Biografi over folkemusikarar og –dansarar i Numedal

Recommendations

Info

Folkemusikere og folkedansere i Numedal I 1844 spela Eivind og faren i kvart sitt bryllaup på Graver i Hovin, Eivind på Vestre G. og Gullek på Austre G. Utpå morgonen var Gullek og nokre fleire ut ein tur. Da horte dei fela til Eivind, og Gullek sa: - Det lydest te gutongen har fått mål i fela han au nå. Eivind flutte forresten til Hovin i 1850. Han blei gift med Aslaug Fossekåsi derifrå. Dei hadde 2 jenter, Anne f. 1856 i Hovin og Gunhild f. 1863 i Flesberg. Da budde dei på Krokmogen. Familien har nok farta noko att og fram mellom Hovin og Flesberg. 11875 er dei på Bøen i Hovin (etter folketellinga det året) . Elles farta og flakka nok Eivind mykje iallfall. Ein gong hadde han kommi seg borti Gransherad. Han fekk greie på at det var eit stort gjestebod i Lønvik og at Kolsrud'n spela der. Kolsrud'n og Eivind var gamle kjende, og Kolsrud’n tok vel imot Eivind og gjorde han kjend med alle der. Gjestebodet vara i 3 dagar, og etterpå vart Eivind med Kolsrud’n heim til Heddal. Elles skulle Eivind ha vori mykje bortover til Myllarguten òg han. Ja, det fortalde Hans Nisi etter far sin. Knut Dahle skal ha fortalt at ein gong Eivind Spellemann var hos han, hadde han familien med seg. Han fortalde òg at det såg ut til å vera smått med dei. Det er jamvel fortalt at Eivind var i Nordland ei tid, nord i mørkret. Kor Eivind budde her i bygda er ikkje så greitt å få oversikt over. Fattigfolk bruka gjerne å fløtta både titt og ofte, frå den eine plassen til den andre. Så vidt ein skjønar må Gullek Spellemann ha budd eit bel i Pålsonplassen under Åsland. Han gifte seg med Jøran, dotter av Ola Pålson i 1845. (Ho blei kalla Kølte.) Og da har vel Eivind og vori der noko. Krokmogen er nemnd. I Telemark blei Eivind gjerne kalla Eivind Flesberging, men òg Eivind Tave. Det namnet må vel helst skrive seg frå ein av dei to plassane under Brekke i Flesberg med det namnet. Vidare er det fortalt at han skal ha budd på Rudmogen, Grøsliskjerpet (der budde forresten Ingeborg, syster hans og familien) , Lona, Vika, og til sist med han var her i bygda på Langetangen ved Vatnebrynvatnet. Det hendte ungdommen gikk på skeiser der, og om kvelden fekk dei komma inn. Eivind spela, og dei dansa. Nokre spelemenn som Eivind var saman med er alt nemnde. Dei som lærte av han var fyrst og fremst Hellik Rud. Der kunne det vera speling i dagevis, eller kanskje det var vekevis. Hellik Rud masa så på far sin etter fele. Og ein gong Eivind kom att frå Telemark med ei fele til overs, måtte gamle Levor Rud ut med fire dalar for den. Ole Haugan i Lyngdal, og Gunleik Høyseth i Hovin må og nemnast blandt dei som var saman med Eivind. Sonen til Gunleik, Halvor Høyseth har sett slåttane etter Eivind høgt og tok vare på mange av dei. Av spelemenn i seinare tid i denne slekta kan nemnast Paul Lia, Hellik Grorud, (tok namnet Olsen), Ole Dalen og Niri, Torstein og Halvdan Øyberg. Det er ikkje så godt å skildre sjølve spelet til Eivind med nokre ord. Men fint må han iallfall sikkert ha spela. Han hadde så gjerdlaust mjuke fingrar. Truleg spela Gullek Spellemann høgare og med betre takt, mange har meint det. Fela ske kje berre låte, ho ske prate, sa Eivind. Og det er mange utsagn om at han spela så folk gret. Telemarkingen Halvor Borgen, d.y. spela verkeleg fint. Nokre gamle som fekk høyre grammofonplater med han, sa: Nettopp som je sku høre'n Eivind. Eivind hadde elles lett for å spela og kunne spela og prate samtidig. Knut Dale hadde visst nemnt på at Eivind hadde kleine slåttar. Han har vel heller meint at mange av dei var korte, kanskje? Gunleik Høygseth meinte at Knut Dahte ikkje var det grann betre enn Eivind, men han blei likevel ikkje verdsett så høgt. (Myllarguten skal ha sagt at det hjelper ikkje kor god ein spelemann er til å spela, dersom han ikkje kjem i opprop (blir kjend og populær?) Biografier samlet av Numedal Spel- og Dansarlag. Versjon: juni 2011. 38
