MARE CLAUSUM. - Acehbooks.org

dat deze mogendheid door de nauwe aaneensluiting
van
Frankrijk en Nederland dreigde, krachtige handhaving
van
Engelands macht ter zee eischte, trad Seldeu met zijn be
nemen, dat de vier door hem aangevoerde feiten uitmaken, dat de Engelsehe
pretensie alleen op jurisdictio in mare gegrond was. 1». Het plakkaat van 1609
werd zéér zeker onder-den invloed van jurisdictio in marc uitgevaardigd, maar tevens
onder inroeping van het oude dominium op de „Narrowseas." (Winwood, Memorials. Ill.
p. 50.) 2°. en 3". De twee hier aangevoerde feiten hebben betrekking op Schotland, een
land dat zich nooit dominium maris aanmatigde. Zij hebben dan ook volstrekt niets met
de aanhangige quaestie te maken. Eerst na de vereeniging met Engeland bemerkt men
in Schotland eenige sporen van den invloed der Engelsche pretensie. Zoo er al voor dien
tijd iets van aanspraken op de zee blijkt, zul toch niemand beweren, dat die zich op
dominium grondden. Zelfs Seiden (Mare Clausuni, in: Opera. II p. 1406—9) vermeldt
iets dergelijks slechts zéér ter loops. (Vgl. over het oude Schotsche recht: hierna
ad 1617.) 4». Gentilis verdedigde jurisdictio in mare (zie hierna ad 1613), echter
eene zoo uitgestrekte, dat velen zijne Advocatio Hispa n iea voor eene verdediging
der Engelsche pretensie honden. (Phillimore, Internat, law. p. 186 Noot
n, 195.-Wheatou, Hist. I p. 199. vgl. Teilegen, De jure in mare, p. 40. Noot
32.) — De twee voorbeelden van T. zijn dus niet afdoende: het is zeer gemakkelijk
er meer sprekende bij te voegen. De Engelschen spreken van „het reght
dat S.M. hadde op de Custen van sijne drie Coninckrijckeu" (Verb. 1618, 9
ad 30 Dec. 1618),-van „jurisdictie ende gesach« (imperium?) over de zee (Verb.
1021 ad 31 Mrt.), - van praerogatieven der kroon en gerechtigheid over de zeekusten
(Verb. 1618, 9 ad 8 Jan. 1610), - van den afstand, waarop de Nederhvndsche
visschers van het land moesten blijven (o. a. Verb. 1618, 9 ad 31 Jan.,
5 ïebr. 1619) enz. enz.; gezegden, die allen op jurisdictio in mare en niets meer
schijnen betrekking te hebben. — Toch blijkt het duidelijk genoeg, dat ook de
oude Engelsche begrippen invloed oefenden op de pretensie. Wij hooren Jakob 1
verklaren, dat de visscherij „regael ende een poinct van de Souverainete.it, sijn Maiesteyt
alleen competerende exclusive van anderen," is (Verb. 1618,9 ad 30 Dec. 1618)—
dat hij heeft „un tiltre legitime et le droict souverain seul exclusif et en propriété
de la pescherye sur les costes de tous ses trois lîoyaumes." (Aitzema, Saken
v. Staet. II. p. 402),— dat hij moet handhaven „t'geene Godt ende de natuiie hem
eygen gemaeckt eude toegevoecht hadden" (Verb. 1621 ad 18 Apr.); — hij spreekt
van „sa Souveraineté" over de zee (Verb. 1621 ad 26 Mrt., 8 Apr.), —'van het visschen
„op sijne Custen ende in de zee» (Verb. 1621 ad 31 Mrt.),-van zijn „droict ancien
et indubitable au dominion de ses Mers» (R. S. G. 25 Mei 1635),— en klaagt, dat
de Nederlanders „niet alleen in ende op sijne zee ende stroomen, die hem
notoirlijck ende sonder eenige coatroversie toecoinen, jae die hem toegecygent
waren, eer hy geboren was, maer sePfs oock dicht ende nae onder sijne
Custen ende Landt waren visschende." (Verb. 1621 ad 31.Mrt.) Ook vernemen
wij, dat de koning van Engeland zeer gebeten is op De Groot, omdat hij het Eugelsche
recht op de zee heeft aangevallen. (Vgl. o. a. Aitzema, Saken van Staet, II.
p. 402.— NB. De Groot veroordeelde dominium maris, niet jurisdictio over
de kustzee, zooals o. a duidelijk blijkt uit zijn Jus belli ac pacis p. 128—30,
waar hij dit laatste uitdrukkelijk geoorloofd noemt, terwijl hij de zee toch vrij
verklaart. Evenzoo deed o. a. Elisabeth vlg. Tellegen, De jure in mare, p. 37.) -
i)e aangehaalde voorbeelden wijzen m. i. te duidelijk op een overgangstijdperk,
waarin het misschien den Engelschen koningen zelven niet geheel duidelijk was'
wat zij eigenlijk wilden, (tot de verschijning van Mare Clausuni in December
1635), dan dat men nu nog zoude kunnen uitmaken, of jurisdictio dan wel dominium
gebucht werd.
Z