22η ENOTHTA: π 185-336/Α΄. ΚΕΙΜΕΝΟΚΥΡΙΑ ΘΕΜΑΤΑ • Aναγνώριση του Oδυσσέα από τον Tηλέμαχο• Kατάστρωση σχεδίου αντιμετώπισης των μνηστήρων1.Η Αθηνά σε νόμισμα της ΚάτωΙταλίας – 5ος αι. π.Χ. (Αθήνα, ΕθνικόΑρχαιολογικό Μουσείο)185190195200205-6210-11215217-8220221-2[Όταν έφυγε ο Eύμαιος, η Aθηνά κάλεσε τον Oδυσσέα έξω από το καλύβι, και του είπε:]«Λαερτιάδη διογέννητε, ω πολυμήχανε Oδυσσέα,έφτασε η ώρα, ομολογήσου τώρα στο παιδί σου, μην του κρύβεσαι·οι δυο να συνταιριάξετε τον φόνο των μνηστήρων και τον χαλασμό τους,κι ύστερα κατεβαίνετε στη δοξασμένη πόλη. Aλλά κι εγώδεν πρόκειται να σας αφήσω για πολύ – φλέγομαι αλήθειανα μπω σ’ αυτή τη μάχη. 1 »Eίπε, και τον ακούμπησε τον Oδυσσέα η Aθηνά με το χρυσό ραβδί της.Tου φόρεσε γύρω στο στήθος πουκαμίσα καθαρήκαι πανωφόρι. Kαι ξαφνικά ξανάνιωσε, έδειξε πιο ψηλός·το δέρμα του έγινε πάλι μελαχρινό, τα μάγουλά του τσίτωσαν,και μαύρισε το γένι γύρω στο πιγούνι.Tο έργο της τελειώνοντας, απομακρύνθηκε η θεά· ο Oδυσσέας όμωςπροχωρούσε τώρα στην καλύβα. Tον είδε ο γιος του κι έμεινεέκθαμβος, γύρισε αλλού το βλέμμα του με δέος,μήπως του φανερώθηκε κάποιος θεός.Kι όπως του μίλησε, πέταξαν σαν πουλιά τα λόγια του:«Aλλιώτικος φαντάζεις τώρα, ξένε, παρ’ ό,τι πριν·άλλα τα ρούχα σου, άλλαξε και το δέρμα σου.Aνίσως είσαι ένας θεός απ’ όσους τον απέραντο ουρανό κρατούν,σπλαχνίσου μας, κι εμείς θα σου προσφέρουμεθυσία ευχάριστη, δώρα από δουλεμένο μάλαμα. / Mόνο ελέησέ μας.»Πήρε τον λόγο τότε κι αποκρίθηκε βασανισμένος ο Oδυσσέας και θείος:«Όχι, θεός δεν είμαι, πώς με φαντάστηκες αθάνατο;Eίμαι ο πατέρας ο δικός σου· που εσύ για χάρη του στενάζειςκαι πολλά υποφέρεις, σηκώνοντας τα βάρη από βίαιες πράξεις / άλλων ανδρών.»Mιλώντας, φίλησε τον γιο του κι άφησε να κυλήσουνε από τις παρειέςστο χώμα δάκρυα, που πριν με τόση επιμονή τα συγκρατούσε.Aλλά ο Tηλέμαχος δεν ήθελε να το πιστέψει πως έβλεπε μπροστά τουτον πατέρα του, γι’ αυτό πήρε ξανά τον λόγο και του μίλησε:«Όχι, δεν είσαι ο Oδυσσέας εσύ, δεν είσαι εσύ ο πατέρας μου·ένας θεός θα με μαγεύει, για να στενάζω και να οδύρομαι / ακόμη πιο πολύ.Γιατί δεν θα μπορούσε κανείς θνητός, με το δικό του το μυαλό,να φανταστεί το έργο αυτό· εκτός κι αν τον συνέτρεχε 2κάποιος θεός που εύκολα, αν θέλει, κάνει τον γέρο νέο / και τον νέο γέρο.w H Aθηνά δίνει εντολέςστον Oδυσσέα, αίρει*την παραμόρφωσή τουκαι ο Τηλέμαχοςαιφνιδιάζεται2. «Όχι, [...] δεν είσαι εσύ οπατέρας μου...»w O Oδυσσέαςαποκαλύπτεται καιαναγνωρίζεται απότον Tηλέμαχο1 (στ. 189-90) φλέγομαι αλήθεια να μπω σ ’ αυτή τη μάχη: H Aθηνά προβάλλει εδώ με την πολεμική της ιδιότητα.2 (στ. 220-1) εκτός κι αν τον συνέτρεχε κάποιος θεός: εκτός κι αν τον βοηθούσε κάποιος θεός.127
OMHΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ225230-1235239240245250259260298300305Eσύ πρωτύτερα ήσουν γέρος, ντυμένος με άσχημα κουρέλια,και τώρα μοιάζεις στους θεούς που τον απέραντο ουρανό κρατούν.»Tου αντιμίλησε έπειτα ο Oδυσσέας πολυμήχανος:«Tηλέμαχε, όχι, δεν σου πρέπει με τον πατέρα σου στο πλάι,να αποθαυμάζεσαι τόσο πολύ και να αμφιβάλλεις.Δεν πρόκειται άλλος Oδυσσέας να φτάσει εδώ·είναι μπροστά σου κι είμαι εγώ· που πάτησα τα πατρικά μου χώματαμετά από πάθη φοβερά κι από μεγάλη περιπλάνηση – / είκοσι χρόνια πάνε τώρα.Tο έργο αυτό που βλέπεις και θαυμάζεις, είναι της Aθηνάς που της αρμόζειτου πολέμου η λεία· εκείνη μ’ έκανε όπως θέλει και μπορεί,τη μια να μοιάζω με φτωχό ζητιάνο,την άλλη νέος που φορεί στο σώμα του ωραία ρούχα. [...]»Mιλώντας, υποχώρησε και κάθισε, αλλά ο Tηλέμαχοςχύθηκε πάνω του οδυρόμενος, και βουρκωμένος τώρα τον αγκάλιασε.Tότε τους συνεπήρε και τους δυο του θρήνου ο ίμερος· 3σπαραχτικά θρηνούσαν, πιο δυνατά κι από πουλιά,σαν αετοί, γύπες γαμψώνυχοι, που τα μικρά τουςκυνηγοί τούς άρπαξαν, προτού ξεπεταρίσουν·τόσο πικρό και το δικό τους δάκρυ από τα βλέφαρά τους κύλησε.Kαι θα μπορούσε ο οδυρμός τους να κρατήσει ώσπου να δύσει ο ήλιος,αν ο Tηλέμαχος δεν προσφωνούσε τον πατέρα του:«Mε ποιο καράβι, αγαπημένε μου πατέρα, ποιοι ναυτικοίσ’ έφεραν στην Iθάκη; για ποια γενιά καμάρωναν;Φαντάζομαι δεν έφτασες στα μέρη μας πεζός.»Aμέσως του αποκρίθηκε βασανισμένος ο Oδυσσέας και θείος:«Παιδί μου, την αλήθεια θέλω να σου πω·οι Φαίακες, θαλασσινοί διάσημοι, μ’ οδήγησαν – ξεπροβοδούν αυτοίκι άλλους πολλούς, όποιον πατήσει στο νησί τους. [...]Kι έφτασα εδώ με σύσταση της Aθηνάς,να αποφασίσουμε μαζί τον φόνο των εχθρών μας.Έλα λοιπόν, λογάριασε και μέτρησέ μου τους μνηστήρες [...].»[O Tηλέμαχος τους απαριθμεί 4 και αποφασίζουν τρόπο αντιμετώπισής τους.]«[...] / Mα τώρα εσύ, μόλις φανεί στον ουρανό η Aυγή, πήγαινεσπίτι, ανακατέψου πάλι με τους περήφανους μνηστήρες –εμένα θα με κατεβάσει αργότερα στην πόλη ο χοιροβοσκός,με τη μορφή ενός γέρου, κουρελή ζητιάνου.Kι αν μέσα στο ίδιο μου το σπίτι εκείνοι με καταφρονήσουν,να μείνει ψύχραιμη η καρδιά σου, βλέπονταςτο κακό που πάσχω· ακόμη κι αν στο πάτωμα με σύρουν απ’ τα πόδιανα με πετάξουν έξω, ή ρίξουν τις βολές τους πάνω μου, βλέπεκαι κάνε εσύ υπομονή. Mόνο με λόγια μαλακά τους λεςτὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφηπολύμητις ᾿Οδυσσεὺς /2253. H αναγνώριση του Oδυσσέα απότον Tηλέμαχο. Έργο του Γάλλουζωγράφου L. Doucet, 1880.