16.12.2018 Views

MUSİKÂR EDEBİYAT KÜLTÜR EĞİTİM DERGİSİ 1. SAYI

GENCİNE PROJE OFİSİ YAYINI. Üç Ayda bir yayınlanır. (Ekim-Kasım-Aralık/ GÜZ) 1. Sayı. ESKİDE ve YENİDE İNSAN, Teması. Armağan Ekleri:1. Bahaettin KARAKOÇ 2. Ali Haydar TUĞ (İlk Yayın 16 Aralık 2018) Ankara- TURKEY

GENCİNE PROJE OFİSİ YAYINI. Üç Ayda bir yayınlanır. (Ekim-Kasım-Aralık/ GÜZ) 1. Sayı. ESKİDE ve YENİDE İNSAN, Teması. Armağan Ekleri:1. Bahaettin KARAKOÇ 2. Ali Haydar TUĞ (İlk Yayın 16 Aralık 2018) Ankara- TURKEY

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

İnsan Maddi Və Mənəvi Zərurətdir<br />

Hikmet Melikzade<br />

İyirmi birinci əsrdir. Cəmiyyətlər böyük<br />

dəyişikliklərlə üz-üzədir. Elm və texnikanın<br />

sürətli inkişafı insanları daha dərindən<br />

düşünməyə, mövcud hadisələrə yenidən nəzər<br />

salmağa vadar edir. Lakin problemlər bununla<br />

heç də tam həllini tapmır; tərəqqi sürətləndikcə<br />

bir fikrin digərində amortizasiyası artır<br />

Fiziki və mənəvi cəhətcə möhkəm olması<br />

insanın müstəqil qərarlar verməsinə zəmin<br />

yaradır. İndira Qandi bəlkə də bu zəminə<br />

əsaslanaraq yazıb: «Ən böyük zərurət insanları<br />

sevməkdir». Bəs «sevmək» anlayışı cəmiyyət<br />

mühitində necə başa düşülür? Şübhəsiz, nəfsdən<br />

asılılıq, digər psixi təsirlər cəmiyyət və insan<br />

problemlərinin böyüməsinə yol açır deyə sevgi,<br />

onun xassə və xüsusiyyətləri tam təzahür edə<br />

bilmir.<br />

Bir atalar sözündə deyilir: «Yaşamağına yaşa,<br />

lakin sərvət də yığ». Əslində, atalar yaşam<br />

dövründə elm, bilik, dünyagörüşü, insanlıq əldə<br />

etməyi tövsiyə edir, sərvət dedikdə də məhz<br />

bu ali kateqoriyalar nəzərdə tutulur. Ancaq<br />

insanların çoxu mal, mülk, pul, qiymətli əşyalar<br />

əldə etmək naminə bütün çirkin vasitələrə əl<br />

atmağa hazırdırlar. Bu, nəfsi asılılıqdır. Nəfsin<br />

hakim olduğu cəmiyyətlərdə sevgi ikinci<br />

dərəcəli (bəlkə də üçüncü, dördüncü, beşinci və<br />

daha çox) məsələdir. Lakin inanmağımız gəlmir<br />

ki, nəfs fikirlə təsəvvür arasında dəqiq sərhəd<br />

qoya bilsin.<br />

Karl Marksdan bir sitat: «Şöhrətpərəst<br />

(nəfsgir) adam elə adamdır ki, o, bir dəqiqəlik<br />

müvəffəqiyyət və ya bir günlük şöhrət əldən<br />

gedər deyə hədsiz narahat olur. Belə adam<br />

adətən, adamları kompromislərdən saxlayan<br />

ən sadə mənəvi taktları itirir». Belə düşünək<br />

ki, intellektual səviyyənin yüksəlməsi üçün<br />

fiziki və emosional imkanlar enməlidir. Əslində,<br />

düzgün olmayan hər hansı bir nöqteyi-nəzər<br />

mütləq mənada bir heçdir...<br />

«Özgə səadətinə zor edənlərə, onu tanıyanlara,<br />

insanlıq və təbiətlə düşməncəsinə üz-üzə<br />

duranlara həyatda yer yoxdur». İlk baxışda,<br />

adama elə gəlir ki, bütün cəmiyyətlər öz işini<br />

bu prinsip üzərində qurur. Əsl həqiqətdə isə,<br />

zor tətbiq edənlər mütləq hakim qismində çıxış<br />

edirlər. Doğru danışan, düzlüyü sevən insanlar<br />

zülmə məhkumdurlar. 54 il Fransanın kralı<br />

olmuş on dördüncü Lüdovikin məşhur bir fikri<br />

də bunu təsdiqləyir: «Dövlət Mənəm!!!»<br />

Hansı cəmiyyətlərdə ki, insanların vətəndaş<br />

səviyyəsi emosional səviyyəsindən aşağıdır,<br />

orada əqli inkişaf sürətdən qalır. İnsan sosial<br />

mahiyyət daşıdığı üçün onun həyati təminatı<br />

fiziki gücü ilə bərabər nisbətdə olmalıdır.<br />

Əks təqdirdə, həyati momentlərin nisbəti<br />

pozulur, insan onu çətinliklərlə üz-üzə qoyan<br />

problemlərin təsirini bu və ya digər dərəcədə<br />

hiss edir. Yəni mənəvi rahatlığı olmayan insan<br />

cəmiyyətlə uyğunlaşa bilmir. Bu problemin<br />

qlobal xarakter daşıdığı şübhəsizdir. Dünya<br />

yaranandan insanlar «təbəqələşmə» və<br />

«cəbhələşmə» anlayışlarına ciddi meyl edirlər.<br />

Bu cəhd həyatın dəyərlər sistemini pozur.<br />

Nəticədə, insan öz mahiyyətinə vara bilmir,<br />

təbiətə və cəmiyyətə qarşı etinasız olur. Diqqət<br />

yetirək: min illərdir dövlətlər dövlətlərə,<br />

cəmiyyətlər cəmiyyətlərə qarşıdır, dünyanın<br />

əksər nöqtələrində insanlar tələf olur, dağıdıcı<br />

zəlzələlər, güclü daşqın və qasırğalar, sağalmaz<br />

xəstəliklər və s. canlı həyatı məhvə sürükləyir.<br />

İnsan isə bu və digər hallarda təbiəti, sonra da<br />

Allahı məzəmmət edir. Son illər də dünyada<br />

misli görünməmiş faciələr baş verir. Bu, ona<br />

dəlalət edir ki, insanın təbiət və Allahla təması<br />

pozulub.<br />

49

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!