TİCARET UNVANININ İŞLETMEDEGÖSTERİLMESİ YÜKÜMLÜLÜĞÜ VEBUNA AYKIRILIĞIN CEZASI *• MESLEKİ YAZILARSoner ALTAŞBilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Başmüfettişi1. GİRİŞUzun bir bekleyişin ardından 6102 sayılı yeniTürk Ticaret Kanunu 1 (YTTK) 1 Temmuz 2012 tarihindeyürürlüğe girdi. Yeni TTK’nın düzenlemeleri,yürürlük tarihinden önce ekonominin ana gündemmaddelerinden biri idi, ancak dikkat ederseniz Kanununyürürlüğe girdiği şu günlerde sessiz ve sakinbir ortam hakim. Bunda, 1 Temmuz 2012’den önce6335 sayılı Kanun ile yeni TTK’da yapılan rötuşlarınve de yeni TTK’nın yürürlük tarihinin tatil döneminedenk gelmesinin etkili olduğunu düşünüyoruz.Hatırlanacağı üzere, yürürlüğü öncesinde yeniTicaret Kanunu’na yönelik eleştirilerde suçlar vecezalar ön plana çıkmıştı. Ancak, bu suçlardan bazılarıilk defa getiriliyormuş gibi algılandı. İş dünyasınıngenelde yeni yasa ile getirilen değişiklikleri,bizzat kanundan ve konuya ilişkin yazılı eserlerdendeğil de, medyada yer alan yazılardan takip etmearzusunun, zaman zaman bu tür yanlış izlenimleredinilmesine sebep olduğu kanısındayız. Bu yanlışizlenimlerden birisi de ticaret unvanının işletmeningörülebilecek bir yerine yazılması, daha doğrusuuygulamadaki adıyla “ticaret unvanının yazılı olduğutabelanın asılması” yükümlülüğü ve buna uymayanlaraverilecek cezalara ilişkindi. Kamuoyundabu yükümlülük sanki yeni TTK ile getirilmiş de 1Temmuz 2012 tarihinden itibaren uygulanacakmış* Bu çalışmada belirtilen görüşler yazarına ait olup, çalıştığı Kurumunubağlamaz.1 Çalışmamızda, karışıklığa sebebiyet vermemek için, 29/6/1956tarihli ve 6762 sayılı Kanun için Eski Türk Ticaret Kanunumanasında ETTK, 13 Ocak 2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk TicaretKanunu için de Yeni Türk Ticaret Kanunu manasında YTTKkısaltmaları kullanılmıştır.ve uygulamayanlara da ceza verilecekmiş gibi birintiba oluştu. Gerçekten de, tabela asma zorunluluğuve asmayanlara ceza verilmesi yeni TTK ilemi getirildi? Daha önceden böyle bir zorunluluk veceza yok muydu? İşte, bu çalışmamızda, anılan sorularkarşılaştırmalı olarak cevaplanmaya çalışılacaktır.Çalışmamızda, uygulamada yerleşik bir tabirolduğu için yer yer bu yükümlülük için “tabela asmayükümlülüğü” ifadesi kullanılacaktır.2. TİCARET UNVANININ İŞLETMEDE GÖSTERİL-MESİ YÜKÜMLÜLÜĞÜ VE BUNA AYKIRILIĞIN CEZASI6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanunu’nun 41.maddesi ile gerçek ve tüzel kişi bütün tacirlerinin,ticarî işletmelerine ilişkin işlemleri, ticaret unvanıylayapmak zorunda olduğunu hükme bağlamış vetescil olunan ticaret unvanının, ticari işletmeningiriş cephesinin herkes tarafından kolayca görülebilecekbir yerine okunaklı bir şekilde yazılması şartkoşulmuştu.6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 39.maddesinde de her tacirin, ticarî işletmesine ilişkinişlemleri, ticaret unvanıyla yapmak zorunda olduğubelirtilmiş ve tescil edilen ticaret unvanının,ticari işletmenin görülebilecek bir yerine okunaklıbir şekilde yazılması mecbur tutulmuştur.Bu açıdan bakıldığında, ticaret unvanının işletmeningörülebilecek bir yerine yazılması, yani uygulamadakiadıyla tabela asma, yeni getirilen biryükümlülük değildir, eski Kanun ile getirilen yükümlülüğündevam ettirilmesidir.Gelelim cezalara: eski TTK, ticaret unvanını ti-52BÜLTEN • MAYIS-HAZİRAN 2012
cari işletmenin giriş cephesinin herkes tarafındankolayca görülebilecek bir yerine okunaklı bir şekildeyazmayan tacirlere, 450 TL’den 100.000 TL’yekadar adlî para cezası ve/veya bir aydan altı aya kadarhapis cezası verilmesini ve ayrıca bir yıldan beşyıla kadar ticaret ve sanayi odalarına üye olabilmeve borsada işlem yapabilme haklarından mahrumiyetlerineveya borsalardan geçici olarak çıkarılmalarınıöngörmekte idi(ETTK, m.53/f.2, m.40/f.1).6102 sayılı yeni TTK’nın ilk halinde ise, tesciledilen ticaret unvanının ticari işletmenin görülebilecekbir yerine okunaklı bir şekilde yazılmamasıdurumunda, ilgililere üç aydan iki yıla kadar hapisveya adlî para