Arrègulas - Acadèmia de su Sardu

2.5. Su Campidanesu de is cantadoris portau che a Campidanesu de totus.
Sa faina de is cantadoris: una cosidura unificadora stravanada
Si oi s’agatat unu Camp. literàriu chi setzit impitzus de is dialetus campidanesus,
chi bolit nai una produtzioni literària chi dònnia Campidanesu cumprendit, aprètziat e
avertit che a espressada sua in forma e in sustàntzia literària, custu (comenti giai nau in
is corrieddas 1.1.4. e 1.2.1.) ddu depeus a sa faina stravanada fata sena de pàsiu e de prus
de unu sèculu de is cantadoris, chi ndi ant scabùlliu una lìngua, smenguendi-ndi sena de
assèliu is diferèntzias de is dialetus.
Scieus ca su Camp., che a totu is macrobariedadis de is sistemas linguìsticus, si
presentat partziu in chistionadas medas, comenti, po ndi nai unas cantu, sa de Pauli,
sa de Teulada, sa de Uda, sa de Casteddu, etc., chistionadas chi de manera tènnica
naraus dialetus. Su dialetu est una chistionada imperada in d–unu logu piticu e serrau.
In Sardìnnia, po essi tambeni prus crarus, dònnia bidda tenit su dialetu cosa sua, chi
cumentzat in sa bidda e sprundit finsas a su sartu abitau de is de cudda bidda.
Scieus puru de sa stòria ca unu dialetu, a bortas, arrennescit, po intzimias chi
podint essi polìticas e/o culturalis, a ndi bessiri de su logu strintu aundi s’est nàsciu
e pesau e a sprundi a prus logu mannu, bessendi aici lìngua.
E sigomenti ca custu est acontèssiu, torrendi a su Camp., gràtzias a is cantadoris,
podeus nai ca sa cosa at caminau aici po intzimias chi funt culturalis sceti.
Imoi, chi su Camp. setzat asuba de is dialetus de Campidanu no est chistioni sceti
de scièntzia ma est finsas in sa conca de totu sa genti chi ascurtat is cantadas e chi,
difatis, imperat de sei, fueddendi de cantadas, espressadas comenti “is cantadoris
cantant in campidanesu”; “apu ascurtau sa cantada campidanesa”; “in campidanesu
naraus diaici”; “no, su fueddu chi as nau tui no est de bidda, ma campidanesu”, etc.
Duncas giai de custas espressadas ndi bessit a pillu ca in sa genti ddoi at su sentidu
chi su Camp. no est su dialetu de una bidda o de una tzitadi ma sa chistionada de
unu Logu – sa Sardìnnia de su Cabu de Giossu – chi ndi achipit totu is biddas e
is tzitadis campidanesas e, achipendi-ddas, setzit prus in artu de totu is dialetus de
cuddas biddas e tzitadis.
Un’àtera chistioni puru, chi si biit de su cumportamentu de is Campidanesus, nosi
scòviat ca seus ananti de una camba de sa lìngua sarda, e est ca, comenti is Italianus,
is Frantzesus, is Tedescus etc., chi pruschetotu ascurtant (de is mass media) e ligint
(de lìburus e giornalis) sa lìngua insoru (italiana, frantzesa, tedesca) ma giai mai
dda fueddant, ca po chistionai si-nci torrant a ghetai a su dialetu insoru, aicetotu is
Campidanesus su Camp. ddu ascurtant (de is cantadas) e ddu ligint (de is lìburus)
ma a s’ora de chistionai ndi torrant a su dialetu de sa bidda insoru.
Est berus ca a fueddai in teoria de “standard” est meda prus discansosu ca a ddus
cuncordai in s’arrealidadi, ma est berus puru ca àtiri at giai traballau innantis de nosu
po ddoi lompi, comenti is cantadoris, siat campidanesus, siat logudoresus, chi ant, in
60