• MESLEKİ YAZILARfına göre (A), (B) veya (C ) sınıfı iş güvenliği uzmanıistihdam ediliyor veya hizmet olarak ortak sağlık vegüvenlik birimlerinden alınıyordu.6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunundaişyerlerine ilişkin bu düzenlemeler aynen korunmuştur.Ancak, yükümlülüğü doğuran diğer koşullardeğiştirilmiştir. Buna göre, işyeri hekimi ve iş güvenliğiuzmanı istihdam etme veya hizmet olarakalınması yoluna gidilmesi için İş Kanununda arananen az elli işçi çalıştırma yükümlülüğü ile iş güvenliğiuzmanlığı için işyerinin sanayiden olma koşulukaldırılmıştır.6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği KanununagöreKanun kapsamına giren her işyeri, çalışan sayısınave işin niteliğine (sanayiden) bakılmaksızın,işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı çalıştırmaklaveya ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmetalmakla yükümlü tutulmuştur. Yani, bir veya dahafazla çalışanı olan her işveren, işyeri hekimi ve tehlikesınıfına uygun belgesi olan iş güvenliği uzmanınıistihdam edecek veya ortak sağlık ve güvenlikbiriminden hizmet alacaktır.4857 sayılı İş Kanunu ve yönetmeliklerindekidüzenlemelere göre çalıştırmakla yükümlü olunanişyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının çalıştırılmasüreleri en az elli işçiye göre düzenlendiğinden,6331 sayılı Kanuna göre işyeri hekimi ve iş güvenliğiuzmanının çalışmasından bir çalışanı olan işyerleride yükümlü olacağından bunların çalıştırılma sürelerininde buna göre yeniden belirlenmesi beklenmektedir.Ayrıca, işyerlerinin girdiği tehlike sınıflarınınyeniden belirleneceği 6331 sayılı Kanundaözellikle belirtilmiştir (m.9).Bu durumda, işyerlerinin tehlike sınıfları itibarıylaişyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının çalıştırılmayükümlülükleri hakkında fikir vermesi açısından4857 sayılı İş Kanunu uyarınca düzenlenmiş,işyeri hekiminin ve iş güvenliği uzmanlarının görev,yetki ve sorumluluklarını düzenleyen yönetmeliğegöre, işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanlarınınçalıştırılma sürelerinden söz edebiliriz.İşyeri hekimi çalıştırma yükümlülüğü(En az elliişçiye göre):Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; sağlıkgözetimi için ayda en az 10 saat, buna ilave olarakişe giriş ve periyodik muayeneleri ile eğitim için işçibaşına yılda en az 20 dakika,Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; sağlıkgözetimi için ayda en az 15 saat, buna ilave olarakişe giriş ve periyodik muayeneleri ile eğitim için işçibaşına yılda en az 25 dakika,Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde;sağlık gözetimi için ayda en az 20 saat, bunailave olarak işe giriş ve periyodik muayeneleriile eğitim için işçi başına yılda en az 30 dakikaçalıştırılacaklardır(İşyeri hekimlerinin görev yetkive sorumlulukları hakkında yönetmelik m.18).İşyeri hekiminin tam zamanlı olarak çalıştırılmasıyükümlülüğü, az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde1000 ; tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde750 ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde500 işçi çalıştığında başlayacaktır.Birden fazla tam zamanlı işyeri hekimi çalıştırmayükümlülüğü tehlike sınıflarına göre yukarda belirlenmişsayıların katlanması halinde katlanan sayıdagündeme gelecektir.İş güvenliği uzmanı çalıştırma yükümlülüğü( enaz elli işçi çalıştıran)Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; aydaen az 12 saat, buna ilave olarak işçi başına ayda enaz 5 dakika,Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; ayda enaz 24 saat, buna ilave olarak işçi başına ayda en az5 dakika,Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; aydaen az 36 saat, buna ilave olarak işçi başına aydaen az 10 dakika, çalıştırılacaklardır(İş Güvenliği UzmanlarınınGörev, Yetki ve Sorumlulukları hakkındaYönetmelik m.10)İş güvenliği uzmanının tam zamanlı olarak çalıştırılmayükümlülüğü de, işyeri hekimlerinde olduğugibi, az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 1000;tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde 750: çok tehlikelisınıfta yer alan işyerinde 500 işçi çalıştığı zamanbaşlayacaktır. Tehlike sınıfına göre belirlenen işçisayıları her katlandığında bir iş güvenliği uzmanıdaha tam zamanlı olarak çalıştırılacaktır.Yükümlülüğün ertelenmesiBurada hemen belirtmek gerekir ki, 6331 sayılıKanun, diğerlerinde olduğu gibi, işyeri hekimi veiş güvenliği uzmanı istihdamı veya hizmetin ortaksağlık ve güvenlik birimlerinden alınması ile ilgiliyükümlülükleri de, yasanın yürürlük tarihi ile birliktebaşlatılmamıştır.İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları ile ilgiliyükümlülükleri düzenleyen hükmün yürürlük tarih-72BÜLTEN • MAYIS-HAZİRAN 2012
