Biografi over folkemusikarar og –dansarar i Numedal

Recommendations

Info

Folkemusikere og folkedansere i Numedal Siden lærte de sommeren 1955 Numedalspringar og gangar av Jan Dokken i gamlestugo på Gjellerud. Der var det trening to ganger i uka hele sommeren, og tilslutt kappleik om høsten i Uvdal. Da ble også Flesberg spel og danselag stiftet (det er nå nedlagt). Andre som også kom til å sette sitt preg på dansen i denne tida var Dagny Dalen og Sigmund Teigen, Thorleif og Liv Bakken og Hellik Dokka. De hadde vært med på landskappleiken på Kongsberg dette året og kom gjerne opp fra Kongsberg og var med på treningene og gav inspirasjon. Men tilbake til de danseglade/gale Berthe og Reidar. Nå var de ikke til å stagge. De dro på stevner nesten hver helg i sommermånedene, til Setesdal,og forskjellige steder på sørlandet ,mange steder i Telemark, Buskerud og Oppland og ellers hvor det kunne være stevner. Så kom alle landskappleikene i tillegg. Den gjeveste premien syntes min far var da han slo Dagny Dalen og Sigmund Teigen på kappleik i Bø i Telemark.(etter utklipp fra avisa) Berte gjekk tidleg på leikkurs for Klara Semb (Fiskum). Ho lærde springar av Jan Dokken på kurs i Gjellerudstugo i 1956 saman med mannen Reidar. Dei har seinare vore mykje med på kappleik og dei dansa frå mai til august kvar einaste sommar. På ein kappleik i Bø i Telemark slo dei og Sigmund Teigen og Dagny Dahlen ein gong. Berte hjalp til når dottera Randi heldt leikkurs rundt 1959. Reidar og Berte har og teke vare på ein variant av springaren med to jenter. Denne tremannsdansen har dei etter mor til Berte. Dei er filma av Rff-sentret fleire gonger. Reidar gjekk tidleg på leikkurs for Klara Semb på Fiskum. Han lærde springar av Jan Dokken på kurs i Gjellerudstugo i 1956 saman med kona Berte. Sandbek, Gullik Knutson (1877-1906) Flesberg/Gransherad Hardingfele Mor hans heitte Marit Gulliksdotter, dotter av Gullek Spelemann. Faren var Knut Julsen Kjenås. Gullik var såkalla uekte fødd, ikkje noko særleg godt utgangspunkt i den tida. Dessutan var det smått for folk på dei fleste plassane. Han kom til å vekse opp på garden Sandbekk, og difor tok han det namnet til etternamn. Han budde i sommarstugo der med han var ung. Som gutunge vart det mykje med gjeting. Marit Watnebryn (mor til fylkesmann Olaf Watnebryn) fortalde at Sandbek var flink til å prille på tutarhorn. Ho hørte han med han gjette på Sandbekk-setra. Sjøl gjette ho på Tollum-setra. Gullik G. Tåsjemogen fortalde at han hadde fjølar (tresko) på beina og breskebork til å knyte med. Hoser hadde han ikkje. Han var 10-12 år og overnatta på setra om natta. Mor hans vart seinare gift i Gransherad og fekk familie der. Når det gjeld fødestaden til Sandbek, så står det oppgjevi ved dødsfallet at han vart fødd på Strålsund. Det kan vere at mora har opphaldi seg der (arbeidd der). Ved å slå opp i kyrkjeboka på fødeåret hans ser ein at mora er skrivi Rudseie, og det er rimelegast å tru at han er fødd på eit Rudmogen, det var to plassar med det namnet. Ole K. Møthe meinte òg han var fødd på Rudmogen. Kittil Teigen, Fønsetskogen, fortel at Sandbek byrja spela 10-12 år gamal. Han ville laga seg fele sjøl. Da gamle Sandbekk’n fekk sjå det, skreiv han til Helland etter både fele, skrin og boge for guten. Men sidan vart han felemakar. Gullik L. Tåsjemogen som var jamaldringen hans, fortalde at han måtte hjelpe til å halde når han skulle lime felene. Det råka han vart lei og ville gå. Da klunka Sandbek på ei fele som hang på veggen og sa: Du får få ein slått, så biær du vel lite te. Ole Nærlieie hadde Sandbek-fele, ho var laga i 1905. Spelemannsblod i årene Biografier samlet av Numedal Spel- og Dansarlag. Versjon: juni 2011. 140
