Biografi over folkemusikarar og –dansarar i Numedal

Recommendations

Info

Folkemusikere og folkedansere i Numedal Vart òg kalla Helje-Jårån, spela fløyte og dansa attåt, framifrå dansemeister. Særs god til å spela på seljefløyte og til å syngje. Ho vart òg kalla ”Helje-Jårån”, spela fløyte og dansa attåt. Ho var en framifrå dansemeister, særs god til å syngje og spela på fløyte. Ho var bakstekjerring rundt på gardane, men fløyta laut ho ha jamsides seg. Ho spela òg siljufløyte. Skattebo, Ola (1916—2007) Rollag. Hardingfele Spelet til Hellek A. Juveli eit førebilete. Aktiv i lagsarbeid, m.a. i 1970 då Numedal spelemannslag vart reorganisert til Numedal spel- og dansarlag, sidan aktiv medlem. Ola hadde Skattebonamnet frå Valdres. Han kom til Rollag frå Sandsvær. Ola hadde to svært gode og fine Knut K. Steintjønndalenfelur. Han skjøna seg på spel og sette Hellek Juvelid svært høgt. Han var ivrig medlem i Numedal spel og dansarlag. I 1970 da laget vart stifta på nytt og reorganisert var Ola med på det fyrste møtet på Kjemhaus hjå Halvdan Voldbakken. Ola var sambuar med Sigrid Hagen som også hadde fele Skavlem, Steingrim Eilevs. Sete (1839—1919) Skurdalen/Veggli. Vokal, fløyte I unge år ein flink fløytespelar, god til å kveda, song gamle viser. Steingrim var frå Skurdalen, budde på Vindegg med fyrste kona. Flutte til Skavlem då han gifte seg på nytt. Han dreiv som skreddar ved sida av garden. I unge år var han ein flink fløytespelar, og god til å kvede. Barnebarnet, felespelaren Steingrim Haukjem fortel om eit lag etter ein barnedåp der bestefaren hadde fått seg ein dram:” Da song han gamle viser, og det var so fint, ja so sjeldan fint. Eg fekk og høyra han spela fløyte. Eg tregar at eg ikkje fekk lært desse gamle tonane, eg var for ung den tidi, eg tenkte for lite”. Skjellerud, Gudbrand Andersson (1818-1901) Nes i Hallingdal/Nore/USA Hardingfele Gudbrand Sklellerud hører berre delvis Numedal til. Eigentleg var han halling, fødd i Nes. Men han budde i Nore rundt 20 år av livet sitt. Som den dyktige og populære spelemannen han var, sette han nok også eit visst merke etter seg i Numedal. I 10-årsalderen laga han seg fele og tok til å spela, alt 15 år gamal var han kjent som ein god spelemann. Han lærte kanskje ikkje av nokon særskilt, men hørte på forskjellige, bl.a. Harald Langåker frå Ytre Nes. Kjente spelemenn i Nes frå om lag same tid var Gudbrand-Østen (Østen Gudbrandsplass) og Toingen (Knut Toen). Gudbrand Skjellerud var smed. Ein gong han lydde på at Gudbrand-Østen spela, gikk han inn i smia og bad til Gud at han måtte bli likså god. Og han blei langt betre, fortalde Tor Grimsgaard. Knut Lurås frå Tinn budde ofte hos Skjellerud'n da han var i Hellingdal. Dei sette kvarandre høgt og lærte truleg noko av kvarandre. Elles reiste Skjellerud'n mykje omkring og spela. Fleire somrar var han i Telemark som slåttekar og kom da saman med spelemenn der, særleg Hans Fykerud d.e. Skjellerud'n var på vitjing hos Gibøen og Myllaren òg. Han var innom på Dale både på borttur og heimtur, og Knut Dale lærte ein slått av han. Skjellerud'n hadde så grove strenger på fela, og det var da Myllaren sa: - Eg kan ’kje spila på taugji. Biografier samlet av Numedal Spel- og Dansarlag. Versjon: juni 2011. 146
Folkemusikere og folkedansere i Numedal Det var mange med familienamnet Skjellerud. Men når det var snakk om Skjellerud'n visste alle kven som var meint. Skjellerud'n vart henta vidt omkring i bygdene for å spela i bryllaup og lag. Han reiste mykje omkring i Hallingdal. Krødsherad og Valdres, somme tider var han like til Sogn og Telemark. Han var ein sjølvsagt gjest på marknadene både i Kristiania, Drammen (Branes) og Kongsberg. Da hadde han alltid ein eller to spelemenn med seg. Ole Kleven frå Krødsherad var ofte saman med han. Myllarguten hadde hørt Skjellerud'n spela på