AKAIDI dhe KELAMI - El-Hikmeh

1. Ungjilli i Mateut. Shën Mateu është njëri prej apostujve që profeti Isa e pati zgjedhur përta përhapur Ungjillin. Mateu e ka shkruar Ungjillin e tij hebraisht apo sirianisht. Ungjilli origjinali Mateut me kohë është zhdukur. Ai që kemi sot në dorë, është përkthimi i tij greqisht. Ky ungjilli përbërë prej njëzet e tetë kapitujsh ose krerësh, bën fjalë për prejardhjen e Isait dhe se si u bë aiprofet, mesih.2. Ungjilli i Markut. Shën Marku është nxënës i kryeapostullit Pjetër. Nuk dihet me sigurise kur u shkrua ky ungjill dhe kush e shkroi. Ky ungjill përbëhet prej gjashtëmbëdhjetë krerësh.Ai e tregon jetën e profetit Isa me një gjuhë shumë të thjeshtë dhe bën fjalë për zakonet eçifutëve.3. Ungjilli i Lukas. As Luka nuk është nga apostujt. Ungjilli i tij që përbëhet prej njëzet ekatër krerësh, flet për jetën dhe mësimet e profetit Isa.4. Ungjilli i Joanit. Pretendohet se Joani ka qenë një ndër apostujt. Ungjilli i tij përbëhet prejnjëzet e katër krerësh dhe përqëndrohet në tezën se Isai është biri i Zotit.Përveç këtyre katër ungjijve, në botën krishtere është edhe një ungjill që kërkohet të mbahetfshehur, që quhet Ungjilli i Bernabeut. Bernabeu është njëri prej apostujve të Isait. Në shek. Ve.r., ky ungjill është futur nga Kisha në listën e librave të ndaluar. Ungjilli origjinal i Bernabeutndodhet në Bibliotekën e Vjenës i përkthyer në anglisht, gjermanisht dhe arabisht. Veçoria mëdalluese e tij është se është shumë afër Kur’anit dhe se paralajmëron ardhjen e profetitMuhammed.Po qe se një musliman informohet mbi një çështje që ndodhet në librat e shenjtë tëmëparshëm, informacioni pranohet në se përputhet me të dhënat e Kur’anit dhe haditheve tëvërteta, ndryshe, hidhet poshtë. Po qe se lidhur me këtë informacion nuk flitet fare në ajete apohadithe, megjithatë, ai nuk bie në kundërshtim me parimet themelore të islamit, veprohet sipaskësaj porosie të Profetit: “As mos e vërtetoni ehli kitabin, as mos e përgënjeshtroni. Thoni: “Ne ibesojmë Allahut, asaj që na është zbritur ne, asaj që i është zbritur Ibrahimit...” 180H. KUR’ANIKur’ani, si libri i fundit i librave hyjnorë të dërguar nga Allahu, i është zbritur (zbuluar)profetit të fundit, Hz. Muhammedit (s.a.s.). Kuptimi i kësaj fjale është këndim. Si term, Kur’anipërkufizohet kështu:Kur’ani është fjala hyjnore e zbuluar profetit Muhammed, e bartur gjer tek ne me rrugën emiratimit të përgjithshëm nga brezi në brez, fjala me të cilën kryhet adhurim dhe e cila nuk kaqenë e mundur të imitohet nga njerëzit. Në këtë përkufizim shënohen këto veçori: e para, Kur’anii është zbuluar profetit Muhammed, e dyta, në çdo periudhë, një bashkësi e caktuar e ka miratuarKur’anin si një të vërtetë kategorikisht të pakundërshtueshme e të paimitueshme dhe kështu ia kapërcjellur bashkësisë pasardhëse gjer në periudhën tonë, pra, përkatësia e Kur’anit si fjalë e180 Buhari, Tefsir, sure 2/II; I’tisam, 25.70