AKAIDI dhe KELAMI - El-Hikmeh

6. Imameti. Sipas imamitëve, imameti (prijësia fetare) dhe kalifati (prijësia shtetërore) nukjanë gjëra, zgjidhja e të cilave mund t'u lihet njerëzve ose masës së njerëzve. Profeti ka bërë tëditur se pas tij kalif ka për të qenë Aliu. Aliu ia ka lënë kalifatin të birit, Hasanit, e kështu meradhë, secili kalif ka caktuar zëvendësin e tij. Sipas imamitëve, dymbëdhjetë imamët janë këta:Hz. Aliu (vd. 461), Hz. Hasani (vd. 670), Hz. Hyseni (vd. 680), Ali Zejnulabidin (vd. 712),Muhammed Bakir (vd. 732), Xhafer Sadik (vd. 765), Musa Qazim (vd. 799), Ali Riza Taki (vd.835), Ali Naki (vd. 868), Hasan Askeri (873) dhe Muhammed Mehdi (vd. 888).Sipas imamitëve, imami i dymbëdhjetë, Muhammed Mehdiu ka humbur i vogël dhe nukështë kthyer më. Ai është shpëtimtari (mehdi) që pritet të vijë afër kiametit. Kurse sunnitët nukbesojnë një gjë të tillë.d. ZejdijeEshtë krahu shiit si ndjekës i Zejd b. Aliut (vd. 740), të nipit të Hz. Hysenit (vd. 680). Kyështë krahu shiit me pikëpamje më të afërta me sunnitët. Sipas zejditëve, personi më i shquar pasProfetit është Hz. Aliu. Ndërkaq, sipas tyre, zgjedhja nga as'habet si më të shquar dhe kalif të njëtjetri kur ekziston më i shquari i vërtetë, është, megjithatë, e vlefshme. Sepse Profeti nuk e paticaktuar zëvendësin e tij, vetëm pati përcaktuar cilësitë dhe veçoritë e tij. Prandaj zejditët e njohinkalifatin legal të Hz. Ebu Bekrit, Hz. Omerit dhe Hz. Osmanit. Si pasojë e ndikimit tëmutezilitëve, në çështjet besimore-juridike, zejditët mbrojnë pikëpamjen se personi që ka kryermëkatin e madh, vdes pa u penduar, do të mbetet përherë në xhehennem. Në çështjet praktike,zejditët në përgjithësi kanë bërë të vetat pikëpamjet hanefite; sot ata jetojnë më shumë në Jemen.e. IsmailijeIsmailitët, të cilët quhen galitë nga shumë historianë, është krahu shiit që pretendon seimameti pas vdekjes së imamit të gjashtë, Xhafer Sadik, është e drejtë e djalit të tij të madh,Ismail. Ky fraksion është quajtur "batinit" (ezoterik) pse pretendon se çdo parim fetar ka edhe njëkuptim të dytë të fshehtë, "sebit" (të shtatët), pse pranon shtatë imamë, "karmatist" pse ndjekHamdan Karmatin, "zenadikt" (heretik) pse ka pikëpamje jashtëfetare, heretike. Duke interpretuarnë kuptime të tjera edhe ajetet me kuptim të drejtpërdrejtë, madje, ky fraksion ka hyrë në rrugën eabrogimit (anulimit) të parimeve besimore-juridike, praktike e moralo-etike të fesë. Me metoda tëndryshme, ismailitët mashtrojnë njerëz të paditur. Fraksioni që njihet sot me emrin"intelektualistët", është një prej krahëve të ismailitëve. Me veprimtari të ndryshme fetare,shoqërore e kulturore përpiqen të mbledhin përkrahës. Ka "intelektualistë" që jetojnë sot në Indi,Pakistan dhe Amerikë.f. Dyrzilikët (libanasit)Jetojnë më shumë në Liban. Besojnë në hyjnitetin e Hakim Biemrillahut, një ndërsundimtarët fatimitë, pranojnë emigrimin e shpirtrave (tenasuh) dhe përçimin e shpirtit të Allahutte disa persona. Sipas tyre, situatat që përshkruhen si të jetës së pasme, do të realizohen në këtëbotë. Libanasit kanë dhe kryejnë adhurime posaçërisht të tyret. Me një sërë interpretimesh, atakanë abroguar përgjegjësitë fetare. Në mënyrë të veçantë, ata kanë ndikim mbi strukturënsoqërore-politike të Libanit.158