optymalizacja wykorzystania osadu ściekowego - SWITCH ...

DYSKUSJA
nawoŜonej osadem. Z dwóch pozostałych powierzchni wartości biomasy były bardzo
zbliŜone. Fakt, Ŝe z powierzchni nawoŜonej refulatem otrzymano najwyŜszą biomasę moŜe
wskazywać na odpowiednie jego właściwości fizyko-chemiczne, a jednocześnie na
znikomą jego toksyczność, nie tylko dla organizmów testowych, ale takŜe dla wierzby.
Wyniki dotyczące wielkości zebranego plonu z kolejnych powierzchni, wskazują,
iŜ dodanie kompostu do osadu i uŜycie takiej mieszaniny jako nawozu moŜe być powodem
obniŜenia toksyczności osadu, co jednocześnie przekłada się na wzrost biomasy wierzby.
Wydaje się zasadne zatem nawoŜenie wierzby zarówno osadem jak i kompostem,
co pozwoliłoby na utylizację tą drogą osadu ściekowego, nie powodując jednoczesnego
obniŜenia biomasy. NaleŜy jednak wspomnieć, Ŝe obniŜenie toksyczności nie musiało
wiązać się bezpośrednio ze zmniejszeniem mobilności metali. Tym bardziej, Ŝe ilość
Ŝadnego z oznaczonych metali nie przekroczyła progu określonego przez Levy i in. (1999,
za Pugh i in. 2002), powyŜej którego mogą być one toksyczne dla roślin. Być moŜe
domieszka kompostu spowodowała obniŜenie aktywności substancji, które nie były
analizowane.
Elementem, który mógł wpłynąć na uzyskany plon była takŜe ilość dostępnych dla roślin
składników pokarmowych. Dolgen i in. (2004) testując wpływ róŜnorodnych podłoŜy
(mieszanina osadu i kompostu w zmiennych proporcjach) wskazują, iŜ największy plon
Lactuva sativa cv Salina uzyskano na podłoŜu: 75% osad ściekowy + 25% kompost,
większy nawet od plonu z kontroli, którą był kompost, natomiast najmniejszy na podłoŜu:
100% osadu. Autorzy analizując wyniki stwierdzili, Ŝe takie róŜnice w biomasie są
konsekwencją niedostatecznej ilości fosforu (P – PO 4 ) oraz potasu w kompoście
i jednocześnie duŜych ilości azotu w postaci N – NO 3 w osadzie. W związku z powyŜszym
podłoŜe w postaci mieszaniny było najbardziej efektywne. W trakcie badań
eksperymentalnych prezentowanych w niniejszej pracy nie wykazano znacznych róŜnic
pomiędzy ogólną ilością analizowanych substancji biogenicznych na poszczególnych
powierzchniach. Podkreślić naleŜy jednak, Ŝe wyniki prezentowane w pracy są wynikami
opisującymi formy ogólne azotu, fosforu i potasu.
Z punku widzenia wykorzystania wierzby jako narzędzia w utylizacji osadów ściekowych
istotny jest nie tylko plon, ale takŜe ilość mikro- i makroelementów pobranych przez
wierzbę. Z badań prezentowanych przez Ruttens i in. (2006a i 2006b) wynika,
Ŝe domieszka kompostu moŜe powodować tworzenie mobilnych kompleksów przez miedź
i ołów, z drugiej strony jednak powodować mniejszą rozpuszalność cynku i kadmu.
Potwierdzają takŜe badania eksperymentalne Dolgen i in (2004). Badacze w liściach sałaty
154