11η ENOTHTA: ζ (περίληψη) – ζ 139-259/ (ανάλυση)A΄.1. Στην πορεία προς τον νόστο ο Oδυσσέας βγαίνει ναυαγός στη Σχερία, όπου δέχεταιπολύπλευρη φιλοξενία, εξιστορεί τις περιπέτειές του και με τη βοήθεια των Φαιάκων φτάνει στηνIθάκη. Tο επεισόδιο αυτό είναι εκτεταμένο (ζ-ν 209/) και ονομάζεται «Φαιακίδα».A΄.2. Περιληπτική αναδιήγηση της ζ ραψωδίας: Ὀδυσσέως ἄφιξις εἰς Φαίακας(Άφιξη του Oδυσσέα στη χώρα των Φαιάκων – τη Σχερία)Eνώ ο Oδυσσέας κοιμόταν στα ξερά φύλλα των θάμνων κοντά στο ποτάμι, η Aθηνά παρότρυνεστο όνειρο την έφηβη βασιλοπούλα των Φαιάκων να πάει να πλύνει τα ρούχα, γιατί πλησίαζε η ώρατου γάμου της. Πρωί πρωί λοιπόν η Nαυσικά (32η μέρα της Oδύσσειας) ζήτησε από τον πατέρα τηςνα ετοιμαστεί ένα αμάξι, και φορτωμένο με ρούχα το οδήγησε η ίδια στο ποτάμι συνοδευόμενη απόυπηρέτριες. Έπλυναν και άπλωσαν τα ρούχα και, περιμένοντας να στεγνώσουν, λούστηκαν, κολάτσισανκαι άρχισαν να παίζουν με το τόπι.H Aθηνά όμως φρόντισε να πέσει το τόπι στο ποτάμι, ώστε από τις φωνές των κοριτσιών να ξυπνήσειο ταλαιπωρημένος ναυαγός και να δεχτεί την πρώτη φιλόξενη περιποίηση από τη Nαυσικά.Λουσμένος και ντυμένος, έπειτα, ο Oδυσσέας έλαμψε από ομορφιά και χάρη. Προκάλεσε έτσι τονθαυμασμό της βασιλοπούλας, που μιλώντας στις ακόλουθές της ευχήθηκε ένας τέτοιος άντρας να τηνπαντρευτεί.Tην ώρα που ο Oδυσσέας έτρωγε, τα κορίτσια μάζεψαν τα ρούχα και ετοιμάστηκαν για τηνεπιστροφή. H Nαυσικά, πριν ξεκινήσει, συμβούλεψε τον ξένο να ακολουθήσει το αμάξι τους προς τηνπόλη με τα πυργωμένα τείχη, το διπλό λιμάνι και την πετροστρωμένη αγορά με τον βωμό του Ποσειδώνακαι τα εργαστήρια των ναυτικών, όπου κατασκευάζονταν τα ευέλικτα καράβια τους – για όπλα δενενδιαφέρονταν οι Φαίακες. Eπειδή όμως φοβάται το κουτσομπολιό τους, αν δουν να τη συνοδεύει έναςξένος άντρας, του ζήτησε να σταματήσει στο άλσος της Aθηνάς, έξω από την πόλη, ώσπου να φτάσουνστο παλάτι. Tον συμβούλεψε, τέλος, να απευθυνθεί στη μητέρα της, την Αρήτη, γιατί, αν κερδίσει τησυμπάθειά της, θα πετύχει γρήγορα τον νόστο του. Aκολούθησε λοιπόν ο Oδυσσέας το αμάξι, σταμάτησεστο άλσος της Aθηνάς και προσευχήθηκε στη θεά να προδιαθέσει τους Φαίακες ευνοϊκά απέναντί του.1. Άρμα οδηγούμενο από κορίτσια.Λεπτομέρεια αποκατεστημένηςτοιχογραφίας της Tίρυνθας(1500 π.X.).2. O Oδυσσέας ακολουθεί... (κάρτα).Α΄.3. ΚΕΙΜΕΝΟΚΥΡΙ0 ΘΕΜΑ: Συνάντηση του Οδυσσέα με τη Ναυσικά140145Πέρασε ωστόσο η ώρα κι έπρεπε [η Nαυσικά]τον δρόμο πάλι να πάρει της επιστροφής προς το παλάτι,να ξαναζέψει τα μουλάρια και να διπλώσει τα ωραία της ρούχα.Tότε ακριβώς άλλα στοχάστηκε, τα μάτια λάμποντας, η θεά Aθηνά·πώς θα ξυπνήσει ο Oδυσσέας, να δει την κόρη την πεντάμορφη,που θα τον οδηγούσε προς την πόλη όπου και κατοικούν οι Φαίακες.Kαθώς λοιπόν τη σφαίρα ρίχνει η Nαυσικά σε μια από τις κοπέλες,η κοπελιά ξαστόχησε,κι έπεσε η μπάλα στα βαθιά νερά του ποταμού. Ύψωσαν τότε μια φωνήμεγάλη, κι ο θείος Oδυσσέας ξυπνά. Aνασηκώθηκε και ταραγμένοςσυλλογίστηκε στα φρένα και στον νου του:3. Nαυσικά. Xάλκινο γλυπτότου N. Xατζηκυριάκου-Γκίκα(1906-1994).73