leri, Kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan veaz tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için Kanununyayımı tarihinden itibaren iki yıl sonra (01.07.2014);50’den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıftayer alan işyerleri için yayımı tarihinden itibarenbir yıl sonra (01.07.2013), Diğer işyerleri içinyayımı tarihinden itibaren altı ay sonra gerçekleşecektir(01.01.2013).Görüleceği üzere, 4857 sayılı İş Kanununa görezaten işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı istihdametmekle yükümlü olanlar ile ellinin üstünde çalışanıolan tüm işyerlerinin yükümlülükleri altı ay sonrayürürlüğe girerken, işyeri hekimi ve iş güvenliğiuzmanı istihdam etme veya hizmet olarak almayükümlülüğü ilk defa başlayan, elliden az çalışanıolan, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfa giren işyerlerindebir yıl sonra, kamu işyerleri ile elliden az çalışanıolan az tehlikeli işyerlerinde ise, iki yıl sonrayürürlüğe girecektir( m.38).Yine, genel olarak iş güvenliği uzman sayısı çoksınırlı olduğundan ve özellikle (A) ve (B) sınıfı belgesiolan iş güvenliği uzmanları sayısı çok az olduğundan,Kanunun yürürlüğe girdiği tarihi takibedendört yıl sonrasına kadar çok tehlikeli işyerlerinde(B) sınıfı; tehlikeli işyerlerinde ise üç yıl sonrasınakadar (C) sınıfı belgeli iş güvenliği uzmanlarıyla çalışılabilecektir(Geçici madde 4).3. İş sağlığı ve güvenliği birimiİşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının tamzamanlı olarak çalışması söz konusu olduğunda, görevleriniyürütebilmeleri için işyerinde “iş sağlığıve güvenliği birimi” kurulacaktır. 6331 sayılı Kanunsöz konusu birimi, “İşyerinde iş sağlığı ve güvenliğihizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gereklidonanım ve personele sahip olan birim” olaraktanımlamıştır(m.3/i).4. İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin desteklenmesi6331 sayılı Kanun, özellikle küçük işyerleri için,iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin desteklenmesiyönünde önemli bir düzenleme yapmıştır. Bunagöre, kamu kuruluşları hariç, ondan az çalışanıbulunan çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alanişyerleri destekten yararlanabilecektir. Hatta, BakanlarKurulu, ondan az çalışanı bulunan “az tehlikelisınıfta” yer alan işyerlerinin de destekten yararlanmasınakarar verebilecektir(m.7).Bu destek maddesi bağlamında, iş sağlığı vegüvenliği hizmetleri için yapılacak giderler SosyalGüvenlik Kurumu tarafından finanse edilecektir. Buamaçla, Sosyal Güvenlik Kurumu, iş kazası ve meslekhastalığı sigorta kolları için toplanan primlerdenkaynak aktaracaktır.Görüleceği üzere, ondan az çalışanı olan işverenlerinişyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı istihdamederek(kısmi zamanlı) veya hizmet alarak yapacağımasraflar, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanacak,küçük işletmeler teşvik edilecektir. İşkazalarının en fazla yaşandığı işyerlerinin küçükişyerleri olduğu dikkate alınırsa, sağlıklı ve güvenlibir çalışma ortamı sağlanarak, kazaların ve meslekhastalıklarının önlenmesi bağlamında önemli bir zeminoluşturulmak istenmektedir.Elbette bu destekten yararlanılabilmesi için, çalıştırılanlarınsigortalılıklarının sağlanmış olması gerekmektedirAksi takdirde, kontrol ve denetimlerdeistihdam edilen kişilerin sigortalılık bildirimindebulunmadığı tespit edilen işverenlerden, tespit tarihinekadar yapılan ödemeler yasal faizi ile birlikteSosyal Güvenlik Kurumunca tahsil edilecek ve budurumdaki işverenler, sağlanan destekten üç yıl süreylefaydalanamayacaklardır.5. Ortak alanda iş sağlığı ve güvenliğinin koordinasyonu6331 sayılı Kanunla getirilen önemli bir düzenlemedir.Farklı işverenlerin aynı çalışma alanındafaaliyet göstermeleri halinde işverenler, iş hijyeniile iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin uygulanmasındaiş birliği yapacaklardır. Bunun için, yapılanişlerin yapısı göz önüne alınarak mesleki risklerinönlenmesi ve bu risklerden korunması amacıylageçekleştirilecek çalışmaları koordinasyon içindeyürütecekler, birbirlerini ve çalışan temsilcileriniriskler konusunda bilgilendireceklerdir(m.23).Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, işhanları, sanayi bölgeleri veya siteleri gibi yerlerdeise, iş sağlığı ve güvenliği konusundaki koordinasyonbu merkezlerin yönetimleri tarafından sağlanacaktır.Yönetim, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönündendiğer işyerlerini etkileyecek tehlikeler hususundagerekli tedbirleri almaları için işverenleriuyaracak, bu uyarılara uymayan işverenleri Çalışmave Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildireceklerdir.6. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu4857 sayılı İş Kanunu zamanında iş sağlığı ve güvenliğikurulu, elli ve daha fazla işçi çalıştıran vesanayiden sayılan, altı aydan fazla devam eden sürekliişlerde oluşturulması gerekiyordu.6331 sayılı Kanuna göre, elli ve daha fazla çalı-• MESLEKİ YAZILARBÜLTEN • MAYIS-HAZİRAN 2012 73