Biografi over folkemusikarar og –dansarar i Numedal

Folkemusikere og folkedansere i Numedal
Han spela stadig på Kongsbergmarken, og elles fór det nok av og til spelemenn gjennom
dalen i gamla dagar òg. Men noko visst veit vi ikkje om kvar Knut lærte spel. Sjølsagt kan han
ha lært noko av yngre spelemenn, t.d. Knut Lurås (f. 1782). Men her kan ein likså godt tenkje
at Lurås'n fekk slåttar av Løytnantsdrengen.
Det vert fortalt at Knut Lurås og nokre andre tinndølar ein gong på Kongsbergmarken kytte
av at dei ville ta bjølla av av Løytnantsdrengen (i speling). Og så tok dei til å spela kvar på
sine slåttar. Om eit bel ropa Løymantsdrengen på ein dram. Då han hadde drukki den, sette
han glaset på bordet og la ein tolvskilling oppi. Så tok han fela og byrja og spela att. Etter ei
stund trampa han i golvet og sa: Vil du danse, din rakkar! Og sanneleg tok tolvskillingen til å
hoppe og danse i glaset. Men da blei tinndølane redde og tok ut.
Når Vinje skriv at Myllarguten reiser til Kongsbergmarken og kappspelar med Knut Luraas.
Løytnantsdrengen, Sagafossen o.fl., så kan han vel ha meint ein av sønene også, kanskje Pål
som var best kjend.
Det er og fortalt at Knut hadde evner til å spela så folk var nøydde til å danse anten dei ville
eller ei. Men så skulle han nå ha lært av sjølvaste Fossegrimen òg, etter seiande. Og det var
vel gjerne om dei store meistarane slikt blei fortalt. Knut Halvorson blei gift i 1785 med
Astrid Gundersdotter Noreeiet. Dei fekk 7 barn:
Ingrid døypt 1785, Povel (Pål) døypt 1786, Halvor døypt 1789. Liv døypt 1792, Ingebjør
døypt 1796, Gunder (Gunnar) døypt 1798 og Torstein døypt 1805.
Knut Halvorson døydde på Haugen i 1848, om lag 85 år gammal
Litteratur:
Flatin,Tov: Gamalt fraa Numedal b. I (1913) og B. 7 (1939)
Enestvedt, O.O.: Løitnantdrengen. Aarbog for Numedalslaget, 1917 (s. 102) Sandvik O.M.:
Folkemusikken i norske bygder VI, Numedal (1953)
Eggerud, T. Folkemusikken i Numedal. Numedal fylkeslag 1934-59. 50 årsskrift 1960
Eggerud, T.: Spelemenn i den gamle grenda.Spelemannsbladet, 1963, nr. 3 Loftsgard, T. K.:
Avduking av minnestein over Løytnantsdrengene', Spelem.bl. 1967,nr.6
Loftsgaard, T. K.: Nore i forn og nye (1973)
Ei musikkevnug ætt, Langs Lågen 1979,nr.4
Knut budde mesteparten av tida si på Øyanhaugen i Åsbøgrenda. Den musikalske givnaden
hadde han etter far sin, Halvor Åmodt, Piparen.
Det meste av slåttemusikken fekk han nok fra andre enn faren, og da må Kongsbergmarken og
møtet med spelemenn der nemnast særskilt. Hit reiste dei fremste spelemennene fra Telemark,
Numedal, Hallingdal og fleire andre stader. Jamvel fra Vestlandet kom dei for å kappspela og
byte slåttar. Midt i dette mangfaldet av musikalske dialektar og storspelemenn sto Knut og
sønene hans mellom dei fremste.
Tinndølen Knut Lurås freista ein gong på Kongsbergmarknaden " å spela bjølla ta"
Løytnantsdrengen. Men Knut kunne eit knep med å få ein tolvskilling til å danse i eit
drammeglas. Fyrst ville ikkje skillingen dansa. Da trødde Knut hardt i golvet og sa: "Vil du
danse din rakkar"! Og verkeleg byrja skillingen å danse til spelet hans, men da vart tinndølen
redd og tok ut.
Knut Lurås dreiv med rosemaling og han var mykje i Numedal. Fela var med og det vart nok
mykje speling saman med Knut og sønene hans. På dette viset fekk rosemåla slåttar ny vekst i
andre bygder.
Ein gong på Tveiten i Veggli var det ein mann som vekte Løytnantsdrengen opp att og ville ha
han til å spela for seg. "Ja, når du trassa meg opp att te leike, så ska du få danse so lengje e
vil mæ da", så Knut. Mannen dansa og dansa og vart trøytar og trøytar. Knut lo og hadde det
moro.
Biografier samlet av Numedal Spel- og Dansarlag. Versjon: juni 2011.
95