Jaargang 8, nommer 2 – Augustus 2011 - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 8(2) – Augustus 2011
as ‘n doelbewuste strategie van die skryfster om die leser se resepsie van sowel
die enkelverhaal as die bundel in sy geheel te beïnvloed. Sy suggereer daardeur
vir die leser dat sy wil hê die verhale moet in ‘n bepaalde volgorde gelees word
[...] Dat Grové [...] ―Kom herwaarts getroues‖ en ―Die Betlehem-ster‖ langs
mekaar in die bundel geplaas het is, uit eenheidsoogpunt gesien, begryplik: sy
wil die leser daartoe lei om hierdie twee tematies verwante tekste met mekaar
te skakel. Dit val egter op dat sy nie haar derde Kersverhaal saam met die ander
twee groepeer nie, iets wat die indruk wek dat sy reken die eerste twee hang
nouer met mekaar saam as wat hulle met die derde skakel.
Tog is Jaarringe nie in sy geheel ‘n kortverhaalsiklus nie. Lundén se omskrywing van
hierdie vorm (soos hy dit noem, die short story composite) is, soos Dunn en Morris (1995)
se omskrywing, te wyd om funksioneel tussen die kortverhaalsiklus en ander tipes
kortverhaalbundels te onderskei. Een van die groot redes waarom Lundén (1999:17-8)
krities staan teenoor die term short story cycle is dat hy ook, soos Dunn en Morris, die
sikliese aspek wat deur die term gesuggereer word, problematies vind:
It is true that the term ―cycle‖ has lost much of its original meaning of
completed circle, but the word still connotes, if not complete roundness, at least
a sense of coherence, finality, and closure. The ―representative‖ short story
composite […] is not characterized by the roundness evoked by ―cycle‖. […]
Cyclicality also suggests a continuity of sorts, something which the short story
composite betrays in a number of ways, for example by chronological
disruption. In addition, many composites include texts – what I call ―fringe
stories‖ – which are not easily integrated into any cyclical pattern.
Die vraag is dus wat presies met ‘n literêre siklus bedoel word.
Nagel (2004:2) noem dat die siklus-konsep in die letterkunde al sedert Chaucer twee
idees vooropstel, naamlik ―that each contributing unit of the work be an independent
narrative episode, and that there be some principle of unification that gives structure,
movement, and thematic development to the whole‖. Volgens hierdie beskouing hoef
die siklus se struktuur nie kontinuïteit of chronologie as basis te hê soos Lundén dit
beskou nie. Mann (1989:15) beskou ‘n literêre siklus as ‘n teks met ‘n spanning tussen
outonomie en koherensie:
While there are various conventions associated with the genre […] there is only
one essential characteristic of the short story cycle: the stories are both selfsufficient
and interrelated. On the one hand, the stories work independently of
one another: the reader is capable of understanding each of them without going
beyond the limits of the individual story. On the other hand, however, the
stories work together, creating something that could not be achieved in a single
story.
Bruwer (2003:5) wys uit dat ondersoekers van alle siklusse (kortverhaal-, poësie- of
langer prosasiklusse) die konsep van eenheid versus outonomie sonder uitsondering
aanraak. Spies (1992:478) noem ook dat die literêre siklus dui ―op ‘n opeenvolging van
werke (gedigte, vertellings, dramas, romans) wat a.g.v. hulle inhoud en formele
samehange ‘n minder of meer geslote geheel-van-dele verteenwoordig‖.
Die siklus hoef dan nie noodwendig, soos Lundén (1999:117-8) argumenteer, ―a sense of
coherence, finality, and closure‖ daar te stel nie, maar verwys eerder na outonome
tekste wat rondom ‘n sentrale spilpunt – die gedeelde betekenis – wentel. Dus is Ingram
133
ISSN 1995-5928 | Tel: 021 886 5169 | E-pos: akademies@litnet.co.za