Jaargang 8, nommer 2 – Augustus 2011 - LitNet

167
LitNet Akademies Jaargang 8(2) – Augustus 2011
aand in ―Kunstenaars‖ meer wyn as gewoonlik: ―Mia sien die pienk punt van sy tong
soos wat hy sy mond oopmaak om sy wynglas daarin om te keer. ‘n Druppel dieprooi
spat tot op haar mou‖ (59).
Daar is terugskouend beskou ‘n onheilspellende progressie in ―Kunstenaars‖: ―Hy
staan op, loop na die bottel rooiwyn op die kas agter hom, skink sy glas tot bo toe vol‖
(62). Maar anders as sy ma, het Mia se pa nog nie die stryd teen depressie verloor nie:
―My ma het dit goedgedink om die voordeur oop te maak sodat die water kon inkom‖
(69).
Nadat Mia haar ouma se huis besoek het, erken sy ook haar erflas van depressie en
potensiële middelafhanklikheid:
Sy neem ‘n dorstige sluk wyn sodat selfs haar kleintongetjie daarvan skeeftrek,
keer dan die res van die glas ook in haar keel uit […] Sy moet hard konsentreer
om die wanhoop uit haar stem te hou: ―Ragel is ek gedoop.‖ (71)
Dit is op hierdie punt in die bundel dat die leser kan sien hoe die tema van oorerflike
depressie stelselmatig ontvou. Mia het in die eerste verhaal slegs haar pa se obsessiewe
gedrag waargeneem en dit kinderlik as ‘n gevolg van sy fokus op die wetenskap
geïnterpreteer. Sy het geglo dat sy haar pa se las sal ontkom as sy net nie haar
wetenskaphuiswerk doen nie (12). In ―Free-range whole bird‖ sien Mia hoeveel
opofferings haar ma moes maak in die verhouding met haar pa, want hy ―was die
middelpunt van elke gesprek – die plofbare genie‖ (47). Die leser besef dus in hierdie
verhaal dat die situasie met Mia se pa die familiedinamiek kompliseer, maar is nog nie
seker wat die rede daarvoor is nie.
In ―Kunstenaars‖ word dit duidelik dat Mia se pa al sedert Mia se kinderdae, toe hy vir
‘n ruk in Italië was, aan ‘n geestesongesteldheid ly. Daar word gesuggereer dat Mia,
wat net so broos soos haar pa is, ook daaraan ly. Dit is egter eers in ―Ragel is ek
gedoop‖, waarin ouma Ragel se reaksie op die vloed beskryf word, dat die leser besef
dat dit inderdaad ‘n oorerflike depressie is. In hierdie verhaal, waarin die leser finaal
besef dat Mia ‘n depressielyer is, ondergaan Mia ‘n proses van selfaanvaarding. Hierdie
aanvaarding spreek ook uit die Bybelse motto: ―Den drinkbeker dien Ik drinke, zult gij
wel drinken, en met den doop gedoopt worden, daar Ik mede gedoopt worde‖ (Markus
10:39). Die lydensbeker van depressie en die pynlike erkenning daarvan bring Mia
uiteindelik tot ‘n hoër vlak van selfbegrip en -aanvaarding en bied aan haar ‘n vorm
van verweer téén die lot wat haar opgelê is.
Hierdie aanvaarding van haar erflas word tot ‘n hoogtepunt gevoer in ―Toe Toorvoet
stil geword het‖. Die ou familieplaas is die ‖termometer van die gemoed‖ en van die
tragedies wat in die familie afspeel, soos die ruimtelike beskrywing suggereer:
Haar ma het haar vertel dit was ‘n heks wat in haar woede die berg middeldeur
wou slaan. Sy‘t nooit die berg heeltemal oopgesplyt nie, maar die vloek wat
daarop sou rus, was dat hy verskillende gesigte sou hê (72).
Die idee van ‘n familievloek word ook aangedui deur die aanhaling van lord Byron:
―Some curse hangs over me and mine‖ (73).
Daar is ooglopende parallelle tussen hierdie verhaal en die voorafgaande verhale. Soos
Mia in ―Het jou!‖ vir Hennerik al hoe dieper die huis wou inlei, het sy ook die begeerte
om vir die getroude Phillip die familieplaas te wys. En net soos die teekoppie in ―Het
167
ISSN 1995-5928 | Tel: 021 886 5169 | E-pos: akademies@litnet.co.za