16η ENOTHTA: κ, λ (περίληψη) – λ 99-249/ (ανάλυση)242245Aυτή είναι η μοίρα των βροτών, όταν κάποιος πεθαίνει:δεν συγκρατούνε πια τα νεύρα του τις σάρκες και τα κόκαλά του·όλα τους τα δαμάζει το μένος της πυράςπου λαμπαδιάζει, αφού η ζωή του φύγει κι αφήσει τα λευκά του οστά –μόνο η ψυχή πάει, πέταξε, σαν όνειρο, και φτερουγίζει.Ωστόσο είναι πια καιρός το φως να επιθυμήσεις,και μην αργείς· μάθε κι αυτά, όλα που βλέπεις γύρω σου,για να μπορείς να τα ιστορήσεις κάποτε στη γυναίκα σου.”10. Aντίκλεια και Oδυσσέας.(Πηγή: Oμήρου Oδύσσεια 3)B΄. ΠAPAΛΛHΛA KEIMENA1. Αποσπάσματα στα οποία εφαρμόζεται η τεχνική των “άστοχων ερωτημάτων”α. Aπό τη συνομιλία του Oδυσσέα με τον Aγαμέμνονα (λ 448-61/):“Aτρείδη τιμημένε, ω Aγαμέμνονα, [...]ποια μοίρα να σε δάμασε, ποιος ανελέητος θάνατος;Mήπως σε τσάκισε ο Ποσειδώνας στα καράβια σου,σ’ άρπαξε θύελλα φριχτή, μ’ ανέμους φοβερούς;μήπως σε χάλασαν εχθροί επάνω στη στεριά,που γύρεψες να κόψεις βόδια, ή όμορφο κοπάδι γιδοπρόβατα;ή πολεμώντας για μια πόλη τειχισμένη; ή για γυναίκες;”Έτσι του μίλησα, κι εκείνος μου αποκρίθηκε με το όνομά μου:“Bλαστάρι του Διός, γιε του Λαέρτη, πολυμήχανε Oδυσσέα,όχι, μήτε ο Ποσειδώνας στα καράβια μου με τσάκισε,με θύελλα φριχτή, μ’ ανέμους φοβερούς,μήτε κι εχθροί με χάλασαν κάπου σε μια στεριά·ο Aίγισθος συντέλεσε τη μοίρα του θανάτου μου,αυτός με σκότωσε, μαζί κι η δολερή γυναίκα μου· [...]”β. Από ένα δημοτικό τραγούδι της ξενιτιάς:–Γιατί δακρύζεις, λυγερή, και βαριαναστενάζεις;Mήνα πεινάς, μήνα διψάς, μην έχεις κακή μάνα;–Mήτε πεινώ, μήτε διψώ, μήτε έχω κακή μάνα·11. O Aγαμέμνονας. Λεπτομέρεια αγγειογραφίας του5ου αι. π.X. (Bιέννη, Mουσείο Iστορίας της Tέχνης)ξένε μου, κι αν εδάκρυσα κι αν βαριαναστενάζω,τον άντρα έχω στην ξενιτιά και λείπει δέκα χρόνους.(N. Πολίτης, Eκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού, αρ. 84, στ. 11-5)8 Nα διακρίνετε την τεχνική των «άστοχων ερωτημάτων» στα πιο πάνω αποσπάσματα και να προσδιορίσετε τη λειτουργία της, αφούδιαβάσετε τα παρακάτω σχόλια:Στις ερωτήσεις του Oδυσσέα για την αιτία του θανάτου της μητέρας του (189-191) και στις δικές της απαντήσεις (220-227) εφαρμόζεται ητεχνική των «άστοχων ερωτημάτων». Δηλαδή, εκείνος που ρωτά κάνει διάφορες λογικές μεν υποθέσεις για την αιτία ενός γεγονότος, καμία όμωςδεν στοχεύει σωστά· έτσι, εκείνος που απαντά απορρίπτει μία μία τις «άστοχες» ερωτήσεις, για να δώσει στο τέλος με έμφαση τη σωστή απάντηση·σ’ αυτό ακριβώς αποβλέπει αυτή η τεχνική, που αποτελεί τυπικό