869095100105Για τον ισόθεο μιλώ Πολύφημο 14 , που η δύναμή του επιβάλλεται μεγάλησ’ όλους τους Κύκλωπες· [...].Γι’ αυτόν λοιπόν ο κοσμοσείστης Ποσειδών, τον Oδυσσέα,αν δεν τον εξαφάνισε, περιπλανώμενο τον θέλειαπό την πατρική του γη μακριά.Tώρα ωστόσο όλοι εμείς είναι καιρός τον νόστο του να στοχαστούμε,το πώς θα επιστρέψει. Tότε κι ο Ποσειδών θα σταματήσει την οργή του·δεν γίνεται να αντιταχθεί στους άλλους αθανάτους,παρά τη θέληση όλων των θεών, μόνος εκείνος να αντιμάχεται. 15 »Tα μάτια λάμποντας, ανταποκρίθηκε η θεά Aθηνά:«Πατέρα μας Kρονίδη, των δυνατών ο παντοδύναμος,αν, όπως λες, συγκλίνει 16 πράγματι των μακαρίων η γνώμη, να επιστρέψειστο δικό του σπίτι ο Oδυσσεύς, με τόση γνώση που κατέχει,ας στείλουμε αμέσως τον Eρμή, ψυχοπομπό κι αργοφονιά,στης Ωγυγίας το νησί με δίχως καθυστέρηση να βρει την καλλιπλόκαμηνεράιδα 17 και να της πει την απαράβατη εντολή μας,τον νόστο του καρτερικού Oδυσσέα, πως πρέπει να επιστρέψει.Όσο για μένα, κατεβαίνω τώρα στην Iθάκη, τον γιο τουνα ερεθίσω, τόλμη θα βάλω στην καρδιά του, να συγκαλέσει σε συνέλευσητους Aχαιούς, που τρέφουν πλούσια κόμη .18να απαγορεύσει τους μνηστήρες όλους, όσοι κοπαδιαστά του σφάζουνπρόβατα και βόδια, με κέρατα στριφτά, πόδια λοξά στο βάδισμα.Kι ακόμη στη Σπάρτη θα τον στείλω και στις μεγάλες αμμουδιέςτης Πύλου, να μάθει, αν κάπου ακούσει, τον νόστο του πατέρα του –έτσι θα κατακτήσει φήμη στους ανθρώπους, που λαμπρή θα μείνει.»2η ENOTHTA: α 26-108/τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα θεὰγλαυκῶπις ᾿Αθήνη /93w H πρόταση της Aθηνάς4. O Ποσειδώναςμε τηντρίαινάτου. Απόαμφορέατου 540-530π.X. (Παρίσι,ΕθνικήBιβλιοθήκη– αντίγραφο)B΄. ΠAPAΛΛHΛO KEIMENOOι Mοίρες«Πολλοί λεν πως οι Mοίρες που παν να μοιράνουν το παιδί κρατούν η μεγάλη ψαλίδι, η άλληαδράχτι και η τρίτη ρόκα με λινάρι, και μ’ αυτά προσδιορίζουν πόσο θα ζήσει. Στο μοίραμα απάνουη μια με τη ρόκα γνέθει, η άλλη με τ’ αδράχτι τυλίγει την κλωστή, και κάθε τυλιξιά είναι κι έναςχρόνος· όταν τελειώσει το μοίραμα, η μεγάλη με το ψαλίδι κόβει την κλωστή. Aν σπάσει η κλωστήπροτού να τελειώσει το μοίραμα, παύουν κι οι Mοίρες και φεύγουν· και το παιδί θα ζήσει τόσαχρόνια, όσες τυλιξιές έχει τ’ αδράχτι, και θα γίνουν όσα επροφτάσανε να τον μοιράνουν οι Mοίρες.»(N. Πολίτης, Παραδόσεις A΄, σ. 561, εκδ. Eργάνη, Aθήναι 1965)8 Nα συσχετίσετε όσα σχετικά με τη μοίρα/«το γραφτό» λέγονται στους στίχους 36-39 και στηνπαραπάνω λαϊκή παράδοση και να εντοπίσετε τις διαφορές. Προσέξτε και τον διπλανό πίνακαμε τη λεζάντα του.5. Oι τρεις Mοίρες: η Kλωθώ γνέθειτο νήμα της ζωής, η Λάχεσις το τυλίγει–εδώ φαίνεται να παρακολουθεί– και ηΆτροπος το κόβει.(Έργο του M. Αγγέλου, 1475-1564)14 (στ. 82) O Kύκλωπας Πολύφημος ήταν γιος του Ποσειδώνα και της νεράιδας Θόωσας.15 (στ. 90-92) Τότε και ο Ποσειδών [...] να αντιμάχεται: Διαφαίνεται κιόλας στην ομηρική εποχή η βασική αρχή της δημοκρατίας, η αρχή της πλειοψηφίας.16 (στ. 95) συγκλίνει: συμφωνεί.17 (στ. 98-99) την καλλιπλόκαμη νεράιδα: τη νεράιδα με τους ωραίους πλοκάμους/τις ωραίες πλεξίδες.18 (στ. 103) τους Aχαιούς, που τρέφουν πλούσια κόμη: τους μακρυμάλληδες Aχαιούς. Στην Oδύσσεια οι Έλληνες ονομάζονται Aχαιοί ή Aργείοι ήΔαναοί. Tο όνομα Έλληνες είναι μεταγενέστερο. Eδώ πάντως πρόκειται για τους Iθακήσιους.23
ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑΓ΄. ΘEMATA ΓIA ΣYZHTHΣH - EPΓAΣIEΣ1. Ποια πρόσωπα πήραν τον λόγο στο συμβούλιο των θεών και για ποιους μίλησαν;2. Aν ο Ποσειδώνας παρευρισκόταν στο συμβούλιο των θεών, τι νομίζετε ότι θα υποστήριζε και με ποιο επιχείρημα ο Δίας θα μπορούσε να απορρίψειτην ένστασή του;3. Προσέξετε τη δήλωση του Δία για την ευθύνη του ανθρώπου σε σχέση με τη μοίρα του (στ. 36-39), το παράδειγμα του Aίγισθου (στ. 40-51) καιτο σχόλιο της Aθηνάς (στ. 54-55), και απαντήστε στις εξής ερωτήσεις:α. Ποια αντίληψη φαίνεται ότι έχουν οι άνθρωποι της ομηρικής εποχής για τις συμφορές που τους βρίσκουν και τι δηλώνει ο Δίας σχετικά μεαυτό το θέμα;β. Πού φαίνεται ότι ο ομηρικός άνθρωπος αποφασίζει ελεύθερα και έχει, άρα, την ευθύνη των πράξεών του;γ. Ποιον υπονοεί η Aθηνά, όταν λέει «να έχει την ίδια τύχη»;4. O Aίγισθος σκότωσε τον Aγαμέμνονα και παντρεύτηκε τη γυναίκα του, την Kλυταιμνήστρα. O γιος του Aγαμέμνονα, ο Oρέστης, πήρε εκδίκησησκοτώνοντας τον Aίγισθο.8 Aντιστοιχίστε την τελειωμένη αυτή ιστορία της οικογένειας του Aγαμέμνονα με την ανοιχτή ακόμη ιστορία της οικογένειας του Oδυσσέα καισχολιάστε την: ο Aίγισθος αντιστοιχεί στ........................................................· η Πηνελόπη στ .................................................· ο Oδυσσέαςστ ..................................... κι ο Tηλέμαχος στ ......................................... Oι αντιστοιχίες αυτές υποβάλλουν την ιδέα ότι όσα συνέβησανστην οικογένεια του .................................... μπορεί να ..........................................................................................................................5. Nα διακρίνετε τα σημεία που δείχνουν ότι οι αρχαίοι Έλληνες φαντάζονταν τους θεούς τους παρόμοιους με τους ανθρώπους (θεϊκός ανθρωπομορφισμός).Aυτό δεν σημαίνει μόνο ότι τους φαντάζονταν με ανθρώπινη μορφή, αλλά και ότι σκέφτονταν, αισθάνονταν, μιλούσαν και ενεργούσαν όπως οι άνθρωποι,σε ανώτερο όμως βαθμό· διαφορετική φαντάζονταν μόνο την τροφή τους (βλ. το σχόλιο 18 της 7ης Ενότητας, σελ. 54) και τους θεωρούσαναθάνατους. H κοινωνία τους ήταν αναπαράσταση της ανθρώπινης κοινωνίας της ομηρικής εποχής, που είχε χαρακτήρα πατριαρχικό*. Eπικοινωνούσανμε τους θνητούς παίρνοντας τη μορφή κάποιου συγκεκριμένου ανθρώπου (μεταμορφώνονταν δηλαδή)· ή (σπανιότερα) παρουσιάζοντανμε το πραγματικό τους (υποτίθεται) πρόσωπο, οπότε μιλούμε για θεϊκή επιφάνεια, για αυτοπρόσωπη δηλαδή εμφάνιση του θεού· συχνά όμωςγίνεται λόγος και για αθέατη θεϊκή βοήθεια (ως θεϊκή φώτιση ή συμπαράσταση κ.τ.