optymalizacja wykorzystania osadu ściekowego - SWITCH ...

DYSKUSJA
przez przepisy, powoduje Ŝe są one niewystarczające. Taki rodzaj działania automatycznie
bowiem prowadzi do eliminacji wielu substancji toksycznych i w efekcie zaniŜa ocenę
realnego ryzyka. Ponadto, istnienie wzajemnego oddziaływania substancji między sobą
oraz z matrycą środowiskową nie pozwala na podstawie danych chemicznych na poznanie
biologicznej aktywności próbek. Dlatego uzupełnieniem wszelkich analiz chemicznych
stała się w ostatnich latach bioindykacja. Polega ona na uŜyciu organizmu Ŝywego do
oceny sumarycznej aktywności badanej próbki (Nałęcz-Jawecki i in. 2000). Organizmy
róŜnią się wraŜliwością, dlatego postuluje się stosowanie baterii bioindykatorów
naleŜących do róŜnych grup taksonomicznych wybranych ze wszystkich poziomów
troficznych: producentów, konsumentów i reducentów (Clèment i in. 1996; Wenzel
i in. 1997; Rojičková-Padrova i in. 1998; Manusadzianas i in. 2003; Lahr i in. 2003;
Dubova i ZariĦa 2004; Latif i Licek 2004; Drobniewska i in. 2007b; Kaza i in. 2007;
Mankiewicz-Boczek i in. 2008). W trakcie badań prezentowanych w niniejszej pracy
wykorzystano testy bezpośredniego kontaku TBK. W testach tych, bioindykatory
inkubowane w próbce „oceniają” biodostępność wszystkich toksyn wchłaniających się
poprzez dyfuzję, a takŜe na drodze pokarmowej. W związku z powyŜszym dostarczają one
pełnej informacji toksykologicznej (Benton i in. 1995; McCauley i in. 2000; Chial
i Persoone 2002; Drobniewska i in. 2007a).
Mobilność i bioprzyswajalność metali w osadach i glebie jest czynnikiem
wpływającym na jej toksyczność (Bell i in. 1991; Lorenz i in. 1997; Prokop i in. 2003;
Fernández i in. 2005). Badania prowadzone przez Prokop i in. (2003) wykazały, iŜ tempo
wymywania metali z osadów rzecznych wzrasta przy wartości pH < 4,5. Autorzy wykazali,
iŜ odczyn kwaśny oraz mniejsza zawartość materii organicznej powodują wzmoŜone
tempo wymywania kadmu i cynku z osadu, a tym samym obniŜenie jego toksyczności
z jednoczesnym wzrostem toksyczności ekstraktu z niego otrzymanego. ZaleŜność
pomiędzy wzrostem toksyczności w próbach charakteryzujących się mniejszymi
wartościami pH stwierdzono takŜe w badaniach Dubova i ZariĦa (2004). Z kolei
Karuppiah i in. (1997) potwierdzają, Ŝe kolejnym czynnikiem determinującym mobilność
metali i innych zanieczyszczeń, które mogą być obecne w glebie, jest zawartość materii
organicznej. Stwierdzono, Ŝe próby gleby, charakteryzujące się dziesięciokrotnie wyŜszą
zawartością materii organicznej i 3,5 razy wyŜszą zawartością frakcji gliniastej, są mniej
toksyczne (substancją wzorcową był metalochlor) dla Vibrio fischeri, niŜ próby osadu.
W badaniach prowadzonych przez Ruttens i in. (2006a i 2006b) mających na celu
znalezienie najbardziej efektywnej metody na immobilizację zanieczyszczeń zastosowano
152