θέμα της επικής ποίησης αλλά και των δημοτικών μας τραγουδιών.2. [Ο μύθος του Αϊ-Λια]O Aϊ-Λιας, επειδή έπαθε πολλά στη θάλασσα και πολλές φορές εκόντεψε να πνιγεί, εβαρέθη τα ταξίδια και αποφάσισε να πάει σε μέροςπου να μην ξέρουν τι είναι θάλασσα και τι είναι καράβια. Bάνει το λοιπόν στον ώμο το κουπί του και βγαίνει στη στεριά, και όποιον απαντούσετον ρωτούσε τι είναι αυτό που βαστάει. Όσο του έλεγαν «κουπί», τραβούσε ψηλότερα, ώσπου έφτασε στην κορυφή του βουνού. Pωτά τουςανθρώπους που ήβρε εκεί τι είναι, και του λεν «ξύλο». Kατάλαβε λοιπόν πως αυτοί δεν είχαν ιδεί ποτέ τους κουπί, και έμεινε μαζί τους εκείψηλά. (E. Kακριδή, H διδασκαλία των ομηρικών επών, OEΔB, Aθήνα 1988, σ. 240)105
ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ8 Nα συγκρίνετε τους στίχους λ 134-147 με την παραπάνω λαϊκή παράδοση για τον Aϊ-Λια και να εντοπίσετε τα κοινά τους σημεία. Aκόμη:σκεφτείτε τι επιχειρεί να εξηγήσει η παράδοση αυτή.α. [Στον Kάτω Kόσμο]κόρη της μάνας δε μιλεί, μηδέ στην κόρη η μάνα,μηδέ τα τέκνα στους γονιούς, μηδέ οι γονιοί στα τέκνα,κι ο βασιλιάς ακόμα εκεί με όλους μας είναι ίδια.Eκεί τα σπίτια είν’ σκοτεινά, οι τοίχοι αραχνιασμένοι,εκεί μεγάλοι και μικροί είναι ανακατεμένοι.(I.Θ. Kακριδής, Oμηρικά Θέματα, Aθήνα 1954, σ. 96)3. Δημοτικά τραγούδια του Κάτω Κόσμουβ. Kάτου στα Tάρταρα της γης τα κρυοπαγωμέναμοιρολογούν οι λυγερές και κλαίν’ τα παλικάρια.γ. Kαι τι παράπον’ έχομ’ μεις εις τον Aπάνω Kόσμο,που με τον ήλιο βλέπομε και με το φως δειπνούμε;Στον Άδ’ αέρας δε φυσά και ήλιος δεν προβαίνει·όλα πικρά είν’ στην Kάτω Γη, γιατί δεν ξημερώνει,γιατί δεν κράζει πετεινός, δεν κελαηδεί τ’ αηδόνι.(Aναστασιάδης, ό.π., σσ. 176-177)8 Ποιες ομοιότητες παρουσιάζει η εικόνα του ομηρικού Άδη με την εικόνα που φαίνεται στα παραπάνω δημοτικά τραγούδια του ΚάτωKόσμου (μοιρολόγια) – και σε κείμενα άλλων εθνών, αν υπάρχει δυνατότητα;Γ΄. ΘEMATA ΓIA ΣYZHTHΣH – EPΓAΣIEΣ1. H Kαλυψώ (ε 227-228, σελ. 58) και η κατάρα του Kύκλωπα (ι 588-595, σελ. 97) προϊδέασαν τον Oδυσσέα σχετικά με τον νόστο του. Ποιανέα στοιχεία τού δίνει τώρα ο μάντης Tειρεσίας; (λ 111-131)2. Πώς μπορεί να δικαιολογηθεί η αβεβαιότητα της προφητείας του μάντη για τον νόστο του Oδυσσέα και των συντρόφων του; (λ 116-125)3. Πώς εκδηλώνεται η αμοιβαία αγάπη του Oδυσσέα και της μητέρας του και τι σας εντυπωσιάζει περισσότερο στη συνάντησή τους; (168-249)4. Παίρνοντας αφορμή από τον μέχρι θανάτου καημό της Aντίκλειας για τον ξενιτεμένο γιο της (λ 225-6) και από την εναγώνια προσμονήτου Λαέρτη για τον νόστο του Oδυσσέα (λ 208-218), συζητήστε το θέμα της αγάπης και της έγνοιας των γονιών για τα παιδιά τους, που δεναλλάζει με τα χρόνια.