ΟΜΗΡΟΥ Ο∆ΥΣΣΕΙΑ150155160165170175«Aλίμονό μου! Σε ποιων ανθρώπων έφτασα πάλι τη χώρα;είναι αλαζόνες, άγριοι κι άδικοι; ή μήπως τη φιλοξενία γνωρίζουνκι ο νους τους σέβεται τα θεία; 1Στ’ αυτιά μου ωστόσο χτύπησε μια κοριτσίστικη φωνή,λες κι ήταν από κόρες Nύμφες 2που, μένοντας ψηλά στα όρη, κατεβαίνουνστις πηγές των ποταμών ή σε λιβάδια χλοερά.Eκτός κι αν βρίσκομαι σε κάποιον τόποόπου μιλούν και μένουν άνθρωποι θνητοί.Άλλο δεν έχω, μόνος μου πρέπει να δοκιμάσω, να δω τι τρέχει.»Eίπε κι από τα θάμνα του αναδύθηκε θείος ο Oδυσσέας, χώνειτο στιβαρό του χέρι σε σύδεντρο πυκνό και σπάζειένα κλαδί με φύλλα, τη γύμνια του να προστατέψει στ’ αντρικά του μέλη. 3Kαι κίνησε σαν το περήφανο λιοντάρι που περιφέρεται στα όρη,το δέρνει ο άνεμος και το μουσκεύει η μπόρα,εκείνο όμως με τα μάτια φλογισμένα προχωρείψάχνοντας για γελάδια, αρνιά κι ελάφια ανήμερα,το σπρώχνει η πείνα στα κοπάδια, ακόμη και σε μάντρα φυλαγμένη·παρόμοιος έμελλε κι ο Oδυσσέας να σμίξει με κόρες καλλιπλόκαμες,έτσι όπως ήτανε γυμνός, γιατί τον πίεζε η ανάγκη.Όμως τους φάνηκε φριχτός, απ’ την αλμύρα φαγωμένος·σκόρπισαν τότε πανικόβλητες, εδώ η μιαη άλλη αλλού, γυρεύοντας πού να κρυφτούν στα υψώματα της όχθης.Mόνο του Aλκινόου η θυγατέρα παραμένει ακίνητη·η Aθηνά τής έδωσε το θάρρος της καρδιάς,αυτή της πήρε την τρομάρα από τα μέλη.Kι όπως απέναντί του στάθηκε αποφασισμένη,ο Oδυσσέας διχογνώμησε· την κόρη την πεντάμορφηνα την παρακαλέσει στα γόνατά της πέφτοντας, 4◗ O Oδυσσέας ξυπνά καιαναρωτιέταιὤ ìïé ἐãώ, ôέùí áὖôå âñïôῶí ἐòãáῖáí ἱêάíù; / ἤ ῥ᾽ ïἵ ã᾽ ὑâñéóôáίôå êáὶ ἄãñéïé ïὐäὲ äίêáéïé, / ἦåöéëόîåéíïé, êáί óöéí íόïò ἐóôὶèåïõäήò; /150-24. Oδυσσέας και Nαυσικά.Έργο του N. Xατζηκυριάκου-Γκίκα (1906-1994).Προσέξτε πώς ο καλλιτέχνης αποτύπωσε τηνεικόνα των στίχων 163-169.◗ Oι κόρες τρόμαξαν, εκτόςαπό τη Nαυσικά...5. Oδυσσεύς.Xάλκινογλυπτό του N.Xατζηκυριάκου-Γκίκα.1 (στ. 150-2) Oι στίχοι 150-152 είναι παραδοσιακοί/τυπικοί· επαναλαμβάνονται σε ανάλογες περιπτώσεις και υπογραμμίζουν την ανασφάλειαπου κυρίευε τους ανθρώπους την εποχή της αποικιακής εξάπλωσης, τόσο αυτούς που έφταναν σε μια άγνωστη χώρα, όσο καιεκείνους που τους αντίκριζαν, όπως δείχνει ο πανικός των κοριτσιών στο 171-172 και η παρατήρηση της Nαυσικάς στο 243-245. Hδιαφορετική στάση της βασιλοπούλας (173-175) δείχνει την αριστοκρατική αγωγή της, που απαιτούσε γενναιότητα, παρουσιάζεταιόμως σαν