Jaargang 8, nommer 2 – Augustus 2011 - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 8(2) – Augustus 2011
teenwoordigheid van die kleurlinge op die gemeenskaplike kieserslyste in die
Kaapprovinsie en Natal. In hierdie verband kan Hertzog se beleid as konsekwent
beskou word. Daar bestaan egter geen twyfel nie dat die NP onder Hertzog se beleid
vanaf 1925 tot Samesmelting ’n ommeswaai ondergaan het. Die NP was nie meer
voornemens om die bestaande politieke regte van die kleurlinge in die Kaapprovinsie
na die kleurlinge in die noordelike provinsies uit te brei nie, en het intussen die
politieke magte van die blankes aansienlik uitgebrei ten koste van die kleurling- en
swart stem. Malan het ook aanvanklik ná 1929 nog probeer wal gooi teen Nasionaliste
in die Kaapprovinsie wat die kleurlinge op aparte kieserslyste wou plaas – nie om
beginselgegronde redes nie, maar omdat dit deur die SAP by die stembus uitgebuit sou
word. Na Samesmelting en die stigting van die GNP het die agitasie om die kleurlinge
van die gemeenskaplike kieserslyste te verwyder amptelike partybeleid onder Malan
geword. Dit het ’n radikale ommeswaai van die NP se beleid van 1925 verteenwoordig
en die hoofrede hiervoor was politieke opportunisme.
Die doel van hierdie artikel was om te bepaal of die amptelike beleid van die NP ten
opsigte van die kleurlingstemregkwessie in die periode onder bespreking ’n radikale
ommeswaai ondergaan het en, indien wel, watter faktore daarvoor verantwoordelik
was. In verband met laasgenoemde verskaf Giliomee (1995:202), op grond van die teorie
van Horowitzi, ’n nuttige konteks waarbinne die NP se veranderde beleid beskou kan
word:
[T]he intensification of segregation and the contraction of democratic freedoms
result less from class struggles than from battles among political elites about the
best ways of promoting their own or their party’s prospects. Whether they
resort to the politics of exclusion depends in the first place not on their
historical and cultural identities but on the opportunities for sectional political
gain which extension or contraction of the franchise offers. Culture can be
pushed into the service of either.
Die NP se beleid ten opsigte van die kleurlingstemreg was nie gebaseer op kuturele
oorwegings nie, alhoewel kultuur voor 1929 gebruik is as basis vir die beoogde
uitbreiding van die kleurlingstemreg en daarna om die stemreg van die kleurlinge in te
perk. Sodoende is die politieke belange van die NP bevorder.
Bibliografie
Afrikaanse Nasionale Bond (ANB). 1929. To all Cape coloured friends in the Union.
Kaapstad: Nasionale Pers Bpk.
Anon. 1924. You can trust him. Smuts’ (sic) great nation-building policy for South
Africa. Cape Times, 16 Junie, bl. 9.
—. 1925a. Dis jammer. Die Burger, 12 September, bl. 6.
—. 1925b. Die groot toespraak. Die Burger, 14 November, bl. 6.
—. 1925c. Premier’s native policy. Cape Argus, 14 November, ongenommer.
—. 1926a. Votes for European women. Select Committee’s Report. Cape Times, 17 Junie,
bl. 11.
42
ISSN 1995-5928 | Tel: 021 886 5169 | E-pos: akademies@litnet.co.za