Biografi over folkemusikarar og –dansarar i Numedal

Folkemusikere og folkedansere i Numedal
Ødegaarden spela visst aldri på kappleik, men det er mange rosande ord om konsertane hans.
«Det er snart latter, snart gråt i spelet hans, kanskje mest av det siste», var det ein som skreiv.
Det var forresten synd at Ødegaarden ikkje spela inn grammofonplater. Han hadde lett for å
lære, lett for å spela og ein fin teknikk.
Ødegaarden skal ha arbeidd godt over 600 feler. Ein kan ikkje innestå for kor påliteleg dette
talet er. Men mange spreidde han omkring både her i landet og i Amerika. Ein gong gjorde
han feler til eit heilt orkester der. Det finst bilete frå felemakarverkstaden hans i Amerika. Og
da hang det fullt av feler på veggene. Det kan vel vera at nokre var til reparasjon.
Flesberginger på busstur i Amerika i 1996 møtte ein spelemann i ein av stadene Ødegaarden
hadde vore. På spørsmål om han hadde fele laga av Anders Ødegaarden, kom svaret fort, nei
det er for dyrt for meg, dette er ei tysk skolefele.
Han fekk diplom og sølvmedalje for felearbeidet fleire gonger. Ei fele fekk han sølvmedalje
for på jubileumsutstillinga i Kongsberg i 1924.
Ødegaarden kom att frå Canada i 1936, og han hadde da dessverre begynt å bli noko
åreforkalka, noko som drog på etter kvart. Derfor gikk det attende både når det galdt spel og
felearbeid. Men han heldt likevel fram med det. Han reiste omkring og opptrådde i
indianardrakt. Han hadde budd i nærleiken av eit indianarreservat siste gongen han var i
Amerika. «Den hvite squaw» var eit musikkstykke som hadde si soge. Bunaden
(gråtrøyekleda) sine selde han til eit norsk-amerikansk museum.
På sitt beste var Ødegaarden truleg i åra rundt fyrste verdskrig. Litt før 1920 døydde to av
sønene hans, og han heldt oppe med speling ei tid da. Dessutan arbeidde han noko ved
Vinoren gruver, ikkje det beste arbeid for ein felespelar.
Dei to sønene som døydde i ung alder, var gode spelemannsemne. Elles er det ingen i familien
som har tok opp arven, bortsett frå to dottersøner som spela litt til «husbruk».
Anders var noko av ein filosof og ein skarp menneskjekjennar, seiast det. Han var religiøst
innstilt. Den siste tida han levde var det blitt ritual for han å spela ein slått han hadde laga,
ved midnattstid kvar einaste natt. Det er sikkert riktig at mennesket også gjennom musikken
kan ha sitt sinn vendt mot den allmektige. Ole Bull sa det om lag slik: «Når jeg vil tale med
min Gud, tager jeg min fiol».
Ødegaarden slo seg ned på Svartås, Kongsberg, hos dotter si da han kom att frå Canada. Der
døydde han i februar 1943, og han er gravlagd på Kongsberg. Etter hans ønskje la dei to
feler med i kista.
Kona hans. Anne, levde etter han. Ho døydde i 1953, og er også gravlagd på Kongsberg.
Ødegården, Halvor Gunnars. (1854—1925)
Ødegården, Peder Gunnars. (1858—1894)
Ødegården, Syver Gunnars. (1847— 1898 )
Veggli/USA. Hardingfele
Peder fullgod spelemann alt i konfirmasjonsalderen. Vart kalla bygdas beste spelemann, spela
særleg Skjellerud-spel. Det vart sagt at han og Skjelleruden spela så likt. Gjekk i musikklære i
USA hos ein berømt musikkpedagog, spela mykje i teater og anna underhaldning. Brørne
Halvor og Syver også gåverike spelemenn. Alle brørne reiste til USA.
Peder var full spelemann alt i konfirmasjonsalderen. Og da han fyrst var konfirmert og ok til
å spela i danselag rundt i bygda, vart han snart kalla bygdas beste spelmann. Det var særleg
Skjellerud spel han spela. Dei sa han og Skjelleruden spela so likt at det ikkje var råd å vita
kven at dei som spela.
Ola Glaim kjente han godt og hørte han spela i Amerika også. Ein gong hadde han spela for
nokre verkelege ”musikskjønnere” tilstede. De gav Peder det vidnesbyrd at han var den
Biografier samlet av Numedal Spel- og Dansarlag. Versjon: juni 2011.
182