begiak arrigarri

MISTERIOAK.—Amaboskarren mendean, ordea, Misterioakedatu ziran, ugari xamar. Antzezlariak ez ziran ikasiak, errixeetik irtenak baizik, Anaidietakoak batez ere: ospe aundia zuenParis'eko Pasio Anaidiak.Iru arotan, adibidez diot, zatitzen ziran Misterioak: 1) Testamentuzarrekoak; 2) Testamentu Berrikoak, eta emen aurkitzendira misteriorik ederrenak, Pasiokoa baitik bat: AmouldGreban (1439) eta Jean Michel (1486)'ek idatziak; eta 3) Santuenak.Baita aipatu genitzake misterio profanu batzuk ere. Antzerki-motaauetan, baiña, naste bat sortu zan geroago: santu ta ezsantuarenarteko naspil matzurkeri bagea. Ala ere oztopo-arriegin ziran eta gobemuak, 1548-11-18'an, galazo egin zitun uriburuetanbeintzat olako antzezkizunak. Zergatik? Protestanteak,katolikuai aztalak ebakitzen asi ziran, on eta txarraren artekomorgil ori ontzat artzen zutelako gaizki esaka; ikusle ta jokalarietanere etzan dana santua, komeri ta trufa ta jostagailluaiek zirala-ta; egiazko antzezlariak ere ugaritzen asi ziran errixee ta anaidikoen ordezkoa egiñik; baita, azkenik, jente ikasiarenao-xuria ere aldatuz zijoan.Lau bat gizalditan, alare, onako antzerkiak jolastu zutenerria. Eliza bera zan misterio-antzezketa auek sustatzen zituna,eta agiri zarretatik dakusgunez, urte barruko liturji-egunetan,Eguberriz, Aste Santuz, Pazkoz eta olako garaietan ospatu oiziran; eta Iñoizka, izurrite baten zerutiko babesa eskatzekoedo-ta artutako mesedeakaitik Jainkoari eskerrak emateko. Errikoetxeak ere —^etzan nagia egiazki