Vrijwilligerswerk = Matchmaking. - ERIM

Vrijwilligerswerk = Matchmaking
accommoderen (Hustinx en Meijs, in print 2011). Deze observatie zal hierna aan de
hand van een aantal voorbeelden verder worden toegelicht.
Allereerst zien we bijvoorbeeld dat Nederlandse muziekverenigingen
(harmonieorkesten, etc.), die van oudsher altijd al een belangrijke
sociale rol hebben vervuld binnen hun lokale gemeenschap,
vroeger geen probleem hadden met het organiseren van een
optreden in de kerk. Vaak was een simpele herinnering tijdens de
wekelijkse repetitie voldoende om iedereen ervan op de hoogte
te brengen dat ze bijvoorbeeld de eerstvolgende zondag werden
geacht om – gekleed in uniform - met hun instrument aanwezig te
zijn. Vanzelfsprekend ging iedereen op zondag toch al naar de kerk.
Tegenwoordig zien we het tegenovergestelde, namelijk dat mensen de
kerk niet meer regelmatig bezoeken, maar in plaats daarvan hun vrije tijd anders
gaan indelen. Voor muziekverenigingen betekent dit dat de optredens nu veel
zorgvuldiger worden georganiseerd om te voorkomen dat deze niet samenvallen
met andere (sociale) verplichtingen of evenementen. Kortom, de muziekvereniging
en haar leden moeten nu beter met elkaar afstemmen en onderling plannen. Dit
voorbeeld laat duidelijk zien hoe klassieke vrijwilligersorganisaties tegenwoordig
moeten leren omgaan met een toenemende functionele uitdaging, die vraagt om
nieuwe coördinatie en integratie die de oude standaard manieren van optreden
zullen moeten vervangen (Hustinx en Meijs, in print 2011).
Als tweede zien we bijvoorbeeld dat veel ‘mutual support’–organisaties (zoals sportverenigingen)
te maken krijgen met ‘freerider’problemen. Buiten het betalen van
contributie is de onuitgesproken verwachting dat alle leden ‘moeten’ bijdragen aan
het goed functioneren en voortbestaan van de vereniging. Nu de beschikbaarheid
van vrijwilligers daalt en de bereidheid meer voorwaardelijk wordt, zien deze typen
organisaties zich gesteld voor een normatief vraagstuk, namelijk hoe zij ervoor
kunnen zorgen dat iedereen in de organisatie iets doet. Ook geldt in toenemende
mate een allocatief probleem, wat inhoudt dat een organisatie niet beschikt over
genoeg mensuren. Dit gaat een slag dieper dan het tot nu toe omschreven
flexibiliseringsvraagstuk waar organisaties op inspelen door hun vraag en
aanbod te flexibiliseren. Het free-rider gedrag heeft met name als gevolg
dat bepaalde uitvoerende taken in het gedrang komen. Om dit tegen te
gaan, proberen vrijwilligersorganisaties als sportverenigingen met name
de bereidheid steeds meer te manipuleren door het invoeren van een
strakkere regie. Dit gebeurt onder andere door het opstellen van expliciete
roosters en door het verplichten van taken. Hustinx et al. (2009) noemen
dit zelfwerkzaamheid.
Het derde voorbeeld richt zich op de tussenkomst van derde partijen, zoals de
overheid en onderwijsinstellingen, en de invoering van het door hen (verplicht)
geleide vrijwilligerswerk. Al eerder werd een aantal van deze nieuwe vormen van
vrijwilligerswerk genoemd, zoals de maatschappelijke stage en werknemersvrijwilligerswerk.
Deze vormen van maatschappelijke inzet, die geïnitieerd worden
25