AKAIDI dhe KELAMI - El-Hikmeh

Kur shqyrtohet jeta e Profetit Muhammed, shihet se në periudhën e Mekës ai i pati akuzuarpersona dhe grupe të caktuar si mohues. Kurse ekzistenca e hipokritëve mes radhëve tëmuslimanëve në periudhën e Medines, është një e vërtetë e njohur. Në shumë vende të Kur’anit,hipokritët përmenden së bashku me mohuesit dhe politeistët dhe lajmërohet se do të marrin tënjëjtin ndëshkim me ta. Ndërkaq, Profeti, i cili kishte një burim të tillë dijeje si zbulesa hynore,për çka edhe e dinte fare mirë se kush kishte besim të sinqertë e kush ishte mohues ndërsa jashtëtregohej si besimtar, qe ruajtur për t’i akuzuar si mohues personat dhe grupet dhe pati ndjekurpolitikën e islamizimit duke i afruar ata dalëngadalë në islam. Ai nuk e pati quajtur tëpërshtatshme për të ardhmen e shoqërisë islame përzënien prej saj të atyre që thonin se ishinmuslimanë edhe pse e dinte që ishin hipokritë dhe gënjenin.Lëvizja e parë e akuzës për mohim në historinë islame ka filluar me havarixhët. 49 Kyfraksion i shfaqur pas luftës së Siffinit 50 mes Hz. Aliut dhe Hz. Muavijes, të gjithë pjesëmarrësit ekësaj lufte, duke përfshirë edhe vetë Aliun me Muavijen, i pati akuzuar për mohim. Më pas, meqë veprimin e quanin si pjesë të besimit, havarixhët patën dalë me konkluzionin se çdo njeri qëkryen një mëkat të madh, është mohues dhe qenë bërë grupi i parë që pati hedhur në botën islamefarërat e anarkisë dhe terrorit.Duke u sjellë pak më butë se havarixhët, mutezilitët patën konkluduar, lidhur me mëkatin emadh, se personi që bën mëkat, nuk bie në mohim, por nga feja del.Kurse dijetarët sunnitë patën konkluduar se personi që kryen mëkatin e madh, nuk ështëmohues por besimtar mëkatar, qenë sjellë të ndjeshëm e të matur lidhur me akuzën për mohim.Me kalimin e kohës, eksktremistët dhe fanatikët e çdo fraksioni patën filluar ta akuzoninnjëri-tjetrin për mohim, kurse dijetarët sunnitë që mbanin parasysh gjithmonë porositë e Profetitlidhur me akuzën për mohim, parimin “për të mos e akuzuar për mohim personin besimtar (ehlikible) për shkak të mëkatit të kryer” e patën bërë ndër parimet themelore të sunnizmit. Kështu,ata patën treguar kujdesin më të madh për të ruajtur bashkimin dhe unitetin e shoqërisë islame.Quajtja mohues (qafir) e një personi që njihet për musliman, krahas lindjes së përfundimevetë rënda përsa i përket individit, bëhet shkak edhe për hapjen e plagëve të pashërueshme në jetëne shoqërisë, për tronditjen dhe copëtimin e bashkimit dhe unitetit të saj. Për këto shkaqe, dijetaridhe teologu i madh islam, imami Gazaliu (vd. 555/1111), ka thënë: “Pavarësisht se sa tëndryshme mund të jenë rrugët që ndiqen, duhet ruajtur nga përgojimi i muslimanëve dhe akuza efraksioneve për mohim për sa kohë që i qëndrojnë besnikë Fjalës së Njësisë dhe nuk bien në njëpozitë antagoniste me këtë parim!”Edhe dijetarët juristë sunnitë kanë theksuar me këmbëngulje të këqiat e akuzës pa vend e panevojë të njerëzve për mohim. Mes juristëve është mjaft e përhapur pikëpamja se, “në se kanëntëdhjetë e nëntë argumente që vërtetojnë se një person është mohues dhe një argument qëvërteton se ai person është musliman, myftiu duhet të veprojë sipas argumentit që vërteton se ai49 Havarixhët ose harixhinjtë: të huajt, të veçantët, të ndarët. Si term në filozofi, harixhi: ekzoterik.50 Lufta e Siffinit: Luftë e zhvilluar në vitin 657 e.r. në fushën e quajtur Siffin, në bregun e djathtë të lumit Eufrat,mes kalifit të katërt rashidin, Hz. Aliut, dhe kryengritësit Muavije, guvernator i Sirisë.21