Hartfalen: epidemiologie, risicofactoren en toekomst

RIVM Rapport 260401006
6 Mogelijkheden voor vroege opsporing en selectieve
preventie van hartfalen
De risicofactoren voor hartfalen zijn grotendeels dezelfde als die voor hart-en
vaatziekten in het algemeen. Algemene cardiovasculaire preventie is dus vanzelf
ook preventie van hartfalen. De vraag die in dit hoofdstuk centraal staat is of er
preventie denkbaar is die specifiek gericht is op hartfalen en wat daar de plaats
van zou kunnen zijn. In het bijzonder zal het gaan over preventie die de
voortgang van voorstadia van hartfalen naar manifest hartfalen kan vertragen,
stoppen, of doen ‘omkeren’. Omdat het voor gerichte vroege preventie nodig is
om een verhoogd risico op hartfalen te kunnen herkennen, komen ook de
ontwikkelingen op het gebied van vroege opsporing ter sprake.
6.1 Een nieuwe indeling in stadia van hartfalen
Met het toenemen van de inzichten in de prosessen die leiden tot hartfalen
wordt primaire preventie van hartfalen in de algemene bevolking steeds meer
gezien als mogelijk (Dupree, 2009). Dat optimisme wordt weerspiegeld in een
nieuwe indeling van hartfalen in stadia zoals voorgesteld door de American
College of Cardiology/American Heart Association (Hunt, 2005). Deze nieuwe
stagering onderscheidt zich expliciet van de ‘oude’ indeling van de New York
Heart Association (NYHA classificatie; zie hoofdstuk 1). De NYHA-classificatie is
een indeling van hartfalen in vier graden en wordt algemeen gebruikt in
klinische studies en behandelrichtlijnen. De invoering van de nieuwe stagering
door de ACC/AHA in 2001 had mede tot doel meer nadruk te leggen op
mogelijkheden van preventie en vroegdiagnostiek. De indeling is in vier
chronologisch opeenvolgende stadia, A, B, C en D. Pas de laatste twee stadia
worden opgevat als manifest hartfalen. Stadium A is gedefinieerd als het
aanwezig zijn van een hoog risico op hartfalen. In dit stadium zijn alleen nog
maar risicofactoren, zoals hypertensie, diabetes of coronair lijden. Ook in
stadium B ontbreken nog klachten en verschijnselen van hartfalen, maar zijn er
wel structurele afwijkingen van het hart. In stadium C manifesteren zich ook
klachten en symptomen. Stadium D, ten slotte, is hartfalen dat niet meer
verbetert door behandeling (end stage).
De indeling en het doel van vroege opsporing en preventie is schematisch
weergegeven in de grafiek op de volgende bladzijde.
Pagina 61 van 122