• MESLEKİ YAZILARMESLEK MENSUPLARININ MÜŞTERİLERİİLE İMZALADIKLARI (DÜZENLEDİKLERİ)VE KENDİLİĞİNDEN UZAYAN MESLEKİHİZMET SÖZLEŞMELERİNİN DAMGAVERGİSİ KANUNU KARŞISINDAKİ DURUMUMesut UÇAKVergi Müfettişi1- GİRİŞ:Bilindiği üzere Serbest Muhasebeci Serbest MuhasebeciMali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerinyetki, hak ve sorumluluklarıyla ilgili düzenlemeler3568 Sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlikve Yeminli Mali Müşavirlik Kanun’u 1 ve bu kanunçerçevesinde yayımlanan ikincil (yönetmelik gibi)mevzuatta yer almaktadır.Serbest Muhasebeci Serbest Muhasebeci MaliMüşavir ve Yeminli Mali Müşavirler (yazımızın ilerleyenbölümlerinde meslek mensubu olarak ifadeedilecektir.) müşterileri ile yapacakları hizmet sözleşmelerinindüzenlenmesinde, 3568 sayılı yasa vebu yasa çerçevesinde yayımlanan yönetmeliklerlegetirilen düzenlemelere riayet etmek zorundadırlar.Meslek mensuplarının münferit olaylar dışında,muhasebe ve danışmanlık hizmetleri gibi uzun süreliişler için müşterileriyle yaptıkları sözleşmeleriher yıl yenileyecek olmaları (bir meslek mensubununortalama 50 – 100 arasında müşterisinin olmasıve birçoğuyla uzun yıllar çalışıyor olması bu zorluğugözler önüne sermektedir) birçok zorluk meydanagetirmektedir. Bu zorlukları dikkate alan meslekmensupları sözleşmeleri her yıl yenilemek yerinesözleşmelerin ilk düzenlenme aşamasında karşılıklıfesih edilmediği sürece yürürlükte olacağına dairbir madde ekleyerek sözleşmeleri aynı şartlarla(ücret dışında) uzatma yolunu tercih etmektedirler.Ancak bu yöntemle sözleşmelerin kendiliğinden1 13.06.1989 tarih ve 20194 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştıruzaması uygulamada tereddütlere neden olmaktadır.Biz yazımızda kendiliğinden uzayan hizmetsözleşmelerinin hukuki niteliği ile yeni bir hizmetsözleşmesi olarak değerlendirilip damga vergisinetabi olup olmayacağı hususlarını 3568 Sayılı SerbestMuhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali MüşavirlikKanun’u, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu 2 ileyüksek yargının ve vergi idaresinin görüşleri ışığı altındaaçıklamaya çalışacağız.2- KONU HAKKINDA 3568 SAYILI SERBEST MU-HASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE YEMİNLİ MALİ MÜ-ŞAVİRLİK KANUNU İLE İKİNCİL MEVZUATTA YAPI-LAN DÜZENLEMELER:Meslek mensuplarıyla ilgili genel düzenlemeler(mesleğin konusu, mesleğe alınma vb) 3568 sayılıyasada yer almakla birlikte meslek mensuplarınınçalışma usul ve esasları ile hizmet karşılığında alacaklarıücretlerle ilgili düzenlemeler yönetmeliklerlebelirlenmiştir.Sözleşme iki taraflı bir hukuki muameledir. İkitarafın karşılıklı olarak birbirlerine iradelerini açıklamalarıile meydana gelmektedir. 6098 Sayılı YeniTürk Borçlar Kanunu’muzun 3 “Sözleşmelerin Şekli”ana başlıklı 12 inci maddesinde “Sözleşmeleringeçerliliği, kanunda aksi öngörülmedikçe, hiçbirşekle bağlı değildir” şeklinde hüküm altına alınmıştır.Bu konuda aksine bir hüküm bulunmadığısürece tarafların serbestçe hareket etme haklarıbulunmaktadır.2 11.07.1964 tarih ve11751 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.3 04.02.2011 tarih ve 27836 Sayılı Resmi Gazete’deyayımlanmıştır.62BÜLTEN • MAYIS-HAZİRAN 2012
Yukarıda belirttiğimiz üzere sözleşmelerin geçerliliğikonusunda Türk Borçlar Kanunu açısındanşekil serbestîsi olmakla birlikte “Serbest Muhasebeci,Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve YeminliMali Müşavirlerin Çalışma Usul ve EsaslarıHakkında Yönetmeliğin 4 ” “Bildirim Mecburiyeti”ana başlıklı ve “sözleşme yapılması” alt başlıklı24 üncü maddesinde;“Taraflar, mesleki konularda yapacakları işleriçin sözleşme yapabilirler. Aşağıdaki çalışmakonularında sözleşme yapılması zorunludur.a) Defter tutmak,b) Süreklilik arz eden müşavirlik hizmetinde,c) İnceleme, tahlil ve denetim yapmak ve bunlarlailgili rapor ve benzerlerini düzenlemek,d) Yeminli Mali Müşavirlerin tasdik işlemleri.”hükmü