waders and their estuarine food supplies - Vlaams Instituut voor de ...
waders and their estuarine food supplies - Vlaams Instituut voor de ...
waders and their estuarine food supplies - Vlaams Instituut voor de ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
tijd om <strong>de</strong> snavel diep in <strong>de</strong> grond te prikken. zo ook<br />
kost hei meer tijd om een prooi te eten die diep zit ingegraven.<br />
In een experiment waarin wij een mannetje<br />
scholekster lieten voedsel zoeken op een kunstmatige<br />
wadbo<strong>de</strong>m. waarin we schelpdieren in verschillen<strong>de</strong><br />
dichthe<strong>de</strong>n en op verschillen<strong>de</strong> dieptes had<strong>de</strong>n geplaatst.<br />
waren we in staat om uit te rekenen welke<br />
prooien <strong>de</strong> scholekster moesi kiezen om een zo'n groot<br />
mogelijke opname te krijgen. Precies zoals <strong>voor</strong>speld<br />
pakie <strong>de</strong> scholekster bij <strong>de</strong> geringste dichthe<strong>de</strong>n alle<br />
prooien die binnen het bereik van <strong>de</strong> snavel lagen. Bij<br />
<strong>de</strong> grootste prooidichtheid <strong>voor</strong>spel<strong>de</strong>n we dat <strong>de</strong> vogel<br />
alleen prooien uit <strong>de</strong> bovensie centimeter zou<br />
pakken. maar hij pakte ze uit <strong>de</strong> bovenste drie cm.<br />
Toch bereikte <strong>de</strong> vogel een grotere opnamesnelheid<br />
dan we had<strong>de</strong>n becijferd op basis van het rekenmo<strong>de</strong>l.<br />
De vogel <strong>de</strong>ed het beter dan wij had<strong>de</strong>n <strong>voor</strong>speld, omdal<br />
hij behalve diepte nog een iwee<strong>de</strong> selecliecriterium<br />
gebruikte waar wij geen metingen aan kon<strong>de</strong>n doen:<br />
hij pakte alleen nog maar schelpdieren die ieis open<br />
ston<strong>de</strong>n en waar hij zijn snavel in een keer in kon<br />
steken om het vlees te bemachtigen. Dil waren prooien<br />
die snel gegeten kon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n en dus zeer lonend<br />
waren.<br />
Foerageerbeslissingen Dit experiment bet dui<strong>de</strong>lijk<br />
zien dat vogels continu en op allerlei niveau's<br />
beslissingen nemen om hun opnamesnelheid le maximaliseren.<br />
ook als ze ee"n prooisoort eten en zelfs indien.<br />
zoals in dit experiment, prooien even groot zijn.<br />
Al enkele tientallen jaren wor<strong>de</strong>n in navolging van C.<br />
S. Holling veelal eenvoudige mo<strong>de</strong>llen gebruikt<br />
waarmee het foerageersucces als functie van <strong>de</strong><br />
prooidichtheid kan wor<strong>de</strong>n <strong>voor</strong>speld. De mo<strong>de</strong>llen<br />
blijken in <strong>de</strong> praktijk niet erg bruikbaar, omdat predatoren<br />
niet alle prooien pakken die ze tegenkomen.<br />
maar keuzes maken en bij een grotere opnamesnelheid<br />
meer prooien zullen weigeren. Het experiment maakte<br />
ook dui<strong>de</strong>lijk dat <strong>de</strong> beslissingen die <strong>de</strong> predator neemt<br />
een niet te on<strong>de</strong>rschatten betekenis hebben <strong>voor</strong> <strong>de</strong> individuele<br />
overlevingskans van <strong>de</strong> prooien: diep leven<strong>de</strong><br />
prooien hebben een grotere overlevingskans.<br />
<strong>voor</strong>al bij grotere prooidichthe<strong>de</strong>n.<br />
(Onsumptie en produktie In hun eerste levensfase<br />
zijn <strong>de</strong> prooien nog te klein om te wor<strong>de</strong>n gegeten door<br />
een grote stellloper zoals <strong>de</strong> scholekster. De rol van <strong>de</strong><br />
SAMENVATTING<br />
356<br />
scholekster bij het elimineren van <strong>de</strong> grotere exemplaren<br />