ό.).6. O ποιητής άλλοτε αφηγείται ο ίδιος σε τρίτο πρόσωπο και άλλοτε οι ήρωές του σε πρώτο πρόσωπο· ζωντανεύουν έτσι οι ήρωες μπροστάμας με τον διάλογο (ή με μονόλογο) και δραματοποιούν την αφήγηση, σαν να δίνουν παράσταση. Oι δύο αυτές τεχνικές της αφήγησης(αφηγηματικές τεχνικές), η τριτοπρόσωπη και η πρωτοπρόσωπη/διαλογική/δραματική, εναλλάσσονται· επικρατέστερη είναι ηδεύτερη.8 Mετατρέψτε τον πρωτοπρόσωπο λόγο της Aθηνάς στους στίχους 101-103 σε τριτοπρόσωπο αρχίζοντας με τη φράση: H Aθηνά είπε ότι... Tιδιαπιστώνετε;7. O Όμηρος προετοιμάζει συχνά τους ακροατές του για όσα θα ακολουθήσουν με διάφορους τρόπους: άλλοτε προγραμματίζει τη δράση, όπως μετο ................................................................................................ (στ. 97-107), άλλοτε προειδοποιεί για την εξέλιξη της δράσης, όπως για τον................................................................................................ (στ. 89-90), άλλοτε προϊδεάζει απλώς για την τύχη ορισμένων ηρώων, όπωςγια την τιμωρία των ................................................................................................ (στ. 54-55) κτλ.H συστηματική αυτή προετοιμασία για τα επόμενα λέγεται προοικονομία. Mε την αφηγηματική αυτή τεχνική το βάρος δεν δίνεται τόσο στο τιθα συμβεί, όσο στο πώς αυτό θα παρουσιαστεί.8. Tα επίθετα είναι συχνά στα ομηρικά έπη και αποδίδουν ουσιαστικές ιδιότητες στα πρόσωπα και στα πραγμάτα που συνοδεύουν. Άλλοτετονίζουν μια χαρακτηριστική τους ιδιότητα (είναι δηλαδή χαρακτηριστικά επίθετα, π.χ. «τον άντρα τον πολύτροπο», «ο ξακουστός Oρέστης»)και άλλοτε προβάλλουν μια εικόνα τους (είναι δηλαδή περιγραφικά επίθετα, π.χ. «στις θολωτές σπηλιές», «την καλλιπλόκαμηνεράιδα»).24
- Page 2 and 3: ªÂÙ¿ÊÚ·ÛË: ¢.¡. ª·Úˆ
- Page 4 and 5: À√Àƒ°∂π√ ∂£¡π∫∏
- Page 6: ZMNE SVKI ELEMZÉSEK - 2009/17„Ug
- Page 9: H Eλλάδα με τις αποι
- Page 12 and 13: EIΣAΓΩΓHτην εικόνα 5,
- Page 14 and 15: 9. Περιληπτική αναδ
- Page 16 and 17: 11. Διαίρεση της Oδύσ
- Page 18 and 19: ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: «THΛEMAXEI
- Page 20 and 21: 1η ΕΝΟΤΗΤΑ: α (περίλ
- Page 22 and 23: Α΄. KEIMENO262930354045502η ENOT
- Page 26 and 27: 8 Ξεχωρίσετε 2-3 χαρα
- Page 28 and 29: 3η ENOTHTA: α 109-173/14014515015
- Page 30 and 31: 3η ENOTHTA: α 109-173/25303235394
- Page 32 and 33: 3η ENOTHTA: α 109-173/6. Διαθ
- Page 34 and 35: 4η ENOTHTA: α 174-360/21021421522
- Page 36 and 37: 280285294295300305310315319320325T
- Page 38 and 39: 4η ENOTHTA: α 174-360/10. Η με
- Page 40 and 41: 5η ENOTHTA: α 361-497/Α΄. ΚΕ
- Page 42 and 43: 5η ENOTHTA: α 361-497/43043544044
- Page 44 and 45: 5η ENOTHTA: α 361-497/Γ΄. ΘEMA
- Page 46 and 47: 6η ENOTHTA: β, γ, δ (περίλ
- Page 48 and 49: 6η ENOTHTA: β, γ, δ (περίλ
- Page 50 and 51: 6η ENOTHTA: β, γ, δ (περίλ
- Page 52 and 53: ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: «NOΣTO
- Page 54 and 55: 7η ΕΝΟΤΗΤΑ ε (περίλη
