AKAIDI dhe KELAMI - El-Hikmeh

d. Drejtësia e Allahut e bën të domosdoshme që Ai të krijojë për njerëzit, robtë e vet, atë gjëqë i përgjigjet në mënyrë më të mirë interesit të tyre.Në kohën e vet, mutezilizmi qe ndarë në disa krahë. Në çështjet e së drejtës juridike islame(fikh), shumica e ndjekësve të mutezilizmit kanë zgjedhur hanefizmin.IV. MurxhitëtFjala arabishte "murxhi" do të thotë "reduktues". Si terminologji e fesë, fjala "murxhitët"shënon njerëzit (fraksionin përkatës) që japin shpresë dhe i shtyjnë gjërat për më vonë.Murxhitizmi është ideja e lindur si kundërtezë e pikëpamjeve të harixhitëve dhe mutezilitëve mbimëkatin e madh; murxhitët thonë se vendimi për mëkatarët e mëdhenj është i Allahut duke eshtyrë çështjen për në jetën e pasme. Murxhitizmi ka dalë në skenë si kundërvënie ndajharixhizmit dhe mutezilizmit. Prandaj mund të thuhet se murxhitizmi është formuar duke filluarnga mesi i shek. II hixhri. Duke u dhënë shpresë njerëzve me shtytjen e vendimit për mëkatin emadh për në jetën e pasme, murxhitët nuk i kanë larguar apo përjashtuar njerëzit nga islami. Mekohë, pikëpamjet e murxhitëve u përzien me pikëpamjet e fraksioneve të tjera. Pikëpamjetkryesore të murxhitëve janë këto:1. Besimi është dije dhe vërtetim me gjuhë (fjalë).2. Akti nuk është pjesë e besimit. Prandaj besimi nuk shtohet e nuk pakësohet.3. Pasi personi të besojë në kuptimin e vërtetë të fjalës, mëkati që mund të bëjë, nuk ishkakton dëm.4. Allahu nuk luan nga fjala e dhënë, por mund ta prapësojë kërcënimin e bërë.Edhe murxhizmi ka qenë ndarë në krahë të ndryshme.V. XhebritëtThemelues i xhebrizmit është Xhehm b. Safvan (vd. 754). Prandaj xhebrizmi quhet edhexhehmizëm. Fjala arabishte "xhebr" do të thotë "detyrim, shtrëngim", por edhe, si term filozofik,"fatalizëm". Duke e mohuar vullnetin e lirë të njeriut, xhebritët thonë se, njeriu, si një gjethe ethatë përballë erës, ato që bën, i bën nën detyrim. Sot, njerëzit që nuk i kanë kuptuar mirë çështjete vullnetit, kaderit dhe kazasë, i kanë bërë të vetat, me dashje ose pa dashje, pikëpamjet e këtijfraksioni.Veç kësaj, xhebritët besojnë se xhenneti dhe xhehennemi janë të përkohshëm si kjo botë, seAllahu nuk ka për t'u parë nga besimtarët në jetën e pasme dhe se atributi "fjalë" i Allahut është ikrijuar pas (akcidencial).162