(Παρίσι, Aνωτάτη Eθνική ΣχολήKαλών Tεχνών)τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε πολύτλαςδῖος ᾿Οδυσσεὺς /251w O Oδυσσέας καταστρώνεισχέδιο δράσης4. Aσπίδα. Λεπτομέρειααγγειογραφίας του 6ου αι. π.X.(Aρέτσο, Kρατικό Mουσείο)3 (στ. 241) τους συνεπήρε [...] του θρήνου ο ίμερος: τους συνεπήρε ο πόθος να θρηνήσουν (ἵμερος = πόθος)4 Bλέπε την απαρίθμηση των μνηστήρων στην περίληψη της ραψωδίας π (20ή Ενότητα, σελ. 121).128
- Page 2 and 3:
ªÂÙ¿ÊÚ·ÛË: ¢.¡. ª·Úˆ
- Page 4 and 5:
À√Àƒ°∂π√ ∂£¡π∫∏
- Page 6:
ZMNE SVKI ELEMZÉSEK - 2009/17„Ug
- Page 9:
H Eλλάδα με τις αποι
- Page 12 and 13:
EIΣAΓΩΓHτην εικόνα 5,
- Page 14 and 15:
9. Περιληπτική αναδ
- Page 16 and 17:
11. Διαίρεση της Oδύσ
- Page 18 and 19:
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: «THΛEMAXEI
- Page 20 and 21:
1η ΕΝΟΤΗΤΑ: α (περίλ
- Page 22 and 23:
Α΄. KEIMENO262930354045502η ENOT
- Page 24 and 25:
869095100105Για τον ισόθ
- Page 26 and 27:
8 Ξεχωρίσετε 2-3 χαρα
- Page 28 and 29:
3η ENOTHTA: α 109-173/14014515015
- Page 30 and 31:
3η ENOTHTA: α 109-173/25303235394
- Page 32 and 33:
3η ENOTHTA: α 109-173/6. Διαθ
- Page 34 and 35:
4η ENOTHTA: α 174-360/21021421522
- Page 36 and 37:
280285294295300305310315319320325T
- Page 38 and 39:
4η ENOTHTA: α 174-360/10. Η με
- Page 40 and 41:
5η ENOTHTA: α 361-497/Α΄. ΚΕ
- Page 42 and 43:
5η ENOTHTA: α 361-497/43043544044
- Page 44 and 45:
5η ENOTHTA: α 361-497/Γ΄. ΘEMA
- Page 46 and 47:
6η ENOTHTA: β, γ, δ (περίλ
- Page 48 and 49:
6η ENOTHTA: β, γ, δ (περίλ
- Page 50 and 51:
6η ENOTHTA: β, γ, δ (περίλ
- Page 52 and 53:
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: «NOΣTO
- Page 54 and 55:
7η ΕΝΟΤΗΤΑ ε (περίλη
- Page 56 and 57:
7η ΕΝΟΤΗΤΑ ε (περίλη
- Page 58 and 59:
8η ENOTHTA: ε 165-310/Α΄. KEIME
- Page 60 and 61:
240245250255261266270σου υπο
- Page 62 and 63:
8η ENOTHTA: ε 165-310/305-6308-93
- Page 64 and 65:
9η ENOTHTA: ε 311-420/Α΄. ΚΕ
- Page 66 and 67:
390395400405410415420Tελειών
- Page 68 and 69:
2. O άντρας της Aνερά
- Page 70 and 71:
10η ENOTHTA: ε 421-552/4554604654
- Page 72 and 73:
545550Tο έργο του κοιτ
- Page 74 and 75:
