Jaargang 8, nommer 2 – Augustus 2011 - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 8(2) – Augustus 2011
Die tekste wat saam ‘n kortverhaalsiklus vorm, kan tot verskillende genres
behoort, maar is meestal kortprosa, soos in Die dag toe ek my hare losgemaak het
van Brümmer en Duiwel-in-die-Bos van Barnard.
Hierdie tekste moet grootliks prosa wees om dit van ander siklusse te
onderskei, hoewel ‘n verskeidenheid tekste – literêr en andersins – deel daarvan
kan vorm. In Alle paaie lei deur die strand word die omslagfoto byvoorbeeld in
die teks herhaal (ble. 121 en 135) en kan dit as ‗n outonome betekenisdraende
visuele teks beskou word. Tog vervul dit ook ‘n spesifieke funksie binne die
groter geheel, naamlik om die begin van die verskillende fases in Stella se lewe
aan te dui. Dit sou ook byvoorbeeld teoreties haalbaar wees om ‘n
kortverhaalsiklus te skep op dieselfde wyse as wat George Weideman in
Verskombuis (2006) die literêre genre poësie met die nieliterêre genre resepte
afwissel.
Hoewel kortverhaalsiklusse saamgestel kan word uit ‘n verskeidenheid tekste
en genres, en nie al hierdie tekste noodwendig literêr hoef te wees nie
(byvoorbeeld as daar visuele tekste of instruktiewe tekste, soos resepte,
voorkom), moet die meerderheid tekste in die bundel literêr wees, hoe arbitrêr
hierdie maatstawwe ook al is. ‘n Mens kan byvoorbeeld nie ‘n foto-essay ‘n
kortverhaalsiklus noem nie.
Die verskillende tekste waaruit die kortverhaalsiklus opgebou is, moet
grootliks outonoom wees, hoewel nie al die tekste noodwendig outonoom hoef
te wees nie. In ’n Wêreld sonder grense is daar byvoorbeeld duidelik outonome
kortverhale, soos ―Herinnering‖ en ―Grootmanne se hoesgoed‖, maar ook
tekste wat nie heeltemal outonoom kan funksioneer nie, soos die slotteks,
―Visioen‖, wat ―swaar [steun] op die leser se voorkennis van Jock‖ (Aucamp
1984:12).
Die tekste in ‘n kortverhaalsiklus moet op so ‘n wyse verband hou dat die totale
betekenis van die siklus meer is as die som van die betekenisse van die
outonome tekste.
Hierdie tekste moet ook as ‘n kortverhaalsiklus in ‘n enkele band uitgegee
word, sodat die leser dit van meet af as ‘n geheel kan lees en om dit van langer
prosasiklusse te onderskei.
In hierdie afdeling is die algemene kenmerke van ‘n kortverhaalsiklus uiteengesit aan
die hand van die belangrikste teoretiese bydraes oor die genre. Hieruit blyk dat die
belangrikste generiese merkers van die kortverhaalsiklus die spanning tussen
outonomie en koherensie behels. Hierdie spanning tussen die outonome korter tekste
en die koherensie van die groter geheel is meer prominent as in die geval van die
eenheidsbundel, aangesien die betekenis van die totaal groter is as die som van die dele.
Daar is ook aangetoon dat teoretici tot op hede nie ‘n bevredigende naam vir hierdie
genre kon voorsien nie. Die belangrikste argumente in hierdie verband is in hierdie
afdeling uiteengesit en krities bekyk. Die oorspronklike term wat Ingram (1971)
voorgestel het, naamlik short story cycle, wat as kortverhaalsiklus vertaal word, is vir die
doeleindes van hierdie artikel gekies om na hierdie genre te verwys, omdat die sikluskonsep
die spanning tussen outonomie en koherensie ondervang. Dit moet egter nie
gesien word as ‘n voorskriftelike term vir die genre nie, maar bloot as ‘n term wat hier
funksioneel gebruik kon word om die genre in Afrikaans te ondersoek.
135
ISSN 1995-5928 | Tel: 021 886 5169 | E-pos: akademies@litnet.co.za