αποτέλεσμα θεϊκής επέμβασης.2 (στ. 154) κόρες Nύμφες: Οι Nύμφες θεωρούνταν κόρες του ∆ία, γεννημένες από τη βροχή και συνδεδεμένες, γι’ αυτό, με το νερό και τηβλάστηση. Ήταν κατώτερες θεότητες, όπως και οι Nηρηίδες (>νεράιδες), που ζούσαν στη θάλασσα. Oι Nύμφες και οι Nηρηίδεςεπιβιώνουν στις νεότερες λαϊκές παραδόσεις μας ως νεράιδες ή ξωτικά και αγερικά.3 (στ. 162) τη γύμνια του να προστατέψει στ ’ αντρικά του μέλη: Mε την υποτυπώδη κάλυψη της γύμνιας του, ο Oδυσσέας έδειξε ντροπαλοσύνη/συστολή,που πρέπει να προδιέθεσε θετικά τη Nαυσικά απέναντί του.4 (στ. 178) να την παρακαλέσει στα γόνατά της πέφτοντας: να πάρει δηλαδή στάση ικέτη (βλ. το σχόλιο 5 της 10ης Ενότητας, σελ. 70). Hικεσία ήταν θεσμός της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας προστατευόμενος από τον Ικέσιο ∆ία, όπως η ξενία από τον Ξένιο ∆ία, και είχεκαθιερωθεί γι’ αυτήν, όπως και για τη φιλοξενία, μια ορισμένη εθιμοτυπία: ο ικέτης γονάτιζε μπροστά στον ικετευόμενο, με το έναχέρι αγκάλιαζε τα γόνατά του, ενώ με το άλλο άγγιζε το πιγούνι ή το γένι του. Aν υπήρχε δυνατότητα, κατέφευγε στον βωμό, πουυπήρχε στις αυλές των σπιτιών, ή στην εστία, που υπήρχε στο εσωτερικό του σπιτιού. Eξασφάλιζε έτσι άσυλο ο ικέτης, ως πρόσωποιερό, και γινόταν συνήθως δεκτός ως «ξένος»/φιλοξενούμενος.74
- Page 2 and 3:
ªÂÙ¿ÊÚ·ÛË: ¢.¡. ª·Úˆ
- Page 4 and 5:
À√Àƒ°∂π√ ∂£¡π∫∏
- Page 6:
ZMNE SVKI ELEMZÉSEK - 2009/17„Ug
- Page 9:
H Eλλάδα με τις αποι
- Page 12 and 13:
EIΣAΓΩΓHτην εικόνα 5,
- Page 14 and 15:
9. Περιληπτική αναδ
- Page 16 and 17:
11. Διαίρεση της Oδύσ
- Page 18 and 19:
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: «THΛEMAXEI
- Page 20 and 21:
1η ΕΝΟΤΗΤΑ: α (περίλ
- Page 22 and 23:
Α΄. KEIMENO262930354045502η ENOT
- Page 24 and 25: 869095100105Για τον ισόθ
- Page 26 and 27: 8 Ξεχωρίσετε 2-3 χαρα
- Page 28 and 29: 3η ENOTHTA: α 109-173/14014515015
- Page 30 and 31: 3η ENOTHTA: α 109-173/25303235394
- Page 32 and 33: 3η ENOTHTA: α 109-173/6. Διαθ
- Page 34 and 35: 4η ENOTHTA: α 174-360/21021421522
- Page 36 and 37: 280285294295300305310315319320325T
- Page 38 and 39: 4η ENOTHTA: α 174-360/10. Η με
- Page 40 and 41: 5η ENOTHTA: α 361-497/Α΄. ΚΕ
- Page 42 and 43: 5η ENOTHTA: α 361-497/43043544044
- Page 44 and 45: 5η ENOTHTA: α 361-497/Γ΄. ΘEMA
- Page 46 and 47: 6η ENOTHTA: β, γ, δ (περίλ
- Page 48 and 49: 6η ENOTHTA: β, γ, δ (περίλ
- Page 50 and 51: 6η ENOTHTA: β, γ, δ (περίλ
- Page 52 and 53: ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: «NOΣTO
- Page 54 and 55: 7η ΕΝΟΤΗΤΑ ε (περίλη
- Page 56 and 57: 7η ΕΝΟΤΗΤΑ ε (περίλη
- Page 58 and 59: 8η ENOTHTA: ε 165-310/Α΄. KEIME
- Page 60 and 61: 240245250255261266270σου υπο
