Biografi over folkemusikarar og –dansarar i Numedal

Folkemusikere og folkedansere i Numedal
Både Oluf og kona døydde ganske snart etter dei kom attende til USA.
Gullek Torsteinsen Spellemann (1807-1859)
Flesberg. Hardingfele
Gullek var gift 1.g.m. Anne Eivindsdotter Brekke, 2.g.m. Jøran Olsdatter Pålsonplassen
Foreldra hans Gullek var småkårsfolk og budde på ein plass under Koppangen då han vart
fødd, og der vaks han opp. Etter han var vaksen vart han alltid kalla Gullek Spellemann i
bygda. Han var skreddar som Ola Pålson, slektning og læremeister, men fyrst og fremst var
han spelemann.
Han var jamt vestover til Hovin til ein som heitte Ola Gjermundson Bøen og til andre bygder
og spelemenn i Telemark.
Det var ein gong Gullek Spellemann og Ola Bøen skulle ha ei spelemannsjamning og prøve
felene til kvarandre. Gullek Spellemann spela fyrst. Så skulle Ola Bøen spela, men da sa han -
Så ska du sea (etterpå).1)
Gamle folk snakka om at Gullek Spellemann råka saman med Myllarguten, det var dei som
påstod han hadde kappspela med Myllarguten og (det vil vel seia at dei spela for kvarandre)
2). I Rikard Berge si bok om Myllarguten har Knut Dahle opplyst at Myllaren eingong råka
ein spelemann frå Numedal som heitte Knut Bekkin på Kongsbergmarken. Kanskje mannen er
forveksla med namnet på slåtten han spela (Bekkinguten) og er Gullek Spellemann. Det kunne
likne til det på framferda, for Gullek var jamt flåkjefta. Han skulle ha sagt noko slikt til
Myllaren - Spel den etter, du!. Slåtten Bekkinguten liknar Prestegangaren. Den skal ha ett par
vrange tak på det grove, men Myllaren hadde teki dei etter som ingen ting. Det er ingen som
kjenner noko til denne Knut Bekkin, så ei forveksling må det vera. 3)
Truleg var Gullek Spellemann saman med dei vidgjetne Løytnantsdrengene frå Nore. Det vert
fortalt at ein gong Gullek kappspela med dei, var han vel strid med dei. I ein auksjon i Molia i
Lyngdal hadde dei tinga ein sigdøling til å spela. Det var vel på den tida Gullek budde i Låg
(i Lyngdal). Han fekk greie på det og drog i veg. Fela tok ha med seg, men gjømte ho bortmed
husa. Da han gjekk fram, råka han snart kameratar som skjenkte han. Og da han var i passe
godt lag, fekk dei han til a finne fram fela si. Så tok han til å spela ute i tunet. Inne sat
sigdølingen og rikta og let, og dei fikta og dansa. Men da dei hørte ljomen av fela hans
Gullek, kom heile dansarlyden ut setjande, og inn laut han. Den andre ville ikkje gje seg enda,
men da gjekk Gullek bortåt han og sa - Det du leikær å det je leikær det e kje anslessa enn
kyss meg i føa mot nå du sku høre Hans Hellos frå Bøhera! Da pakka sigdølingen saman.
Ein gong spela Gullek i eit bryllaup på Evju i Flesberg. Presten Wille var der, han ville seia
han fyre med spelinga. Litt mere på basen, Gullik, sa presten. - Meire bas i føa på deg! svara
Gullek. Det var vel helst same gongen innbuet byrja danse, og dei måtte ta fela frå han. 4)
I store bryllaup var det skikk at det skulle vera ein eller to spelemenn som reid fyre
brurefølgjet både til og frå kyrkja, og sidan drog dei opp til dans heime i bryllaupsgarden. Da
var Gullek sjølskriven til å vera med i si eiga heimbygd, og nokre gonger vart han henta til
lag langt borti Telemark.
Gamle Hellek Evju (1826-1910) fortalde om eit bryllaup på Li. I det bryllaupet spela Gullek,
og sonen Eivind, var med. Dei hadde fått tak i to gamle, blakke hestar som ikkje var skotredde,
for det blei skoti svært når dei reid til kyrkje.
Eivind Spellemann var tretten år den gongen. Han og faren sat på kvar sin hesterygg og spela
fyre brurefølgjet. Dei spela ein bruremarsj (kjent som Telemarkens brureslått). Hesten Eivind
sat på var så trek at gutungen matte setta med beina rett ut, fortalde gamle Hellik Evju. 5)
Dei store bryllaupa var i sin fulle brage i Gullek si tid, det vart meir slutt med dei på Eivinds
tid, men i Telemark spela Eivind i fleire bryllaup.
Biografier samlet av Numedal Spel- og Dansarlag. Versjon: juni 2011.
56