MARE CLAUSUM. - Acehbooks.org

117
het eiland gedacht, en het was verlaten gebleven '), totdat de
Engelschen, wier visscherij bij IJsland reeds niet onbelangrijk
was' 2 ), in 1608 besloten hadden daarvan gebruik te maken
om de walvischvangst te beginnen *). Toen de poging uitnemend
geleerd hebben, die lang voor hen aan de Noordkaap vischten! Hoe verkeerd de
in Engeland gangbare voorstelling van den geheelen loop dezer zaak, ook bij vrij
nauwkeurige kennis der feiten, was. blijkt o. a. nog uit : Nickolls, Remarques, (uitgegeven
in 1754). Deze beweert (p. 146), dat Spitsbergen in 1507 door Engelschen
ontdekt is, (ook Zorgdrager, Groenl. vissch. p. 191, vermeldt deze ontde king
merkwaardig genoeg naast de Nederlandsche vaii 1596); dat dezen in het vreedzaam
bezit der walvischvangst gebleven zijn tot 1612, toen de Nederlanders me t Engelsche
loodsen (onjuist: de Biseaiers geleidden beiden de Nederlanders en de
Engelschen op hunne eerste tochten, cf. Zorgdrager, Groenl. vissch. p. 127,207) niet hen
kwamen concurrceren, dat de Nederlanders zich in 1617 gewroken hehben over de
hinderpalen, hun door hunne mededingers in den weg gelegd, door het nemen van
een schip, en dat de Engelschen dit geduldig hebben aangezien.
Onderhandelingen daarover geopend haatten niets, en spoedig waren de walvisschen
door Benen, Hamburgers, Fransehen en Spanjaarden verjaagd. Eene betere voorstelling
dezer zaak vindt men hij: Mac Culloch, Diction, of coinm. p. 1345. — De in
den tekst vermelde paal „met haer" (van de zeelieden van 1596) „merek ende
teyeken" werd in 1612 weggenomen door de Engelschen (R.S.-G. 16 Apr. 1615),
die er toen zelven een kruis met het koninklijke wapen plaatsten, terwijl z.j het
land van hunnen kant den naam van .King James's Newland" gaven. (Macpherson,
Annals of connu. II. p. 274.)
') Instr. der amhassade van 1618,19, in: Reg. der Instr. v. 1611 —1623.
J
) The Trade's Increase, in: Hari. Miseell. IV. p. 206,11. — Gentleman, Engl.
Way to win Wealth, in : Ilarl. Miscell. III. p. 38i,8li.
') Hist, du pays nomme Spitsberghe. p. 10. — Zorgdrager, Groenl. vissch. p. 191,92.—
Vlg. Macpherson, Annals of coram. II. p. 265, rustte de Moscovisehe Compagnie eerst in
Kill (nadat in 1610 een schip de kusten van Spitsbergen had onderzocht) twee schepen
ter walvischvangst uit. Beide schepen zouden, niettegenstaande hunne zes loodsen
uit Biscaie, vergaan zijn, terwijl de bemanning gelukkig door eenige Hullsehe walvischvaarders
gered werd. (De eerste Engelsche uitrusting, die eenig sneers had,
zoude dus die van 1612 geweest zijn; eerst zcio laten zich verklaren Macpheisons
woorden—Annals of coinm. II. p. 274,—dat de uitrusting van 1613 »was the
company's second equipment expressly for whale-fishing near Spitzbergen.") Onmiddellijk
ua dit verhaal deelt Macpherson mede, dat de Engelschen, ja de Mosoovische
Compagnie zelve, sinds '1 5'.IK zmiih r mededinging naar Groenland ter walvischvangst
voeren, waarheen in 1612 ook de Nederlanders zich begaven. (Macpherson, l.c.11.
p. 213,65.) Ik kan beide verhalen niet ovcreenbiengen, maar het schijnl mij
zeker, dat M. hier, evenals dikwijls op andere plaatsen, Groenland en Spitsbergen
verwart, hoewel hij weet, dat de schrijvers van dien tijd zich dikwijls aan die ver-
^issmj; schuldig maakten. (Macpherson, I.e. II. p. 282. — Vgl.hiernap. I26 Noot 1.)
4 ) Dit beweerde Jakob 1 in de conferentie van 10 Juli 1619 met de Nederlandsche
afgevaardigden. De Staten spreken hel niet tegen. (Verbaal 1618,19 ad
10 Juli 1(319.) Om zich het recht op de visscherij te verzekeren, trof koning
Jakob overeenkomsten met Frankrijk en Spanje, waarbij die mogendheden hem il,il
recht afstonden, later ook een verdrag mei Denemarken, dat beweerde den eigendom
van de Uszee te hebben. (Verhaal 1618,19 il 10 Juli 1619. - Verbaal 1621—2:1
ad 17 Maart, 16 Aug. 1622, 4 lehr. 1623. — Macpherson, Annals of connu. II.
p. 282. — Volgens de: Hist, du pays nomme Spitsh. p. 26, betaalden de Engelschen
reeds in 1613 jaarlijks eene „recognoissanoe" aan Denemarken voor het vrije gebruik