Folkemusikere og folkedansere i Numedal Mor til Gullik Sandbek tente i Jondalen med han var ganske liten. Da han fekk høre Kristian Liene (Bjørndalen) spela trekkspel, vart han redd og tok til å gråte. Je kan ’kje skjønne han bli' spelmann, sa Kristian. Men andre dagen ville han ha Kristian til å spela, og da skulle han ikkje gråte (fortalt av Ole Gutterud, Svene.) Jon Nisi fortalde om ein gong han spela i ein dans i Aarud (Gransherad). Gullik var heim dit til mor si da, og han kunne ikkje spela stort ennå den gongen. Han stod ved sida av Jon og lydde på han heile natta. Men Gullik kom til å bli ein drivande spelemann. Han hadde forresten tjukt spelemannsblod i årene. Morfar hans var Gullek Spellemann, og Ola Pålson var oldefar hans. Dermed var han direkte i slekt med dei fremste spelemennene i Nedre Numedal. Dei var for lengst døde da Sandbek såg dagens lys. Men av Hellik Rud, og kanskje andre, fekk han tak i slåttene etter dei. Ein veit ikkje om så mange spelemenn han lærte av, det var nok særleg Hellik Rud. Han var den han sette høgst etter det ein forstår. Men mora Marit Gulliksdotter, morbroren Pål G. Lia o.fl. tralla slåttar for han. Tre spelemenn i vegkanten På Kongsbergmarken råka han nok mange spelemenn. Av dei ein har hørt nemnde var Grimsgard og Kleven (felemaker A.C. Kleven) og Lars Fykerud. Av spelemenn i Flesberg meir på hans eigen alder kan eg nemne Ole Hakkelberg (f. 1878), Hellik Rognelien (f. 1875) og den noko eldre Ole Gleda (f. 1866) Dessutan var det mange yngre som lærte av Sandbek: Hellik Renvik (f. 1885) Gullik G. Tåsjemogen (f. 1886) og Anders Aasen (f. 1884) for å nemne nokre. Sandbek blei ein populær og flink spelemann som einskilde ikkje kunne få fullrosa. Andres Aasen snakka om at Sandbek var «rosa» blant spelemennene i den tida Aasen var ung. Ole K. Møthe fortalde at Sandbek og Hakkelberg hadde øvd seg i å spele saman på ei fele og det var det same kven av dei som fingra eller drog bogen. Grytidleg ein søndagsmorgon etter ein auksjon i Lyngdal sat tre gode spelemenn og spela for kvarandre på ein vegkant. Dei hadde visst spela der heile natta etter auksjonen var slutt. Det var Torstein Odden, Anders Ødegaarden og Gullik Sandbek. (Fortalt av Hans Hamre etter far sin). Eit god emne Herbrand Hagen fortalde at Sandbek og Odden spela nokre slåttar saman i Den Nationale forening i Kristiania ein gong. Hagen kytte også av Sandbek. Om Sandbek er det fortalt at da han fyrst var blitt full spelemann, så var det svært forskjellig kor godt han spela. Somme tider var han ikkje så særleg, men dersom han var i lag, så var det noko gjerdlaust. Store telemarksspelemenn som Svein Løndal og Torkjell Haugerud snakka om Sandbek som eit godt emne. Og det er vel ganske truleg at han kunne ha nådd lenger hadde han fått leva. Einskilde har snakka om at han hadde ikkje så lett for å lære akkurat. Ole Gleda var nøye på slåttane, og det kunne jamvel ende med at dei vart uvenner av den grunn. Til dans har truleg Sandbek vori ein spelemann av rang. Det va' 'kje tomt på golvet nå’ han spella, sa Hellik Ranvik. Erik Deildok (1885-1937) som sjøl var framifrå dansespelemann har sagt at han hadde tufta spelet sitt på Sandbek sitt. Og det var gjerne derifrå han hadde fått det livfulle, eggande spelet. Kaffilag og auksjonar Hellik Juveli fortalde at Sandbek arbeidde på Ulefoss ei tid. Da kom han i samband med Gunnulf Borgen. Borgen lærte to slåttar av han, og Sandbek skulle lære han å danse halling. Tjostolv Berget spurde Borgen kva han tykte om Sandbek som spelemann. Han spela godt, Biografier samlet av Numedal Spel- og Dansarlag. Versjon: juni 2011. 141
Page 1 and 2:
Folkemusikere og folkedansere i Num
Page 3 and 4:
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90: Folkemusikere og folkedansere i Num
Page 139: Folkemusikere og folkedansere i Num
Page 191:
show all

Biografi over folkemusikarar og –dansarar i Numedal

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?