is echter ZO dominant dal <strong>de</strong> prooisoorten door<br />
le groeien bijna niet kunnen ontsnappen aan <strong>de</strong> predatie<br />
van <strong>de</strong> scholekster. Om dit ver<strong>de</strong>r uit te zoeken<br />
werd <strong>de</strong> ma<strong>and</strong>elijkse groei en sterfte van verschillen<strong>de</strong><br />
schelpensoorten per jaarklasse berekend. In ons<br />
on<strong>de</strong>rzoeksgebied langs <strong>de</strong> Friese wad<strong>de</strong>nkust bedroeg<br />
<strong>de</strong> biomassa van <strong>de</strong> vijf belangrijkste prooisoorten<br />
80 gram per nr. dus vier maal zo veel als het<br />
gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>voor</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee. De gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> jaarlijkse<br />
produktie was 56 gram per nr. Daarvan was een<br />
<strong>de</strong>el niet van belang <strong>voor</strong><strong>de</strong> scholekster: 5 gram kwam<br />
<strong>voor</strong> rekening van te kleine prooien. 9 gram <strong>voor</strong><br />
Stx<strong>and</strong>gapers die te diep leef<strong>de</strong>n om gepakl te kunnen<br />
wor<strong>de</strong>n. en nog eens 9 gram ging <strong>voor</strong> <strong>de</strong> scholeksters<br />
verloren omdat <strong>de</strong> prooien massaal dood gingen en al<br />
aan het vergaan waren <strong>voor</strong>dat <strong>de</strong> vogels alles op had<strong>de</strong>n<br />
kunnen elen. Al met al bleef er dus gemid<strong>de</strong>ld 32<br />
gram per nr over <strong>voor</strong> scholeksters. Hiervan bleken ze<br />
12 gram te consumeren. dus bijna 40%. Wanneer<br />
diezelf<strong>de</strong> berekeningen apart per jaar of per prooisoort<br />
wer<strong>de</strong>n uitgevoerd. bleek <strong>de</strong> predatiedruk sterk te varieren.<br />
Scholeksters ruim<strong>de</strong>n in een paar ma<strong>and</strong>en tijd<br />
80' I van twee<strong>de</strong>jaars str<strong>and</strong>gapers op. maar aten jaarlijks<br />
slechts een fractie van <strong>de</strong> slijkschelpen. Ook <strong>de</strong><br />
verschillen tussen <strong>de</strong> jaren waren groot. ln magere<br />
jaren waren er bijna geen scholeksters in het on<strong>de</strong>rzoeksgebied.<br />
omdat ze verhuis<strong>de</strong>n naar naburige voedselgebie<strong>de</strong>n<br />
die blijkbaar aantrekkelijker waren: predatie<br />
door scholeksters stel<strong>de</strong> dan nauwelijks ieis <strong>voor</strong>.<br />
Maar in jaren met een rijk voedselaanbod trok het gebied<br />
veel vogels en was <strong>de</strong> predatiedruk heel groot.<br />
zowel absoluut als relatief. De verschillen in predaiiedruk<br />
itissen <strong>de</strong> prooisoorten. en tussen <strong>de</strong> jaren.<br />
kon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n verklaard met verschillen in <strong>de</strong> opnamesnelheid.<br />
Hoe groter <strong>de</strong> opnamesnelheid. hoe<br />
meer vogels en hoe groter <strong>de</strong> gepre<strong>de</strong>er<strong>de</strong> fractie van<br />
<strong>de</strong> prooien.<br />
Sterfte van scholeksters bij te weinig voedsel Is er<br />
altijd genoeg voedsel <strong>voor</strong> scholeksters.' Niet in ons<br />
siudiegebied. want in vier van <strong>de</strong> tien jaar was er. zeker<br />
in het winterhalljaar. nauwelijks iets le baton. De vogels<br />
weken uit naar wadplaten die ver<strong>de</strong>r uit <strong>de</strong> kust en<br />
lager in <strong>de</strong> gelijzone waren gelegen. We weten niel of<br />
<strong>de</strong> vogels daar genoeg voedsel kon<strong>de</strong>n vin<strong>de</strong>n. maar<br />
hebben wel een dramatisehe aanwij/ing dat <strong>de</strong> vogels