AKAIDI dhe KELAMI - El-Hikmeh

"Besimi në Allahun, në engjëjt e Tij, në librat e Tij, në ditën e ringjalljes, në kaderin me tëmirën dhe të keqen!" 319Duke mbajtur parasysh se kaderi është një e fshehtë hyjnore dhe se është e pamundur tëzgjidhet në kuptimin e vërtetë të fjalës nga njeriu, Profeti i ka paralajmëruar kështu shokët e tij qëdiskutonin çështjen e kaderit: "A për këtë jeni urdhëruar ju? Ose mos vallë unë për këtë udërgova? Dijeni mirë këtë që, kur popujt e kaluar u kanë hyrë diskutimeve të tilla, janëshkatërruar. Po ju paralajmëroj përsëri që s'duhet t'u hyni edhe një herë diskutimeve të tilla!" 320Edhe në një hadith tjetër, Profeti u ka tërhequr vëmendjen njerëzve të cilët, duke u justifikuarme kaderin, e lenë mënjanë rolin dhe përgjegjësinë e njeriut në aktin e vet. Një herë, Profeti, pasnamazit të jatsisë, ka shkuar te Hz. Aliu që po bëhej gati për të fjetur, dhe e ka pyetur:"A ngrihesh natën për ta falur namazin tehexhxhud?"Hz. Aliu i është përgjigjur:"O i Dërguari i Allahut! Jeta jonë është në dorë të Allahut, po deshi, na e jep, po deshi, na emerr, po deshi, na zgjon!.."Atëherë, Profeti, duke i rënë me përkëdheli gjunjëve Hz. Aliut, i ka thënë:"Sa shumë që përpiqet njeriu!" 321Me këto fjalë plot nënkuptim, i ka shprehur Hz. Aliut pakënaqësinë për përgjigjen e dhënëduke përdorur kaderin si justifikim dhe është larguar!Kur shqyrtohen ajetet kur'anore dhe hadithet, kuptohet se njeriu varet nga një kader ipërcaktuar nga ana e Allahut, por edhe se njerëzit, me vullnetin dhe pëlqimet e tyre, kanë një roltë rëndësishëm në formësimin kështu apo ashtu të kaderit. Prej kësaj del si konkluzion se njerëzitjanë përgjegjës për bëmat e tyre dhe se, për rrjedhojë, në jetën tjetër do të shpërblehen apondëshkohen.C. VULLNETISi term, vullnet do të thotë aftësi dhe dëshirë e njeriut për të zgjedhur një nga mundësitë edhëna dhe për të vendosur për të.I. Vullneti i Allahut dhe i njeriut319 Muslim, Iman, 1. Ebu Davud, Sunnet, 15, 16. Ibni Maxhe, Mukaddime, 9.320 Tirmidhi, Kadir, 1.321 Buhari, Tehexhxhud, 5; Tevhid, 31. Muslim, Musafirun, 28.125