartnar. Født i Uvdal, men flyttet til Rødberg. Dansa runddans. Ettertrakta læremeister og dansepartnar. Røysland, Ola (f. 1923) Uvdal. Dans Sand, Berthe f. Underberget (1909—1992) Sand, Reidar (1905–1982) Fiskum Flesberg. Dans Gode dansarar. Lærte av Klara Semb som unge, i 1956 numedalspringar og -gangar av Jan O. Dokken i Søre Gjellerud. Deltok mykje på stemne og kappleikar. Berthe hjelpte til når dottera Randi heldt leikkurs i 1958/1959. Reidar og Berte har teke vare på ein variant av springaren med to jenter etter mor til Berte. Filma av Rff fleire gonger. De var bønder og bodde på gården Underberget i Flesberg. De gikk begge og lærte folkedans av Klara Semb som unge, min far på Fiskum (siden han var derfra) og min mor i Flesberg. Biografier samlet av Numedal Spel- og Dansarlag. Versjon: juni 2011. 139
Page 1 and 2:
Folkemusikere og folkedansere i Num
Page 3 and 4:
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88: Folkemusikere og folkedansere i Num
Page 137: Folkemusikere og folkedansere i Num
Page 189 and 190:
Page 191:
show all

Biografi over folkemusikarar og –dansarar i Numedal

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?