Keuzen in de sociale zekerheid - Paul de Beer

De solidariteit onder druk
Aangezien we ons nu in een overgangsfase bevinden waarin de verhouding tussen
het aantal actieven en het aantal 65-plussers in dertig jaar tijd terugloopt van 3 : 1 tot
circa 2 : 1, zal de jongere generatie meer moeten overdragen aan de oudere generatie
(de babyboomers) dan die oudere generatie zelf heeft betaald. Dit betekent
echter niet per definitie dat de jongere generatie meer zal moeten betalen dan zij zelf
zal ontvangen! Aangezien de verhouding actieven – 65-plussers zich na 2025 min of
meer stabiliseert, zou de jongere generatie, als de bestaande regelingen in tact zouden
blijven, evenveel betalen aan de babyboomers als zij zelf zouden ontvangen van
de generatie die na hen volgt. (Bedenk overigens dat de babyboomers meer hebben
betaald aan oudedagsvoorzieningen dan de vooroorlogse generatie, die een AOWuitkering
ontving terwijl zij daar slechts gedurende een beperkte periode premie
voor betaald hadden.) Alleen als bestaande regelingen op termijn verslechteren of
worden afgeschaft, zal de huidige jongere generatie moeten betalen voor de huidige
ouderen, terwijl zij daar zelf nooit meer van zullen profiteren. Het is dus vooral het verslechteren
of afschaffen van regelingen voor ouderen die de solidariteit tussen de
oudere en de jongere generatie onder druk zet!
Voor zover de inkomensoverdrachten tussen ouderen en jongeren op eigen belang
berusten, is de houdbaarheid daarvan afhankelijk van de gewenste intrapersonele
inkomensoverdracht van de jonge naar de oudere leeftijdsfase. Als de meeste mensen
er de voorkeur aan geven om rond hun zestigste te stoppen met werken, gegeven de
kosten die dit met zich meebrengt in hun actieve levensfase, is er geen reden waarom
dit niet duurzaam te realiseren zou zijn. Meer concreet: als mensen bereid zijn jaarlijks
een fors deel van hun inkomen te sparen, dan kunnen zij eenvoudig stoppen met
werken zodra zij genoeg hebben gespaard.
Globalisering
De belangrijkste bedreiging die van globalisering op de solidariteit uitgaat houdt verband
met toenemende immigratie (zie boven).
Een ander effect van globalisering kan zijn dat het draagvlak voor solidariteit versmalt
indien groepen die relatief veel bijdragen aan eenzijdige solidariteit ons land ontvluchten.
Hierbij valt enerzijds te denken aan hoog opgeleiden en/of hoge inkomensgroepen
en anderzijds aan de factor kapitaal (bedrijven die naar het buitenland
worden verplaatst).
Vaak wordt ook verondersteld dat globalisering en de intensivering van de internationale
concurrentie die hiermee gepaard gaat, het onvermijdelijk maken dat de
hoogte van de sociale lasten wordt aangepast aan die in andere landen: anders zou
men zich uit de markt prijzen. Dit is echter alleen het geval indien hogere sociale
lasten resulteren in hogere loonkosten. De mate waarin hoge sociale lasten worden
afgewenteld hangt echter weer samen met de bereidheid tot solidariteit. Met andere
34