Kongsbergmarken, og da han kom heim, fortalde han: - Nei, eg høyrde ein spilemann på Kongsbergmarknaden. Dei kalla han Skjeldru'n, og det var gut som kunne spila. Det va som det va liv i heile huset når han strauk over strengene. Til eit bryllaup på Berg i Hallingdal blei både Skjellerud'n og meisterspelemannen Jørn Hilme frå Valdres bodsende. Og det blei kappspeling i stogene på garden mest utan ende. Folk stima saman rundt dei to. På slutten drog Skjellerud'n i med ein slått, og da siste bogestroket døydde bort, gikk ein førbygd kar bort til Jørn og sa: - Jagu tapte du no lell. Jørn. Og det blei ikkje sagt meir om det. Gudbrand kasta fela i sju år på den tida vekkinga til Kari Heie (Vis-Kari) pågikk. (Anders Hovden i art. om gamle spelemenn i Krødsherad i Dagbl. 1904, 712). Anders, far til Gudbrand, drukna i Krøderen, og ei tid etter drog Gudbrand og mor hans over fjellet til Nore i Numedal på gardhandel. Det var våren 1860. Dei lika seg godt der og kjøpte Vestre Borge i Borgegrenda. I 1842 var Gudbrand blitt gift med Guri Ålton, Nes. Dei fekk borna Anders. Ole og Sunnev. Gudbrand Skjellerud var liten av vekst. Han var så kort at når han sat på ein stol, så nådde han ikkje nedpå med beina. Han hadde fingrar som på ein 10-12 års jentunge. Men mjuke og leduge var dei. Ein god arbeidskar var han. Han bygde hus og braut åker på Borge, og likeeins gjorde han på setrane Rykkfoss og Brennbu. Om vinteren dreiv han med tømmerkjøring og tok store akkordar og hadde såleis mange folk. Ein gong han blei smørlaus reiste han til Tore Rimput og kjøpte ein smørholk på fem bismarpund (ca. 30 kg) . Den sette han faslar på og bar heim på ryggen. Drikk har ofte fylgt felespelet. Men Gudbrand Skjellerud var svært varsam med det sterke. Det følgde slik respekt med Skjellerud’n. Når han snakka til kjempekaren Musehaugen, blei denne snill som eit lam. Det var ikkje dårleg økonomi som gjorde at Skjellerud-folka drog til Amerika. Men dottera Sunnev fekk eit barn utanfor ekteskap i 1878, og barnefaren strauk til Amerika. Det var eit hardt slag for Gudbrand og folket hans. Han ville reise etter for å finne barnefaren og få han til å gifte seg med dottera. Dette lukkast òg. Gudbrand reiste frå landet med 1200 kr. Da han kom til New York fundera styresmaktene på felespelet hans, og om fela var for sal, så måtte det betalast toll. - Nei, sa Gudbrand, ho e for eigi bruk. Da dei likevel tvila, måtte han spela for dei. - Det køsta 'kje stort å gjera det, sa Skjellerud'n og noko meir om tollen blei ikkje nemnt. Fela var laga av Knut Eilevsen Steintjønndalen. I Amerika slo Skjellerud'n seg fyrst til i Wacesa County i Minnesota, men våren 1880 flutte familien opp til den rike og fruktbare Red River-dalen i N. Dakota. Og som flinke og tiltaksame bondefolk slo dei seg godt fram her. Om Gudbrand held fram mykje med speling i Amerika er utsegnene ulike. Peder Nelson skriv (Hallingen 1938, s. 104) at han reiste rundt i præriestatane og heldt konsertar og at det vart sagt at han tente seg ei heil lita formue på den måten. Torstein Odden skriv (innteki i Spelem.bl. 1967, nr. 3) at Skjellerud'n ikkje blei mykje kjent som musikar i Amerika, for han reiste aldri omkring og heldt konsertar. Men mange av dei som kjente han frå Noreg reiste lange vegar for å høre han spela. Han var alltid imøtekommande og vennesæl, og han tok alltid fram fela og strauk nokre livlege slåttar. Biografier samlet av Numedal Spel- og Dansarlag. Versjon: juni 2011. 147
Page 1 and 2:
Folkemusikere og folkedansere i Num
Page 3 and 4:
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96: Folkemusikere og folkedansere i Num
Page 145: Folkemusikere og folkedansere i Num
Page 191: Folkemusikere og folkedansere i Num
show all

Biografi over folkemusikarar og –dansarar i Numedal

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?