waders and their estuarine food supplies - Vlaams Instituut voor de ...

toename van de grootte ook ecu sterke toename van de
diepte.
Wanneer hei sifogewicht wordt uitgezet tegen de
schelplengle vinden we een exponentieel verband
TCK'II is het sifogewicht geen vast percentage van het
tolaalgewichl. Kleine exemplaren hebben relatief
weinig sifo. daarna neemt het gewicht van de sifo snel
toe. om bij de grootste schelpen weer af te nemen. 1 Iel
lijkt er sterk op dat de investering in de sifo maximaal
is in de levensfase waarbij de schelpdieren hun ingraafdiepte
het meest vergroten.
Tussen de soorten bestaat een groot verschil in de
hoeveelheid weefsel die ze investeren in de instroomsifo.
Hoe dieper ze leven. hoe grater relatief het sifogewicht.
Vergelijking van enkele soorten laat zien dat
per cm diepte 0.6% van het lichaamsgewicht moet
worden geinvesteerd in sifoweefsel. Bij de strandgaper
is dit /ell's meer. omdat bij de/e soort de in- en uitstroomsifo
is samengegroeid tot ecu huis.
Echte filteraars als kokkel en strandgaper leven het
hele jaar op ongeveer dezelfde diepte. Daarentegen
leven soorten die voedsel van het oppervlak kunnen
al/uigen 's winters dieper ingegraven dan \ zomers.
fen mogelijke verklaring hiervoor is dal het stukje silo
dat's zomers wordl benut om horizontaal over het wad
te reiken 's winters wordl gebruikt om dieper te leven.
De voedselbehoefte is \ winters immers erg klein
De sifo is niet van elastiek Deze interpretatie van de
gegevens kan alleen juist zijn als er niet te veel rek zit
in de sifo. Op hel eerste gezicht zou je dat echter niet
verwachten. want een sifo lijkt het meeste op een
elasiiseh ventielslangelje. Als de sifo een soon
elastiekje zou zijn. hoeft de sifo alleen maar iets ie
worden uitgerekt om verder over het oppervlakte te
reiken, of om dieper onder het oppervlak te kunnen
leven. Op diverse manieren werd aannemelijk gemaaki
dai dil niel zo is. Zo deden we metingen aan de rek van
de sifo, bijvoorbeeld doorde foerageerstraal te meten
van schelpdieren die we aan een dun louwtje hadden
vastgeplakt. waardoor we precies wisten hoe diep ze
ingegraven leefden. Bij deze exemplaren was er een
redelijk verband tussen de lengte en het gewicht van de
sifo. We konden dil verder uitzoeken door ook stukjes
vande sifo af ie knippen.
Diepte en seizoen De toename van ingraafdiepte met
SAMENVATTING
352
sifogewicht is niet het gehele jaar gelijk. Schelpen met
eenzelfde sifogewicht leven "s zomers veel ondieper
dan 's winters. Daarvoor zijn twee verklaringen. *s Zomers
is hun voedselbehoefte groter en daarnaast durven
ze ondieper te leven omdat het prooirisico veel
kleiner is door het ontbreken van grate aantallen
stelilopers op het wad. Als nonnetjes en slijkschelpen
"s winters ondiep leven worden ze snel opgeruimd.
maar omdat ze meestal diep leven. is de sierliekans
s winters kleiner dan "s zomers.
's Zomers leven nonnetjes en slijkschelpen niet
alleen ondieper omdat ze meer risico willen en durven
te nemen, maar ook omdat hun sifogewicht veel
kleiner is. Het geringe sifogewicht kan. zoals reeds
door Jaap de Vlas is beschreven. worden verklaard
door de begrazing van de sifo door predatoren, en wel
door jonge platvissen in voorjaar en later door garnalen.
grondels en jonge strandkrabben in de zomer.
I >e schelpen verliezen daarbij zo vaak een stukje van
de sifo dat ze niet snel genoeg sifoweefsel kunnen aan
maken. Dit was heel goed aan te tonen door op het wad
kleine kooitjes neer te zetten met zulk fijn gaas dai die
sifoknabbelaars werden buitengesloten (zie biz. 354).
Het resultaat was verbluffend. Binnen Iwee weken waren
de sifo's aanzienlijk zwaarder. leefden de schelpen
dieper en was zelfs hun lichaamsgewichi toegenomen.
Het steeds opnieuw verliezen van een stukje sifo gaal
dus duidelijk ten koste van de lichaamsconditie en
dwingl de schelp bovendien omhoog te komen waardoor
ze een grotere kans lopen om te worden
opgegeten. Samengevat: (I) sifobegrazing verkleint de
sifolengte. (2) een kortere sifo leidt tot een geringe
leefdieple, (3) minder diep leven betekent een grotere
kans om door een vogel te worden gepakt. De bereikhaarheid
van schelpdieren voor de scholekster wordt
dus deels gestuurd door sifobegrazing van schol in het
voorjaar en van garnaal. grondel en jonge strandkrab in
de zomer.
Diepte en conditie Niet alle schelpdieren met een
korte sifo leven ondiep. In feite zijn het alleen de
schelpdieren met zowel een korte sifo als een laag
lichaamsgewicht die dicht onder het oppervlak leven.
Dit is een ondersleuning van de gedachte dat de
leefdieple van de schelpen een compromis is tussen
twee tegenstrijdige tendensen: ondiep leven om met de
sifo over een zo'n groot mogelijk oppervlak voedsel te