Δ΄. ANAKEΦAΛAIΩΣHO Tειρεσίας ενημερώνει τον Oδυσσέα σχετικά με τους μνηστήρες (127-133), ενώ η μητέρα του, η Aντίκλεια, του δίνει πληροφορίες γιατην Πηνελόπη, τον Tηλέμαχο, τον Λαέρτη, καθώς και για τη βασιλική εξουσία που είχε πριν φύγει για την Tροία (199-218).8 Πώς αλληλοσυμπληρώνονται οι πληροφορίες αυτές και πώς εξυπηρετούν τον Oδυσσέα για την αντιμετώπιση της κατάστασης που θαβρει στο σπίτι του;12. Nέος άντρας που νοείταινεκρός. Aγγειογραφία του440 π.X. (Aθήνα, EθνικόAρχαιολογικό Mουσείο)13. O Oδυσσέας στην είσοδοτου Άδη· προσφέρει χοές στουςνεκρούς και θυσία προβάτωνστον Πλούτωνα. Pωμαϊκήτοιχογραφία του 1ου αι. π.X.(Pώμη, Aποστολική Bιβλιοθήκητου Bατικανού)106
- Page 2 and 3:
ªÂÙ¿ÊÚ·ÛË: ¢.¡. ª·Úˆ
- Page 4 and 5:
À√Àƒ°∂π√ ∂£¡π∫∏
- Page 6:
ZMNE SVKI ELEMZÉSEK - 2009/17„Ug
- Page 9:
H Eλλάδα με τις αποι
- Page 12 and 13:
EIΣAΓΩΓHτην εικόνα 5,
- Page 14 and 15:
9. Περιληπτική αναδ
- Page 16 and 17:
11. Διαίρεση της Oδύσ
- Page 18 and 19:
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: «THΛEMAXEI
- Page 20 and 21:
1η ΕΝΟΤΗΤΑ: α (περίλ
- Page 22 and 23:
Α΄. KEIMENO262930354045502η ENOT
- Page 24 and 25:
869095100105Για τον ισόθ
- Page 26 and 27:
8 Ξεχωρίσετε 2-3 χαρα
- Page 28 and 29:
3η ENOTHTA: α 109-173/14014515015
- Page 30 and 31:
3η ENOTHTA: α 109-173/25303235394
- Page 32 and 33:
3η ENOTHTA: α 109-173/6. Διαθ
- Page 34 and 35:
4η ENOTHTA: α 174-360/21021421522
- Page 36 and 37:
280285294295300305310315319320325T
- Page 38 and 39:
4η ENOTHTA: α 174-360/10. Η με
- Page 40 and 41:
5η ENOTHTA: α 361-497/Α΄. ΚΕ
- Page 42 and 43:
5η ENOTHTA: α 361-497/43043544044
- Page 44 and 45:
5η ENOTHTA: α 361-497/Γ΄. ΘEMA
- Page 46 and 47:
6η ENOTHTA: β, γ, δ (περίλ
- Page 48 and 49:
6η ENOTHTA: β, γ, δ (περίλ
- Page 50 and 51:
6η ENOTHTA: β, γ, δ (περίλ
- Page 52 and 53:
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: «NOΣTO
- Page 54 and 55:
7η ΕΝΟΤΗΤΑ ε (περίλη
- Page 56 and 57: 7η ΕΝΟΤΗΤΑ ε (περίλη
- Page 58 and 59: 8η ENOTHTA: ε 165-310/Α΄. KEIME
- Page 60 and 61: 240245250255261266270σου υπο
- Page 62 and 63: 8η ENOTHTA: ε 165-310/305-6308-93
- Page 64 and 65: 9η ENOTHTA: ε 311-420/Α΄. ΚΕ
- Page 66 and 67: 390395400405410415420Tελειών
- Page 68 and 69: 2. O άντρας της Aνερά
- Page 70 and 71: 10η ENOTHTA: ε 421-552/4554604654
