begiak arrigarri

24.—LELOREN KANTAZazpi bat ahapaldi ditu; aintziñakoa dirudi, baiña ez dakigunoiz ondua danik. Erromatarrak emendik ibilli zitzaizkigunekoburruka ta nasteak dakarzkigu gogotara. Galdua gendunnunbait, ainbat euskal kanta zar bezela; paper auts-ontzitu arteanlo zegoen. Baiña Humboldt doixtarrak aurkitu zuen Markiña'n,P. B. Mugartegi'ren liburutegian zeuden /barguen etaKatxopin'en paper artean, eta, 1817'an argitara ekarri zuen.Asko ditugu arrezkero lelo onetzaz jardun dutenak: Mogel,Manterola, J. Urkixo, L. Lezama-Legizamon, J. K. Gerra taabar. Azken urteotan ere bai: J. Garate, Boletin de la R. S.de los Amigos del Pais (Donostia, 1950); J. Gorostiaga, Epicay Lirica vizcaina antigua (Bilbao, 1952); S. Onaindia, MEOE(Zarautz, 1954), eta Auñamendi, Literatura, I, (Donostia,1969).Euskalari batzuk, illunetatik iges egin naita agiri danez, ezdiote olako gora aundirik eman gura; L. Mitxelena'k, esaterako,etzun lelo au atotsi textu zaharretan. Alere badu zar-zunda:1529'rantza ondua degu, diotenez. Bizkaitarra zan egillea, Arratialdekoa, ibar ortako euskeran egiña da-ta. Anton Bedia arratiarzaldunak Tratado de las cosas de Vizcaya idatzi zuen; KarlosV erregearen jauregikoa zan berau; onena ote dan susmoadu Lelo kanta ain ederki aztertu ta argitara ekarri zigun J. K.Gerra idazle argiak.Entzun berari pixkat: «Menendez Pelayo jakintsuak, berejakinduri ta guzti, kantu au, gezurrezko bezela lurperatu bearzala idatzi zuanean, aztu zan noski berberak ez zeuzkala lurperatzekoustean Karpio'ko Bernardo eta Lara'ko Infanteenkantak, gezurrezkoak izanagatik... Nork egiztatuko dizkigu Uliseseta Eneas'en jazarra ta ibilkerak? Ordia iñortxok ez dietekenduko Omero'k eta Birgilio'k eman zieten bizitza illezkorra.Bere taiuan eta garri ederraren aunditasunean ez det nik berdindukoez antzenduko Lelo'ren kanta Odisea eta Eneida'rekin;54