AKAIDI dhe KELAMI - El-Hikmeh

ugë sipas dëshirës së tij. Në një ajet, duke u shprehur si më poshtë, është urdhëruar ngrëniahallall dhe harami është ndaluar:"... Nga furnizimi i Allahut hani atë që është e pastër dhe hallall..." 3344. Çdo njeri ha racionin e vet. As ai ha racionin e tjetrit dhe as tjetri, racionin e tij.Mutezilitët nuk e kanë quajtur haramin racion, furnizim (rizk). Sepse ata e kanë përkufizuarrizkun si "gjënë që ndodhet nën pronësinë e personit e që personi e ha me rrugë të lejueshme ehallall si dhe gjënë, përfitimi prej së cilës nuk është i ndaluar". Sipas sunnitëve, një përkufizim itillë i rizkut të çon në pranimin e përfundimit të gabuar se kafshët dhe njerëzit që hanë haramgjatë gjithë jetës, nuk janë furnizuar nga Allahu. Shpjegimi i mutezilitëve është ky: Rizku,furnizimi i kushtohet absolutisht Allahut sepse nuk ka tjetër furnizues veç Tij. Me që njeriu, sipasojë e ngrënies haram, meriton trajtim të keq dhe ndëshkim, po qe se ato që ka ngrënë haram,quhen rizk, furnizim, Allahut i ngarkohet një akt i keq. Mirëpo, sipas sunnitëve, nuk është keqkrijimi i së keqes, por fitimi i saj, përpjekja për ta shtënë në dorë atë. Shkaku i meritimit tëndëshkimit nga njeriu që ka ngrënë furnizim haram, është se ka zgjedhur haramin, se vullnetin etij të pjesshëm e ka drejtuar te harami dhe se ka fituar haram.G. FUNDI I PARACAKTUAR (EXHEL)Si terminologji, fundi i paracaktuar (exheli) emërton gjatësinë e periudhës së jetës së njeriutdhe gjallesave të tjera si dhe pikën fundore të kësaj periudhe, çastin e vdekjes.Sipas kelamistëve sunnitë, çdo individ dhe shoqëri apo popullatë ka fundin e vet tëparacaktuar. Fundi i paracaktuar është një element i kaderit dhe kazasë së Allahut. Ashtu siç ështëAllahu ai që i bën njerëzit të lindin, që i ushqen dhe i bën të vdesin, është po ai që përcaktonçastin e fundit të tyre."Ne e kemi caktuar mes jush vdekjen..." 335Siç kuptohet nga ajetet kur'anore, fundi i paracaktuar as mund të ndodhë para kohe, as mundtë vonojë."Çdo ummet ka një exhel. Kur t'u vijë exheli, as mund të mbeten një çast pas, as mundtë shkojnë një çast më tej!" 336"Allahu nuk vonon askënd pasi t'i vijë exheli..." 337Fundi i paracaktuar nuk ndryshon për asnjë shkak. Hadithet që thonë se disa adhurime dhesjellje të bukura e zgjasin fundin e paracaktuar, 338 janë komentuar nga kelamistët sunnitë si334 Kur'ani, Nahl: 114.335 Kur'ani, Vakia: 60.336 Kur'ani, A'raf: 34; Junus: 49.337 Kur'ani, Munafikun: 11.132