Hartfalen: epidemiologie, risicofactoren en toekomst

RIVM Rapport 260401006
3 Epidemiologie
3.1 Bronnen
De epidemiologische studies van voor 1995 zijn uitvoerig beschreven en
samengevat door Cowie et al. (1997). Twee uitstekende vrij recente overzichten
zijn (Hoes en Mosterd, 2007; Mosterd en Hoes, 2007). In het volgende zullen we
hoofdzakelijk ingaan op de studies die na 1995 zijn verschenen, met enkele
uitzonderingen.
Om de resultaten van epidemiologische studies in het juiste perspectief te zien,
is het verhelderend om eerst iets te zeggen over de bronnen waarop de
verschillende studies gebaseerd zijn.
Vier soorten bronnen zijn beschikbaar voor de epidemiologie van hartfalen:
cohortstudies, dataverzameling op basis van ziekenhuisopnames,
eerstelijnsgeneeskunde, en clinical trials.
3.1.1 Cohortstudies
Veel publicaties over de epidemiologie van hartfalen zijn ontleend aan een
aantal bekende en minder bekende cohortstudies. De bekende buitenlandse
cohorten zoals de Framingham- en de Olmsted County (Minnesota)-studies in
Amerika, en de Schotse general practice databank, hebben essentiële informatie
opgeleverd over de determinanten en risicofactoren die het al dan niet krijgen
van hartfalen en het klinische verloop ervan beïnvloeden. Ook om nauwkeurig
vast te kunnen stellen wanneer in het leven van de deelnemers aan de studie
een ziekte is begonnen, om zo de leeftijdsspecifieke incidentie te kunnen
schatten, zijn cohorten van groot belang. In Nederland zijn er twee
cohortstudies waarbij gegevens over hartfalen zijn verzameld: de Rotterdam
(ERGO)-studie en de Groningen-studie. Recentelijk is daar de Hoorn-studie aan
toegevoegd, maar de resultaten daarvan kwamen te laat beschikbaar om nog
volledig in dit rapport te kunnen verwerken (Van den Hurk, 2011).
Nadelen van cohort studieszijn dat de observatieperiode noodzakelijk erg lang
is, dat de aantallen deelnemers relatief klein zijn, en dat ze betrekking hebben
op een kleine sociaalgeografische omgeving; trends in de tijd (bijvoorbeeld een
toename van incidentie bij mensen van een bepaalde leeftijd) kunnen zo ook
moeilijk bestudeerd worden. Vanwege die beperkingen vormen transversale
observaties (een ‘dwarsdoorsnede’ van een populatie op een bepaald moment)
een belangrijke aanvulling op de cohortstudies.
3.1.2 Ziekenhuisontslagdiagnoses
Veel epidemiologische studies naar hartfalen zijn gebaseerd op registraties van
ziekenhuisopnames. In veel landen wordt, meestal bij ontslag, van iedere
ziekenhuisopname een aantal gegevens opgeslagen in een register, waaronder
de gecodeerde reden van opname. Meestal wordt gebruiktgemaakt van de ICDcodering.
Zo heeft in het ICD-9-systeem hartfalen de code 428. Door in
databanken van zulke registraties te zoeken kunnen alle gevallen van hartfalen
(geanonimiseerd) binnen een bepaalde regio en binnen een bepaalde periode
opgespoord worden. Door koppeling met andere bestanden is het vaak ook
mogelijk om vast te stellen of het om een eerste opname wegens hartfalen gaat
of om een heropname. Het grote voordeel van zulke bestanden is dat zo vrijwel
Pagina 21 van 122