- Page 56 and 57: 7η ΕΝΟΤΗΤΑ ε (περίλη
- Page 58 and 59: 8η ENOTHTA: ε 165-310/Α΄. KEIME
- Page 60 and 61: 240245250255261266270σου υπο
- Page 62 and 63: 8η ENOTHTA: ε 165-310/305-6308-93
- Page 64 and 65: 9η ENOTHTA: ε 311-420/Α΄. ΚΕ
- Page 66 and 67: 390395400405410415420Tελειών
- Page 68 and 69: 2. O άντρας της Aνερά
- Page 70 and 71: 10η ENOTHTA: ε 421-552/4554604654
- Page 72 and 73: 545550Tο έργο του κοιτ
- Page 74 and 75:
11η ENOTHTA: ζ (περίληψη)
- Page 76 and 77:
11η ENOTHTA: ζ (περίληψη)
- Page 78 and 79:
11η ENOTHTA: ζ (περίληψη)
- Page 80 and 81:
12η ENOTHTA: η, θ, ι 1-41 (πε
- Page 82 and 83:
12η ENOTHTA: η, θ, ι 1-41 (πε
- Page 84 and 85:
12η ENOTHTA: η, θ, ι 1-41 (πε
- Page 86 and 87:
13η ENOTHTA: θ 550-688/, ι 1-41/
- Page 88 and 89:
13η ENOTHTA: θ 550-688/, ι 1-41/
- Page 90 and 91:
13η ENOTHTA: θ 550-688/, ι 1-41/
- Page 92 and 93:
14η ENOTHTA: ι 42/ κ.ε. (περ
- Page 94 and 95:
14η ENOTHTA: ι 42/ κ.ε. (περ
- Page 96 and 97:
B΄. ΠAPAΛΛHΛA KEIMENA14η ENOT
- Page 98 and 99:
15η ENOTHTA: ι 513-630/5655695705
- Page 100 and 101:
Kύ. Kακό στο κακό! Έσ
- Page 102 and 103:
16η ENOTHTA: κ, λ (περίλη
- Page 104 and 105:
16η ENOTHTA: κ, λ (περίλη
- Page 106 and 107:
16η ENOTHTA: κ, λ (περίλη
- Page 108 and 109:
17η ENOTHTA: λ 376-433, 522-604Α
- Page 110 and 111:
17η ENOTHTA: λ 376-433/, 522-604/
- Page 112 and 113:
18η ENOTHTA: μ και ν 1-209/ (
- Page 114 and 115:
B΄. ΠAPAΛΛHΛA KEIMENA18η ENOT
- Page 116 and 117:
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: «MNHΣTHPO
- Page 118 and 119:
19η. ΕΝΟΤΗΤΑ: ν 210-494/(
- Page 120 and 121:
19η. ΕΝΟΤΗΤΑ: ν 210-494 /(
- Page 122 and 123:
20ή ENOTHTA: ξ, ο, π (περι
- Page 124 and 125:
21η ENOTHTA: π 1-172/Α΄. ΚΕΙ
- Page 126 and 127:
100105110112115122125130136140144-5
- Page 128 and 129:
22η ENOTHTA: π 185-336/Α΄. ΚΕ
- Page 130 and 131:
310324325330335τις αφροσύ
- Page 132 and 133:
23η ENOTHTA: ρ, σ (περίλη
- Page 134 and 135:
Α΄.2. Περιληπτική αν
- Page 136 and 137:
24η ENOTHTA: τ, υ (περίλη
- Page 138 and 139:
24η ENOTHTA: τ, υ (περίλη
- Page 140 and 141:
24η ENOTHTA: τ, υ (περίλη
- Page 142 and 143:
25η ENOTHTA: φ (περίληψη)
- Page 144 and 145:
25η ENOTHTA: φ (περίληψη)
- Page 146 and 147:
Γ΄. ΘEMATA ΓIA ΣYZHTHΣH - EP
- Page 148 and 149:
26η ENOTHTA: χ (περίληψη
- Page 150 and 151:
26η ENOTHTA: χ (περίληψη
- Page 152 and 153:
26η ENOTHTA: χ (περίληψη
- Page 154 and 155:
27η ENOTHTA: ψ (περίληψη
- Page 156 and 157:
27η ENOTHTA: ψ (περίληψη
- Page 158 and 159:
H OΨH TOY εφώτιζε τον ή
- Page 160 and 161:
28η ENOTHTA: ω (περίληψη
- Page 162 and 163:
28η ENOTHTA: ω (περίληψη
- Page 164 and 165:
ANAKEΦAΛAIΩΣH THΣ OΔYΣΣEIA
- Page 166 and 167:
ANAKEΦAΛAIΩΣH THΣ OΔYΣΣEIA
- Page 168 and 169:
Tι αξίζει, αν στην α
- Page 170 and 171:
EYPETHPIAκύλικα (> κυλικ
- Page 172 and 173:
EYPETHPIA∆ 4(αναδιάταξη
- Page 174 and 175:
EYPETHPIAΣπάρτη/Λακεδα
- Page 177:
ªÂ ·applefiÊ·ÛË Ù˘ ∂Ï