Disertacija - Univerzitet u Novom Sadu

REZIME
U ambijentu permanentnog porasta tokova roba i smanjenja resursa fosilnih goriva,
strateški pristup upravljanju lancima snabdevanja sve više dobija na značaju. Prvi korak u
strateškom pristupu optimizacije lanaca snabdevanja predstavlja određivanje optimalne
lokacije objekata u lancu. U ovom istraživanju razmatrana su dva karakteristična lanca
snabdevanja za koja je sprovedeno definisanje i modeliranje lokacijsko alokacijskih
problema:
1. međunarodnih otvorenih logističkih centara sa distributivnom funkcijom i
2. postrojenja za generisanje električne energije iz biomase.
Lokacijsko alokacijski problem međunarodnih otvorenih logističkih centara sa
distributivnom funkcijom modeliran je kao jednokriterijumski, diskretan, statički, lokacijsko
alokacijski problem na mreži. Definisanim modelom se razmatra lociranje jednog ili više
otvorenih logističkih centara sa distributivnom funkcijom, na postojećoj saobraćajnoj mreži,
potrebnih za pokrivanje celokupne potražnje za logističkim uslugama u definisanom
području. Ima za cilj da za poznate robne tokove u definisanom gravitacionom području
odredi optimalan broj, tip, kapacitet i lokaciju logističkih centara, kao i alokaciju korisnika
lociranim centrima, težeći pritom minimizaciji ukupnih logističkih troškova. U odnosu na
dosadašnja istraživanja, definisani unapređeni model omogućava izbor opimalnog tipa
centra i vida transporta za makro tokove roba, razmatra uticaj udela pojedinih vidova
transporta na ukupne troškove lanca snabdevanja, a pri određivanju optimalnog kapaciteta
centra, pored vrednosti investicija, u obzir uzima i fiksne operativne troškove centra. Za
rešavanje lokacijskog problema definisanim matematičkim modelom razvijen je genetski
algoritam koji u obzir uzima sve navedene specifičnosti. Model je testiran na primeru
Republike Srbije. Rezultati testiranja su pokazali da najveći uticaj na broj i lokaciju centara
imaju transportni troškovi makrotokova robe, da udeo pojedinih vidova transporta u
ukupno ostvarenom transportnom radu ima značajan uticaj na tip, kapacitet i lokaciju
centara, kao i da razmatranje fiksnih operativnih troškova ima pozitivan uticaj na
određivanje kapaciteta centara. Testiranjem se, između ostalog, došlo do zaključka da
formulisani model i algoritam predstavljaju koristan alat pri donošenju strateških odluka, ne
samo pri lociranju logističkih centara već i pri dizajniranju i upravljaju distributivnim
sistemima.
Lokacijsko alokacijski problem postrojenja za generisanje električne energije iz
biomase modeliran je kao jednokriterijumski, diskretan, statički, lokacijsko alokacijski
problem na mreži. Definisani model ima za cilj da na osnovu količina raspoloživih vrsta
biomasa i njihove lokacije, cene biomase, potrebne količine biomase za godišnje
funkcionisanje postrojenja, investicionih i operativnih troškova postrojenja, definiše
optimalan broj i tip postrojenja, a potom lokaciju i nazivnu snagu za koje će ukupni troškovi
po jedinici dobijene električne energije biti najniži. Nadalje model omogućava da se
sagleda promena cene dobijene električne energije u zavisnosti od ukupno instalirane
snage električnih centrala, te da se na osnovu toga definišu granične vrednosti mogućih ili
ekonomski isplativih instaliranih snaga na definisanom području. U odnosu na dosadašnja
istraživanja, model omogućava izbor više tipova postrojenja, od kojih neka koriste
kombinaciju različitih vrsta biomasa. Takođe, uvedena su dva nova koeficijenta koja
omogućavaju preciznije definisanje realno za ovu namenu raspoloživih resursa biomasa:
VII