begiak arrigarri

AMñZAZPSGñRRENMENDEALABURPENi.° Loratze ederra. Aurreko gizalditik, politikaz ta erlijioz ain zuzenere, naikoa naspilduta zebillen Europa osoa, Ipar-Euskalerriakere naste orren ondorenak gorri-samar ikusirik. Iraultza-urteak ziranerriarentzat eta erlijioarentzat.Baiña ekaitz ostean eguzki dizditsua jaiki oi da sarritan. Eta oraingoanere bai, kulturari dagokionez beintzat. Mugaz andik emendikbaiño eztialdi ederragoa etorri zitzaigun gudu ta borroka latzen ondoren,eta Prantziko euskal erriak literaturan iñoiz ezagutu duen loretzerikjoriena euki zuen.Lapurdi ta Zubero kultur-itxasoa poliki ebakitzen asi zaizkigun,literatura bideak zear oldartuaz. Lapurdi'n batez ere, amas eta antzeaundiko idazleak jaiki ziran, barnean zuten egon-eziña, sua ta gora-naiaagertuaz. Axular eta Axular'en Inguruko taldea ditugu amas aundikoeuskal idazle auek.2." Axular giroa. Iparraldeko literaturak betetzen du amazazpigarreneuskal arlo guztia. Orixe'k onela: «Axular'en biribilkia edocicloa, bera zilbor edo buru delarik ipini diteke aurrena, uka-mukarikgabe».Sara'ko eskola ere deitzen diote euskal literaturak artu zuen bultzadaoni. Izan ere, Axular etzan izan bakarrik garai artako aurrerapenasortu zuena. Talde bat zan, alkar sustatuta, aren inguruan lanegin zutenak: Materre, Ziburu'ko Etxeberri, Haranburu, Argaiñaratz,Guillentena naparra, Hirigoiti osagillea, eta abar. Denak ez dute idazkeraberdiña, denak ez dituzte liburuak ere argitara eman; baiña denokditugu lapurtar literatura goi-goira jaso zutenak.119