Folkemusikere og folkedansere i Numedal Eivind lærte nok slåttane etter far sin, men han lærte òg mykje i Telemark. Torstein Tangen som var meisterdansar lika ikkje dei nye slåttane Eivind kom med, han ville ha gamle Pålsonslåttar, han. Eivind spela Ligangaren er det sagt, Mjølkehylla (ei form av ein gangar etter Sandsdalen), og truleg spela han ei form av Signe (som Halvor Høyseth spela). Det var Eivind som kom med slåtten Nordfjorden er det fortalt. Så spela han ein springar som er kalla Fantegutten, ein laka å spella skal han ha sagt. Det er ei mengd slåttar som han spela, det nyttar ikkje å nemne alle dei. Stubben (Pålson-stubben) spela han, og ein gong han spela den sa folk: Nå mjølar'n godt nå. Det vil vel seia at han krulla det svært til. Gunnar Smedplassen (Linåseie) tralla slåttar etter Eivind. Eivind tok forresten til å spela vals, reinlendar o.l. Eivind hadde Helland- og Steintjønndalsfeler. Han gikk heilt til Bø for å få tak i dei. Da kjøpte han med seg fleire og selde, og tente pengar på dei når han kom hit att. Han laga seg vel nokre strenger, han hadde baslegge, sa Pål Lia etter far sin. Og han bruka tarmkvint. Eivind kunne vera morosam, og vrang i kjeften. I ein dans i Hungeråsen spela Narve Hytta. Eivind kom der òg. Han gav seg til å stå utafor og lyde. Det var visst nokre andre utafor der òg, for einkvan hadde hørt Eivind seia: Nå hakkelauvar'n godt der inne. Narve var vist ikkje så dårleg spelemann eigentleg, men han spela nok ikkje på langt nær så fint som Eivind. Ein gong Eivind spela i eit danselag, kom det ein kar bort til han da slåtten var slutt og ville betale. Hå e det du ske betale fer da, spør Eivind. Je har dansa, svara den andre. Je ske kje ha no a'deg, sa Eivind, fer du hølle deg slått sjøl. Eivind var visst stillferdig til vanleg, men kunne bli noko brautin og flåkjefta bortiblant når han fekk noko i hovudet. Anne, dotter til Eivind, blei gift med Gunleik Kverndalen frå Hovin. Han fekk seg arbeid på Omdal verk i Skafså og budde der. Eivind og Aslaug flutte òg dit . Gunleik lika seg visst ikkje der og flutte nedover på Sørlandet, til Dybvåg (i 1882) . Eivind, Aslaug og dottera Gunhild flutte med. Eivind var neppe lenge på nokon av desse stadene. Han døydde på Kråkerøy i Dybvåg 29. mai 1883. Aslaug døydde i 1889. Det blei slutt med spelinga for Eivind siste tida. Ikkje vart det vel noko miljø, og elles kom han vel til at det var galt. Det kan vel vera at han tykte fela og musikken fekk for mykje makt over seg. Mykje som følgde folkelivet der fela var med, tok han avstand frå etterkvart. Litteratur: Flatin, Tov. (1913) Gamalt frå Numedal I s. 82-85. VII s. 62-65 Spelemannsbladet 1980 nr 4 Ellefsen, Øystein (1918—2003) Hovin/Flesberg/Kongsberg. Hardingfele Høyrde mange spelemenn i Hovin, t.d. Halvor Høyseth og Olav O. Flåto. Til Flesberg 22 år gammal. Spela mykje med Olav Bergland, Notodden, og Hellik A. Juveli, Flesberg. Deltok på kappleikar, fekk m.a. 1. pr. i kl. B i Porsgrunn 1968. Svært populær spelemann for dansepar på kappdans og på kurs. Spela i ein del kaffilag i Hovin, til dans på Kongsbergmarken (Fjelltrampen) og i fleire bryllaup. Representert på Buskerudtonar vol. 1 og eigen CD, Eg og du. Spela i NRK. Aktiv i NSDL, leiar i to år. Fast dansespelemann i KSD i mange år, ei tid òg i Numedalslaget på Kongsberg attåt mange forskjellige verv i laget. Bjørn Laupsa-Borge, Kenneth de Gala m. fl. har lært av han. Døtrene Marit og Bjørg aktive dansarar. Biografier samlet av Numedal Spel- og Dansarlag. Versjon: juni 2011. 39
Page 1 and 2: Folkemusikere og folkedansere i Num
Page 37: Folkemusikere og folkedansere i Num
Page 89 and 90:
Folkemusikere og folkedansere i Num
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191:
show all

Biografi over folkemusikarar og –dansarar i Numedal

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?