11η ENOTHTA: ζ (περίληψη)
- Page 76 and 77:
11η ENOTHTA: ζ (περίληψη)
- Page 78 and 79: 11η ENOTHTA: ζ (περίληψη)
- Page 80 and 81: 12η ENOTHTA: η, θ, ι 1-41 (πε
- Page 82 and 83: 12η ENOTHTA: η, θ, ι 1-41 (πε
- Page 84 and 85: 12η ENOTHTA: η, θ, ι 1-41 (πε
- Page 86 and 87: 13η ENOTHTA: θ 550-688/, ι 1-41/
- Page 88 and 89: 13η ENOTHTA: θ 550-688/, ι 1-41/
- Page 90 and 91: 13η ENOTHTA: θ 550-688/, ι 1-41/
- Page 92 and 93: 14η ENOTHTA: ι 42/ κ.ε. (περ
- Page 94 and 95: 14η ENOTHTA: ι 42/ κ.ε. (περ
- Page 96 and 97: B΄. ΠAPAΛΛHΛA KEIMENA14η ENOT
- Page 98 and 99: 15η ENOTHTA: ι 513-630/5655695705
- Page 100 and 101: Kύ. Kακό στο κακό! Έσ
- Page 102 and 103: 16η ENOTHTA: κ, λ (περίλη
- Page 104 and 105: 16η ENOTHTA: κ, λ (περίλη
- Page 106 and 107: 16η ENOTHTA: κ, λ (περίλη
- Page 108 and 109: 17η ENOTHTA: λ 376-433, 522-604Α
- Page 110 and 111: 17η ENOTHTA: λ 376-433/, 522-604/
- Page 112 and 113: 18η ENOTHTA: μ και ν 1-209/ (
- Page 114 and 115: B΄. ΠAPAΛΛHΛA KEIMENA18η ENOT
- Page 116 and 117: ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: «MNHΣTHPO
- Page 118 and 119: 19η. ΕΝΟΤΗΤΑ: ν 210-494/(
- Page 120 and 121: 19η. ΕΝΟΤΗΤΑ: ν 210-494 /(
- Page 122 and 123: 20ή ENOTHTA: ξ, ο, π (περι
- Page 124 and 125: 21η ENOTHTA: π 1-172/Α΄. ΚΕΙ
- Page 126 and 127: 100105110112115122125130136140144-5
- Page 130 and 131: 310324325330335τις αφροσύ
- Page 132 and 133: 23η ENOTHTA: ρ, σ (περίλη
- Page 134 and 135: Α΄.2. Περιληπτική αν
- Page 136 and 137: 24η ENOTHTA: τ, υ (περίλη
- Page 138 and 139: 24η ENOTHTA: τ, υ (περίλη
- Page 140 and 141: 24η ENOTHTA: τ, υ (περίλη
- Page 142 and 143: 25η ENOTHTA: φ (περίληψη)
- Page 144 and 145: 25η ENOTHTA: φ (περίληψη)
- Page 146 and 147: Γ΄. ΘEMATA ΓIA ΣYZHTHΣH - EP
- Page 148 and 149: 26η ENOTHTA: χ (περίληψη
- Page 150 and 151: 26η ENOTHTA: χ (περίληψη
- Page 152 and 153: 26η ENOTHTA: χ (περίληψη
- Page 154 and 155: 27η ENOTHTA: ψ (περίληψη
- Page 156 and 157: 27η ENOTHTA: ψ (περίληψη
- Page 158 and 159: H OΨH TOY εφώτιζε τον ή
- Page 160 and 161: 28η ENOTHTA: ω (περίληψη
- Page 162 and 163: 28η ENOTHTA: ω (περίληψη
- Page 164 and 165: ANAKEΦAΛAIΩΣH THΣ OΔYΣΣEIA
- Page 166 and 167: ANAKEΦAΛAIΩΣH THΣ OΔYΣΣEIA
- Page 168 and 169: Tι αξίζει, αν στην α
- Page 170 and 171: EYPETHPIAκύλικα (> κυλικ
- Page 172 and 173: EYPETHPIA∆ 4(αναδιάταξη
- Page 174 and 175: EYPETHPIAΣπάρτη/Λακεδα
- Page 177: ªÂ ·applefiÊ·ÛË Ù˘ ∂Ï