MUSİKÂR EDEBİYAT KÜLTÜR EĞİTİM DERGİSİ 1. SAYI

AHLAKİ GELİŞİM
Öğr. Gör. Ümit PARSIL
Özet
Bu araştırmada genel olarak; Piaget’nin,
Kohlberg’in, Gilligan’ın, Dewey’in ahlak gelişim
kuramlarının özellikleri ile bu kuramların
açıklamaları yapılmaktadır. Araştırmada,
ahlak kavramı ve ahlaki gelişim esasları,
evreleri, yargıları ve nitelikleri irdelenmektedir.
Ahlak, insanlar arasındaki karşılıklı iletişimden
ortaya çıkan iletilebilir bir olgudur. Söz konusu
bu olgunun iletilebilir olması, ahlak eğitimine
imkân sağlar.
Ahlak, bir kurallar sistemidir ve ahlaklılığın
özünde bireyin bu kurallara karşı duyduğu
saygı vardır. Çocuk, saygı duyulması gereken
ahlaki kuralları büyük oranda yetişkinlerden,
bir başka deyişle doğup büyüdüğü toplumdan
hazır olarak alır. Bu nedenle hem öğretmenlerin
hem de ailelerin bu konuda örnek davranışlar
sergilemesi gerekir.
Giriş
Genel anlamda ahlak, bir grupta ya da belirli
bir çevrede kabul edilen ortak davranışların
tümüdür denilebilir. Felsefi açıdan
düşünüldüğünde ise ahlak Hançerlioğlu’nun da
(1989:20) belirttiği gibi, “belli bir toplumun belli
bir döneminde bireysel ve toplumsal davranış
kurallarını belirleyen ve inceleyen bilim” olarak
ifade edilebilir. Develioğlu’na (1986.20) göre ise
ahlak, “iyilik etmek ve fenalıktan çekinmek için
takibi lazım gelen usul ve kaideleri öğreten ilim”
demektir.
Haynes’a göre ahlâk; değerlerle ilgidir, bilinçli
insanlar arasında ve onlarla ilgili olarak
sergilenen tutumlar hakkındaki bir kararın
sonucu olan davranışlarla ilgilenir (Haynes,
2002). Ricoeur’e göre insan ahlâk sahibi olmak
için önce etik sahibi olmalıdır. Ahlâk kurallara
uyma zorunluluğudur (Haynes, 2002).
Friedrich Nietzsche ise şöyle tanımlar: Ahlak
esasen toplumu çöküntüden kurtaracak ve
toplumun muhafazasını sağlayacak bir araçtır.
Ahlak’ın uygulamadaki karşılığı olan “iyi
davranış”, davranışların ahlak kuralları açısından
değerlendirilmesine olanak vermektedir. Bu
şekliyle ahlak, yaşamımızın başlangıcından
itibaren hayatımızın her kesitinde varlığını, belli
değerler ya da kurallar olarak, sürdürmektedir.
Ancak bir dönem sonra bu kurallar ya da değerler
dizgesi sorgulanmaya başlanır.
Bu sorgulama, ahlak kurallarının anlamını, iyi
ile kötünün neler olduğunu, ahlakın amacını,
uymanın veya yükümlülüğün kökenlerini
araştırma biçimine dönüşür ve düşünce haline
gelir. İşte bu düşünce ahlak kavramının ikinci
anlamını teşkil eder. Ahlak felsefesi anlamındaki
bu ahlak (ethigue), kurallar üzerinde felsefi bir
düşünmedir.
“Şu halde ahlâk kavramının bir düzgüsel
(normatif) yanı, bir de düşünsel (refleksif) yanı
vardır. Düzgüsel bakımdan ahlâk, davranışımızı
uydurmamız gereken kurallar bütünüdür.
Düşünsel bakımdan ahlâk, yani felsefi, eylem
ilkeleri ve değerler temeli üzerinde eleştirel
düşünceler bütünüdür” (Onur, 1976:3).
Her ahlak ilettiği değerlerin, kuralların
değişmez kural olduğuna inanır. Ahlak’ın
bireylere, ülkelere, çağlara göre değiştiği
söylenmesine rağmen ahlakın mutlak olduğu
söylenebilir.
97