yer almaktadır.Diğer taraftan “Serbest Muhasebeci, SerbestMuhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali MüşavirÜcretlerinin Esasları Hakkında Yönetmeliğin 5 ”“Ücret Sözleşmesi” başlıklı 13 üncü maddesi;“Meslek mensubu ücret sözleşmesinin yazılışekilde yapılması ve belli bir meblağı kapsamasışarttır. Ücret sözleşmesine, yapılan hizmet karşılığımeslek mensubuna ortaklık payı verileceğinedair hüküm konulamaz. Ücret sözleşmesininsözlü yapıldığının belirlenmesi durumunda,meslek mensubu hakkında disiplin cezası uygulanır.Yabancı firmalarla sözleşmelerin yabancıdilde ve yabancı paralı yapılması mümkündür.Bu takdirde, sözleşmenin yapıldığı andaki dövizkuruna göre tarifedeki en az ücret kontrolüyapılır.”şeklindedir.Her ne kadar Türk Borçlar Kanunu ile sözleşmelerinyapılması noktasında şekil serbestliği tanınmışolsa da meslek mensuplarının çalışma usul ve esaslarıhakkındaki yönetmeliğinin 24 üncü maddesiile sözleşmenin yapılmasının zorunlu olduğu, ücretesaslarının belirlendiği yönetmeliğin 14 üncü maddesiile de ilgili sözleşmelerin yazılı yapılmasınınşart olduğu hüküm altına alınmıştır.Meslek mensupları süreklilik arz eden müşavirlikhizmeti verdikleri, defterlerini tuttukları, inceleme,tahlil ve denetim sonucu rapor düzenlediklerimüşterileri ile yaptıkları hizmet sözleşmelerini heryıl yenilemek yerine sözleşmelerin ilk düzenlenmeaşamasında, “karşılıklı fesih edilmediği sürece yürürlükteolacağına dair” bir madde ekleyerek aynı4 03.01.1990 tarih ve 20391 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır5 02.01.1990 tarih ve 20390 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştırşartlarla ( ücret dışında ) uzatma yolunu tercih etmektedirler.Ancak yapılan bu yöntem damga vergisinoktasında tartışmalara neden olmaktadır.Tartışmalara neden bu konu ile ilgili görüşlerimizekonu hakkında 488 Sayılı Damga VergisiKanunu’nda yer alan düzenlemeler ile vergi idaresive yargının görüşlerine de yer verdikten sonra değineceğiz.3- KONU HAKKINDA 488 SAYILI DAMGA VERGİSİKANUNUNDA YER ALAN DÜZENLEMELER:488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 1 incimaddesinde; Kanun’a ekli (1) sayılı tabloda yazılıkâğıtların damga vergisine tabi olacağı, bu Kanun’dakikağıtlar teriminin yazılıp imzalanmak veyaimza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenenve herhangi bir hususu ispat veya belli etmekiçin ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronikimza kullanılmak suretiyle manyetik ortamdave elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleriifade edeceği hüküm altına alınmıştır. Yukarıya alınankanun hükmünden anlaşılacağı gibi Damga Vergisindevergiyi doğuran olayın meydana gelebilmesiiçin;- İlgili kâğıdın kanuna ekli 1 sayılı tabloda yeralması gerekmektedir.- İlgili kâğıdın düzenlenmiş olması gerekmektedir.- İlgili kâğıdın bir hususu ispat veya belli etmekiçin düzenlenmiş olması gerekmektedir.- İlgili kâğıdın elektronik ortamda veya manüelolarak imzalanmış olması gerekmektedir.Yukarıda yer verilen şartların tamamının sağlanmasıdurumunda ilgili kâğıt damga vergisine tabiolacaktır. Ayrıca elektronik ortamda düzenlenenayni mahiyetteki kâğıtlarda Damga Vergisine tabidir.Ayrıca mezkûr kanunun 2 inci maddesinde vergiyetabi kâğıtlar mahiyetinde bulunan veya onlarınyerini alan mektup ve şerhlerle bu kâğıtların hükümlerininyenilenmesine uzatılmasına, değiştirilmesine,devrine veya bozulmasına ilişkin mektupve şerhlerin de damga vergisine tabi tutulacağı, 10uncu maddesinde damga vergisinin nispi veya maktuolarak alınacağı, nispi vergide, kâğıtların nevi vemahiyetlerine göre bu kağıtlarda yazılı belli paranın,maktu vergide kağıtların mahiyetlerinin esasolacağı, belli para teriminin, kağıtların ihtiva ettiğiveya bunlarda yazılı rakamların hâsıl edeceği parayıifade edeceği, 14 üncü maddesinin üçüncü fıkrasındaise mukavelenamelerin müddetinin uzatılması• MESLEKİ YAZILARBÜLTEN • MAYIS-HAZİRAN 2012 63