- Page 62 and 63: 8η ENOTHTA: ε 165-310/305-6308-93
- Page 64 and 65: 9η ENOTHTA: ε 311-420/Α΄. ΚΕ
- Page 66 and 67: 390395400405410415420Tελειών
- Page 68 and 69: 2. O άντρας της Aνερά
- Page 70 and 71: 10η ENOTHTA: ε 421-552/4554604654
- Page 72 and 73: 545550Tο έργο του κοιτ
- Page 76 and 77: 11η ENOTHTA: ζ (περίληψη)
- Page 78 and 79: 11η ENOTHTA: ζ (περίληψη)
- Page 80 and 81: 12η ENOTHTA: η, θ, ι 1-41 (πε
- Page 82 and 83: 12η ENOTHTA: η, θ, ι 1-41 (πε
- Page 84 and 85: 12η ENOTHTA: η, θ, ι 1-41 (πε
- Page 86 and 87: 13η ENOTHTA: θ 550-688/, ι 1-41/
- Page 88 and 89: 13η ENOTHTA: θ 550-688/, ι 1-41/
- Page 90 and 91: 13η ENOTHTA: θ 550-688/, ι 1-41/
- Page 92 and 93: 14η ENOTHTA: ι 42/ κ.ε. (περ
- Page 94 and 95: 14η ENOTHTA: ι 42/ κ.ε. (περ
- Page 96 and 97: B΄. ΠAPAΛΛHΛA KEIMENA14η ENOT
- Page 98 and 99: 15η ENOTHTA: ι 513-630/5655695705
- Page 100 and 101: Kύ. Kακό στο κακό! Έσ
- Page 102 and 103: 16η ENOTHTA: κ, λ (περίλη
- Page 104 and 105: 16η ENOTHTA: κ, λ (περίλη
- Page 106 and 107: 16η ENOTHTA: κ, λ (περίλη
- Page 108 and 109: 17η ENOTHTA: λ 376-433, 522-604Α
- Page 110 and 111: 17η ENOTHTA: λ 376-433/, 522-604/
- Page 112 and 113: 18η ENOTHTA: μ και ν 1-209/ (
- Page 114 and 115: B΄. ΠAPAΛΛHΛA KEIMENA18η ENOT
- Page 116 and 117: ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: «MNHΣTHPO
- Page 118 and 119: 19η. ΕΝΟΤΗΤΑ: ν 210-494/(
- Page 120 and 121: 19η. ΕΝΟΤΗΤΑ: ν 210-494 /(
- Page 122 and 123: 20ή ENOTHTA: ξ, ο, π (περι
- Page 124 and 125:
21η ENOTHTA: π 1-172/Α΄. ΚΕΙ
- Page 126 and 127:
100105110112115122125130136140144-5
- Page 128 and 129:
22η ENOTHTA: π 185-336/Α΄. ΚΕ
- Page 130 and 131:
310324325330335τις αφροσύ
- Page 132 and 133:
23η ENOTHTA: ρ, σ (περίλη
- Page 134 and 135:
Α΄.2. Περιληπτική αν
- Page 136 and 137:
24η ENOTHTA: τ, υ (περίλη
- Page 138 and 139:
24η ENOTHTA: τ, υ (περίλη
- Page 140 and 141:
24η ENOTHTA: τ, υ (περίλη
- Page 142 and 143:
25η ENOTHTA: φ (περίληψη)
- Page 144 and 145:
25η ENOTHTA: φ (περίληψη)
- Page 146 and 147:
Γ΄. ΘEMATA ΓIA ΣYZHTHΣH - EP
- Page 148 and 149:
26η ENOTHTA: χ (περίληψη
- Page 150 and 151:
26η ENOTHTA: χ (περίληψη
- Page 152 and 153:
26η ENOTHTA: χ (περίληψη
- Page 154 and 155:
27η ENOTHTA: ψ (περίληψη
- Page 156 and 157:
27η ENOTHTA: ψ (περίληψη
- Page 158 and 159:
H OΨH TOY εφώτιζε τον ή
- Page 160 and 161:
28η ENOTHTA: ω (περίληψη
- Page 162 and 163:
28η ENOTHTA: ω (περίληψη
- Page 164 and 165:
ANAKEΦAΛAIΩΣH THΣ OΔYΣΣEIA
- Page 166 and 167:
ANAKEΦAΛAIΩΣH THΣ OΔYΣΣEIA
- Page 168 and 169:
Tι αξίζει, αν στην α
- Page 170 and 171:
EYPETHPIAκύλικα (> κυλικ
- Page 172 and 173:
EYPETHPIA∆ 4(αναδιάταξη
- Page 174 and 175:
EYPETHPIAΣπάρτη/Λακεδα
- Page 177:
ªÂ ·applefiÊ·ÛË Ù˘ ∂Ï