cezası verilmesi öngörülüyordu. Ancak,26 Haziran 2012 tarihli ve 6335 2 sayılı Kanunlayapılan değişiklik ile bu hapis ve adlî para cezasıidari para cezasına dönüştürüldü. Bu değişikliğininson derece yerinde olduğu kuşkusuzdur. Zira, tabelaasılmadı diye hapis cezası öngörülmesi suça kıyaslaoldukça ağır bir yaptırımdı.Dolayısıyla, tescil ettirilen ticaret unvanınınticarî işletmenin görülebilecek bir yerine okunaklıbir şekilde yazılmaması durumunda, ilgilisine,2.000 TL idari para cezası verilecektir.Görüldüğü üzere, tabela asmayanlara ceza verilmeside yeni TTK ile ilk defa getirilmiyor, eski kanundazaten var idi, yeni kanunda önce hapis cezasınınsüresi uzatılarak muhafaza edildi, sonrasındaise idarî para cezasına dönüştürüldü. Oda üyeliğineve borsada işlem yapma mahrumiyetlerine ilişkinyaptırımlar ise kaldırıldı. Bu yönüyle, yukarıda izahedilen ve eski TTK’da var olan bu yükümlülük, yeniTTK’nın yürürlüğe girmesi sonrasında da ufak birtakımdeğişikliklerle mevcudiyetini korumaktadır.Kanımızca, anılan yükümlülüğün ve cezanın sankiyeniymiş gibi algılanmasının altında yatan neden,tabela asma yükümlülüğünün uygulamada yeterincebilinmemesi, bu alandaki denetimlerin azlığınedeniyle birkaç münferit tespit dışında ilgililerincezalandırılması yoluna gidilmemesidir. Bu durum,esasında 6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanunu’nunda yeterince bilinmediğinin bir göstergesidir. Ancak,bunun, tabela asma yükümlüğünün yerine getirilmemesinebir mazeret teşkil etmemesi gerektiğiaçıktır. Bu nedenle, gerçek ve tüzel kişi (anonim,2 26/06/2012 tarihli ve 6335 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Türk TicaretKanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında KanundaDeğişiklik Yapılmasına Dair Kanun 30 Haziran 2012 tarihli ve 28339sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.limited, komandit, kollektif şirketlerin, kooperatiflerin)tacirlerin, uygulamadaki tabirle “tabelaasma”, kanundaki ifadeyle “ticaret unvanını işletmeningörülebilecek bir yerine okunaklı yazma”yükümlülüğüne uymaları menfaatlerine olacaktır.Zira, bu yükümlülüğüne uyulmadığının tespit edilmesidurumunda, ilgililere 2.000 TL idarî para cezasıverilecektir.3. ÖZET VE SONUÇ6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanunu’nda gerçekve tüzel kişi bütün tacirlerinin, ticarî işletmelerineilişkin işlemleri, ticaret unvanıyla yapmak zorundaolduğunu hükme bağlamış ve tescil olunan ticaretunvanının, ticari işletmenin giriş cephesinin herkestarafından kolayca görülebilecek bir yerine okunaklıbir şekilde yazılması şart koşulmuştu. Eski Kanun,ticaret unvanını ticari işletmenin giriş cephesininherkes tarafından kolayca görülebilecek bir yerineokunaklı bir şekilde yazmayan tacirlere, 450 TL’den100.000 TL’ye kadar adlî para cezası ve/veya bir aydanaltı aya kadar hapis cezası verilmesini ve ayrıcabir yıldan beş yıla kadar ticaret ve sanayi odalarınaüye olabilme ve borsada işlem yapabilme haklarındanmahrumiyetlerine veya borsalardan geçici olarakçıkarılmalarını öngörmekte idi1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu’nda da her tacirin,ticarî işletmesine ilişkin işlemleri, ticaret unvanıylayapmak zorunda olduğu belirtilmiş ve tescil edilenticaret unvanının, ticari işletmenin görülebilecekbir yerine okunaklı bir şekilde yazılması mecburtutulmuştur. Yeni TTK, tescil ettirilen ticaret unvanınınticarî işletmenin görülebilecek bir yerineokunaklı bir şekilde yazılmaması durumunda ise,ilgilisine, 2.000 TL idari para cezası verilmesini öngörmektedir.Dolayısıyla, tabela asma yükümlülüğüve bu yükümlülüğe uymayanlara ceza verilmesi ilkdefa yeni TTK ile getirilmemiş, eski TTK’da var olanbu yükümlülük ufak birtakım değişikliklerle yeniTTK’da muhafaza edilmiştir. Bu itibarla, gerçek vetüzel kişi tacirlerin, anılan idarî para cezasına muhatapolmamak için ticaret unvanlarını işletmeleriningörülebilecek bir yerine okunaklı bir şekildeyazmaları menfaatlerine olacaktır.• MESLEKİ YAZILARBÜLTEN • MAYIS-HAZİRAN 2012 53