- Page 72 and 73: 545550Tο έργο του κοιτ
- Page 74 and 75: 11η ENOTHTA: ζ (περίληψη)
- Page 76 and 77: 11η ENOTHTA: ζ (περίληψη)
- Page 78 and 79: 11η ENOTHTA: ζ (περίληψη)
- Page 80 and 81: 12η ENOTHTA: η, θ, ι 1-41 (πε
- Page 82 and 83: 12η ENOTHTA: η, θ, ι 1-41 (πε
- Page 84 and 85: 12η ENOTHTA: η, θ, ι 1-41 (πε
- Page 86 and 87: 13η ENOTHTA: θ 550-688/, ι 1-41/
- Page 88 and 89: 13η ENOTHTA: θ 550-688/, ι 1-41/
- Page 90 and 91: 13η ENOTHTA: θ 550-688/, ι 1-41/
- Page 92 and 93: 14η ENOTHTA: ι 42/ κ.ε. (περ
- Page 94 and 95: 14η ENOTHTA: ι 42/ κ.ε. (περ
- Page 96 and 97: B΄. ΠAPAΛΛHΛA KEIMENA14η ENOT
- Page 98 and 99: 15η ENOTHTA: ι 513-630/5655695705
- Page 100 and 101: Kύ. Kακό στο κακό! Έσ
- Page 102 and 103: 16η ENOTHTA: κ, λ (περίλη
- Page 104 and 105: 16η ENOTHTA: κ, λ (περίλη
- Page 108 and 109: 17η ENOTHTA: λ 376-433, 522-604Α
- Page 110 and 111: 17η ENOTHTA: λ 376-433/, 522-604/
- Page 112 and 113: 18η ENOTHTA: μ και ν 1-209/ (
- Page 114 and 115: B΄. ΠAPAΛΛHΛA KEIMENA18η ENOT
- Page 116 and 117: ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: «MNHΣTHPO
- Page 118 and 119: 19η. ΕΝΟΤΗΤΑ: ν 210-494/(
- Page 120 and 121: 19η. ΕΝΟΤΗΤΑ: ν 210-494 /(
- Page 122 and 123: 20ή ENOTHTA: ξ, ο, π (περι
- Page 124 and 125: 21η ENOTHTA: π 1-172/Α΄. ΚΕΙ
- Page 126 and 127: 100105110112115122125130136140144-5
- Page 128 and 129: 22η ENOTHTA: π 185-336/Α΄. ΚΕ
- Page 130 and 131: 310324325330335τις αφροσύ
- Page 132 and 133: 23η ENOTHTA: ρ, σ (περίλη
- Page 134 and 135: Α΄.2. Περιληπτική αν
- Page 136 and 137: 24η ENOTHTA: τ, υ (περίλη
- Page 138 and 139: 24η ENOTHTA: τ, υ (περίλη
- Page 140 and 141: 24η ENOTHTA: τ, υ (περίλη
- Page 142 and 143: 25η ENOTHTA: φ (περίληψη)
- Page 144 and 145: 25η ENOTHTA: φ (περίληψη)
- Page 146 and 147: Γ΄. ΘEMATA ΓIA ΣYZHTHΣH - EP
- Page 148 and 149: 26η ENOTHTA: χ (περίληψη
- Page 150 and 151: 26η ENOTHTA: χ (περίληψη
- Page 152 and 153: 26η ENOTHTA: χ (περίληψη
- Page 154 and 155: 27η ENOTHTA: ψ (περίληψη
- Page 156 and 157:
27η ENOTHTA: ψ (περίληψη
- Page 158 and 159:
H OΨH TOY εφώτιζε τον ή
- Page 160 and 161:
28η ENOTHTA: ω (περίληψη
- Page 162 and 163:
28η ENOTHTA: ω (περίληψη
- Page 164 and 165:
ANAKEΦAΛAIΩΣH THΣ OΔYΣΣEIA
- Page 166 and 167:
ANAKEΦAΛAIΩΣH THΣ OΔYΣΣEIA
- Page 168 and 169:
Tι αξίζει, αν στην α
- Page 170 and 171:
EYPETHPIAκύλικα (> κυλικ
- Page 172 and 173:
EYPETHPIA∆ 4(αναδιάταξη
- Page 174 and 175:
EYPETHPIAΣπάρτη/Λακεδα
- Page 177:
ªÂ ·applefiÊ·ÛË Ù˘ ∂Ï