Fiabe bergamasche - Vittorio Volpi

Ol merlo bianc. (Narrata da Veronica Brescianini di Covo)
Gh'éra ü re che gh'ìa tri fiöi; al comensaa a gni 'eč e l'à perdìt la
'éstà. L'è 'ndàč là ü dotur e l'à déč che no 'l gh'era óter riméde che
'ndà a tö ol merlo bianco, ma che l'era molto de lontà e bisognaa
robàl. Ol fiöl piö 'èč al s'è metìt in vias per indà a sircàl. Quando l'à
üt caminàt quac dé, al rìa sö 'n d'öna piassa doe gh'era ü mort.
Sö 'n de sta piassa gh'era de la zét che bastunaa 'l mort; i era i sò
creditùr che lü l'ìa miga pagàt. L'è 'ndàč là sto zuen e 'l gh'à déč:
« Perchè mo bastunà sto póer mort? » Ü vèč al gh'à respondit: « L'è
üsansa de sto paìs de bastunà i morč ch'i a lascàt indré i dèbeč ».
« Pötòst che 'ed istó spetàcol pagherò mé töč i sò dèbeč ». I creditùr
töč contéč i è 'ndàč a ca coi sò solč e lü l'à seguitàt ol sò viàs. Dré
la strada al ghe se presenta 'l mort e 'l ghe dis: « Al sé t' té dóe
bisogna 'ndà per troà 'l merlo bianco? » « Nò » al ghe respónd, « vo
là xé a stampa ». Inalura te 'nsegneró mé; va 'n del tal paìs, te troaré
ü stalàs. Al ghe sarà di guardie; dàga de mangià e de bif, inciòchele
zò bé fina ch'i se 'ndormenta. Quando ch'i dorma va 'n da stanza del
merlo: àrda che 'l sarà 'n d'öna gabia töta róta; nó sta' cambiàla, se
nó lü 'l vusa ». Ol fiöl del re al va e 'nvece de daga scolt al mort,
l'è 'ndàč in d'ön albergo e 'l s'è fermàt là a diertìs senza pensa piö al
merlo gnè al sò pader orb. A ca i vèd che 'l turna piö, ün óter fradèl
al va a' lü per troà 'l merlo. Dopo quac dé l'è riàt a' lü 'n del medésem
albergo e le 'l s'è fermàt a' lü. Ol ters fradel, dopo de i spetàt
asse 'nvàno, al völ indà a' lü a sircà 'l merlo. / Al s'è redüsìt do'
gh'era i óter fradei; i volìa che 'l se fermés, ma lü l'à tölt sö l'è 'ndàč.
L'è riàt in d'ü paìs do gh'era l'usansa de bat i morč debitùr; l'à fač
quel che l'ìa fač ol sò prim fradèl e 'l mort dré la strada 'l gh'à 'nsegnàt
come l'ìa de fa a troà 'l merlo. Xé l'à fač; l'è 'ndàč in da stansa
del merlo, al töl sö la gabia e a 'edìla xé bröta l'à ölìt cambiàla. In
del mentre che 'l tölìa föra 'l merlo per mètel in d'öna gabia nöa, al
s'è metìt a usà e con lü töč i óter osèi; al s'è destàt i guardie e i l'à
ciapàt. I la mèna deante al padrù di osèi. « Perchè » al ghe domanda,
« 'ölìet' robà 'l merlo bianc? » « Perchè mé gh'ó mé pader orb e i
gh'l'à ordinàt per medesìna ». « Mé te 'l darès ol merlo, ma in cambe
vorés quela caala ch'è poc distànt de ché e che fa sento mèa a l'ura ».
Ol zuen, a sent ixé, al va a sircà la caala. Per istrada al tróa a' mò
chel mort. « Indo' 'et'? » « Vó a sircà la caala che fa sento mèa a
l'ura ». « Vèdet'? Se te m' dàet iscólt, tó gh'avrésset zemò 'l merlo e
e xé 'l te tóca de tribüla. Te 'nsegneró a' mo per istà 'olta; va 'n del tal