MUSİKÂR EDEBİYAT KÜLTÜR EĞİTİM DERGİSİ 1. SAYI
GENCİNE PROJE OFİSİ YAYINI. Üç Ayda bir yayınlanır. (Ekim-Kasım-Aralık/ GÜZ) 1. Sayı. ESKİDE ve YENİDE İNSAN, Teması. Armağan Ekleri:1. Bahaettin KARAKOÇ 2. Ali Haydar TUĞ (İlk Yayın 16 Aralık 2018) Ankara- TURKEY
GENCİNE PROJE OFİSİ YAYINI. Üç Ayda bir yayınlanır. (Ekim-Kasım-Aralık/ GÜZ) 1. Sayı. ESKİDE ve YENİDE İNSAN, Teması. Armağan Ekleri:1. Bahaettin KARAKOÇ 2. Ali Haydar TUĞ (İlk Yayın 16 Aralık 2018) Ankara- TURKEY
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
İnsan Maddi Və Mənəvi Zərurətdir<br />
Hikmet Melikzade<br />
İyirmi birinci əsrdir. Cəmiyyətlər böyük<br />
dəyişikliklərlə üz-üzədir. Elm və texnikanın<br />
sürətli inkişafı insanları daha dərindən<br />
düşünməyə, mövcud hadisələrə yenidən nəzər<br />
salmağa vadar edir. Lakin problemlər bununla<br />
heç də tam həllini tapmır; tərəqqi sürətləndikcə<br />
bir fikrin digərində amortizasiyası artır<br />
Fiziki və mənəvi cəhətcə möhkəm olması<br />
insanın müstəqil qərarlar verməsinə zəmin<br />
yaradır. İndira Qandi bəlkə də bu zəminə<br />
əsaslanaraq yazıb: «Ən böyük zərurət insanları<br />
sevməkdir». Bəs «sevmək» anlayışı cəmiyyət<br />
mühitində necə başa düşülür? Şübhəsiz, nəfsdən<br />
asılılıq, digər psixi təsirlər cəmiyyət və insan<br />
problemlərinin böyüməsinə yol açır deyə sevgi,<br />
onun xassə və xüsusiyyətləri tam təzahür edə<br />
bilmir.<br />
Bir atalar sözündə deyilir: «Yaşamağına yaşa,<br />
lakin sərvət də yığ». Əslində, atalar yaşam<br />
dövründə elm, bilik, dünyagörüşü, insanlıq əldə<br />
etməyi tövsiyə edir, sərvət dedikdə də məhz<br />
bu ali kateqoriyalar nəzərdə tutulur. Ancaq<br />
insanların çoxu mal, mülk, pul, qiymətli əşyalar<br />
əldə etmək naminə bütün çirkin vasitələrə əl<br />
atmağa hazırdırlar. Bu, nəfsi asılılıqdır. Nəfsin<br />
hakim olduğu cəmiyyətlərdə sevgi ikinci<br />
dərəcəli (bəlkə də üçüncü, dördüncü, beşinci və<br />
daha çox) məsələdir. Lakin inanmağımız gəlmir<br />
ki, nəfs fikirlə təsəvvür arasında dəqiq sərhəd<br />
qoya bilsin.<br />
Karl Marksdan bir sitat: «Şöhrətpərəst<br />
(nəfsgir) adam elə adamdır ki, o, bir dəqiqəlik<br />
müvəffəqiyyət və ya bir günlük şöhrət əldən<br />
gedər deyə hədsiz narahat olur. Belə adam<br />
adətən, adamları kompromislərdən saxlayan<br />
ən sadə mənəvi taktları itirir». Belə düşünək<br />
ki, intellektual səviyyənin yüksəlməsi üçün<br />
fiziki və emosional imkanlar enməlidir. Əslində,<br />
düzgün olmayan hər hansı bir nöqteyi-nəzər<br />
mütləq mənada bir heçdir...<br />
«Özgə səadətinə zor edənlərə, onu tanıyanlara,<br />
insanlıq və təbiətlə düşməncəsinə üz-üzə<br />
duranlara həyatda yer yoxdur». İlk baxışda,<br />
adama elə gəlir ki, bütün cəmiyyətlər öz işini<br />
bu prinsip üzərində qurur. Əsl həqiqətdə isə,<br />
zor tətbiq edənlər mütləq hakim qismində çıxış<br />
edirlər. Doğru danışan, düzlüyü sevən insanlar<br />
zülmə məhkumdurlar. 54 il Fransanın kralı<br />
olmuş on dördüncü Lüdovikin məşhur bir fikri<br />
də bunu təsdiqləyir: «Dövlət Mənəm!!!»<br />
Hansı cəmiyyətlərdə ki, insanların vətəndaş<br />
səviyyəsi emosional səviyyəsindən aşağıdır,<br />
orada əqli inkişaf sürətdən qalır. İnsan sosial<br />
mahiyyət daşıdığı üçün onun həyati təminatı<br />
fiziki gücü ilə bərabər nisbətdə olmalıdır.<br />
Əks təqdirdə, həyati momentlərin nisbəti<br />
pozulur, insan onu çətinliklərlə üz-üzə qoyan<br />
problemlərin təsirini bu və ya digər dərəcədə<br />
hiss edir. Yəni mənəvi rahatlığı olmayan insan<br />
cəmiyyətlə uyğunlaşa bilmir. Bu problemin<br />
qlobal xarakter daşıdığı şübhəsizdir. Dünya<br />
yaranandan insanlar «təbəqələşmə» və<br />
«cəbhələşmə» anlayışlarına ciddi meyl edirlər.<br />
Bu cəhd həyatın dəyərlər sistemini pozur.<br />
Nəticədə, insan öz mahiyyətinə vara bilmir,<br />
təbiətə və cəmiyyətə qarşı etinasız olur. Diqqət<br />
yetirək: min illərdir dövlətlər dövlətlərə,<br />
cəmiyyətlər cəmiyyətlərə qarşıdır, dünyanın<br />
əksər nöqtələrində insanlar tələf olur, dağıdıcı<br />
zəlzələlər, güclü daşqın və qasırğalar, sağalmaz<br />
xəstəliklər və s. canlı həyatı məhvə sürükləyir.<br />
İnsan isə bu və digər hallarda təbiəti, sonra da<br />
Allahı məzəmmət edir. Son illər də dünyada<br />
misli görünməmiş faciələr baş verir. Bu, ona<br />
dəlalət edir ki, insanın təbiət və Allahla təması<br />
pozulub.<br />
49